Kerstcadeau

Hoe voorspoedig oogt 2005? Onze barometer – de driemaandelijkse Trends-peiling onder bedrijfsleiders en accountants – wijst op niet al te mooi weer. Het vertrouwen in de economische conjunctuur duikt voor het eerst sinds december 2003 opnieuw onder de zes. “De toestand is erg onstabiel,” vat een ondernemer de teneur samen. “Het kleine beetje groei dat we nu kennen, kan zeer snel omslaan in negatieve groei. De onzekerheid in de wereld, maar ook in België, is te groot.”

Opvallend is dat er deze keer – explicieter dan vroeger – gepleit wordt voor doorslaggevende beleidsdaden. “We zitten in een belangrijke transitieperiode, waarin de strategische keuzes die voor deze regio genomen worden, beslissend zullen zijn,” zegt een ondernemer. En hij voegt eraan toe: “Ik geloof niet dat onze economie, zoals ze nu gestructureerd is, nog sterke groei zal opleveren.”

Factoren zoals de internationale conjunctuur, de politieke instabiliteit in de wereld, de dollarcrisis (het vertrouwen van de CEO’s in de greenback zakt naar 4,8) en verschuivende economieën oefenen hun invloed uit. “De tijd van de zeven vette en de zeven magere jaren is definitief voorbij,” beseft een ander. De cyclus is nu veeleer: meer magere en minder vette jaren. “En zonder ingrijpende en structurele maatregelen wordt zelfs een economisch herstel uiterst penibel.”

Met andere woorden, een slechter tijdstip om het interprofessionele overleg (tijdelijk) op de klippen te laten lopen, kunnen vakbonden en werkgevers niet kiezen. Een blokkering – al dan niet met een definitieve breuk tot gevolg – dreigt hun blazoen bij de achterban nog diepere deuken te bezorgen. Uit de CEO-poll blijkt dat slechts een kleine meerderheid (49,8 %) van de gepolste bedrijfsleiders vindt dat een loonnorm hen sterker zou maken in de sociale onderhandelingen. Niet minder dan vier op de tien ondernemers (43,2 %) is zelfs van het tegendeel overtuigd.

Als signaal voor het soortelijk gewicht van dit loonoverleg kan dat tellen. Over de aanpak van de regering zijn diverse ondernemers in de peiling even kritisch. “De crisis van de staat wordt afgewimpeld op de economie en de burger,” zegt één respondent. “Het is de Belgische politiek die voor grote onzekerheid zorgt in de Belgische bedrijfswereld. De kosten dalen niet, zoals de heren beweren, maar stijgen,” antwoordt een andere kritische entrepreneur.

In dit blad brachten we de impact van het fiscale beleid van Verhofstadt I en II in kaart (blz. 66). Slotsom: wat Guy Verhofstadt ( VLD) sinds 1999 heeft gepresteerd, is geen verlaging van de lasten maar een verschuiving. Op zich hoeft dit geen onzinnige economisch beleidspiste te zijn. Maar in een structurele verlaging van de fiscale druk zal die beleidslijn volgens onze berekeningen de komende jaren budgettair niet resulteren.

We wezen al vroeger op het enorme politieke dilemma waarmee deze regering worstelt. Alleen al om de activiteitsgraad in onze arbeidsmarkt met een lastenverlaging op te krikken – wat eigenlijk een prioriteit zou moeten zijn – móét zij fundamentele keuzes maken. Wil zij daarenboven mordicus vasthouden aan een begrotingsevenwicht (of evolueren naar een overschot vanaf 2007), dan zal ze ofwel de belastinghervorming moeten terugschroeven, of compensatie zoeken in allerlei nieuwe lasten, of fors moeten snoeien in de uitgaven (van bijvoorbeeld de sociale zekerheid).

In de peiling gaat zo’n 73 % akkoord met een tijdelijk tekort in de begroting, als daartegenover een lastenverlaging staat die leidt tot meer jobs. Al laat een aantal ondernemers daarbij de nodige reserves blijken. Zoals deze: “Het is een illusie dat je met een beetje meer begrotingstekort en inflatie de nationale economie écht structureel helpt. Eventjes werkt het wel, maar op langere termijn is het middel erger dan de kwaal.”

De conclusie die zich dan ook opdringt, is simpel: de regering moet zelf de broeksriem aanhalen in plaats van op twijfelachtige wijze voor kerstman te blijven spelen. Als dat nu eens het goede voornemen voor 2005 zou zijn?

piet.depuydt@trends.be