Bernard Filliers is zo vriendelijk geweest even naar mij te verwijzen in Trends van 17 april. Hij herkent zijn persoonlijke principes in mijn mantra ‘Kies en bemin je keuze’. Die uitspraak heb ik op mijn beurt van mijn schoonmoeder, die dat nogal uitdrukkelijk stelde toen ik plannen maakte om haar dochter te huwen. Ze had een degelijke return op haar opvoedingsinvestering op het oog en de eerste de beste flierefluiter moest niet proberen de vrucht van haar arbeid op korte termijn te verkwanselen.
Een beslissing is een engagement. We leggen onze eieren in een welbepaalde mand en zorgen dan hopelijk goed voor het mandje. Laten we nog even bij de beslissing over een huwelijkspartner blijven. Het Westen heeft als ideaal de romantische liefde omhelsd. Op basis van zeer onbetrouwbare indicatoren (het kuiltje in de kin, het bezit van een leuke auto) ontstaat een soort biochemisch proces — ‘vlinders in de buik’ — dat we verliefdheid noemen en dat een gezonde basis zou moeten vormen voor een levenslange affectieve, economische, juridische en opvoedersband. Hoe zwak zo’n biochemisch proces als predictor wel is, blijkt uit de echtscheidingsstatistieken. Dat biochemische proces is echter zo intens dat zowat de helft van de romans erover handelt. Verliefdheid is mooi, edel, maar zo tijdelijk. De volkswijsheid waarschuwt dan ook: liefde is blind en het verstand komt niet voor de jaren. De Duitsers voegen er soms nog aan toe: liefde is blind maar het huwelijk heeft mij de ogen geopend.
Moeder Natuur, steeds op voortplanting gericht, neemt geen risico. Ons vermogen verliefd te worden is al aanwezig in de kleuterklas, waar een groot deel van de kindjes verliefd wordt op de juf of op elkaar. Ontroerend. En hormonaal krijgen we vanaf de zogenoemde puberteit ook ruim de kans te luisteren naar de stem van Moeder Natuur. En dat terwijl ons ‘executieve’ brein pas tot zijn tot volle ontwikkeling komt rond 26 jaar.
De Indiërs hebben inzake partnerkeuze een meer rationele, door het Westen verdoemde, aanpak. Daar beslissen de personen die wel een ontwikkeld executief brein hebben, de ouders, in de plaats van de kinderen. Zij kiezen de partner op basis van meer objectieve criteria dan een kuiltje in de kin en zorgen ervoor dat de ‘geliefden’ in het huwelijk treden. Het Westen kiest voor: we voelen liefde, dus we huwen. In India zegt men: ze zijn gehuwd, nu moeten ze aan de liefde werken. En dat was in zekere zin de boodschap die mijn schoonmoeder mij meegaf: beste jongen, met jouw nog altijd niet volledig ontwikkelde executieve brein, maak maar wat werk van de liefde; wat je nu voelt is zeer tijdelijk, maar het is handig als je van dat huwelijk met mijn dochter ook op lange termijn iets maakt.
Om goed te kiezen, moet je goed in je vel zitten. We lijden met zijn allen echter steeds meer aan het Madame Bovary- syndroom (ja, daar hebben we Madame Bovary weer). Gustave Flaubert portretteerde in zijn debuutroman een koopzieke vrouw, madame Bovary. Emma Bovary moet de leegtes in haar leven compenseren met zijden sjaaltjes, dure jassen en nieuwe gordijnen. ‘Entertain me’, is de kreet die we op alle niveaus naar elkaar uitschreeuwen. Ik wil afleiding, en ik wil die nu. Gelukkig zorgen Facebook, Twitter, e-mails, Candy Crush en 2048 daar dadelijk voor. Instantbevrediging, niet meer op elke hoek van de straat, maar in elke hoek van mijn kamer. Geen enkel bedrijf zegt neen tegen zo’n vraaggedreven explosie.
Diezelfde Madame Bovary-houding ligt uiteraard aan de basis van al die lijstjes die je beloven gelukkiger te maken. We willen dat geluk het liefst nu, en zeker niet in een later leven. We zijn ook niet meer geneigd ons geluk in te leveren om dat van de volgende generaties te garanderen. Solidariteit tussen de generaties is niet bepaald een populair begrip, anders zouden we wel even anders kijken naar de onthutsende rapporten over de opwarming der aarde.
‘Kies en bemin je keuze’ is net daarom zo brandend actueel, omdat onze omgeving het westerse ideaal van de romantische liefde uitgebreid heeft naar zowat alle gebieden van ons leven. We moeten nu de ideale job vinden, de aangenaamste lichamelijke ervaringen, we hebben nu recht op ons persoonlijk geluk en op alle leuke dingen des levens. Nu, niet later. Mijn schoonmoeder, die een bijzonder wijze vrouw was, moet aangevoeld hebben waar het met onze samenleving naartoe ging.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Om goed te kiezen, moet je goed in je vel zitten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier