Kan ik een vorm als merk laten registreren?

Ik wil een merk met drie dimensies laten registreren. Kan dat?

U kunt een driedimensionaal merk laten registreren op voorwaarde dat de vorm een “onderscheidend vermogen” heeft. Dat wil zeggen dat de consument de producten of de diensten van een onderneming moet kunnen onderscheiden van die van een andere onderneming. Coca-Cola heeft de vorm van zijn flesje bijvoorbeeld laten registreren als merk: in principe herkent de consument het flesje meteen, zelfs zonder dat de merknaam Coca-Cola erop staat.

Vaak is het moeilijk het onderscheidende vermogen van een driedimensionaal merk aan te tonen. De consument is niet gewend de commerciële herkomst van een product te bepalen op basis van de vorm of de verpakking ervan. Enkel een driedimensionaal merk dat afwijkt van de normen of de gewoonten van de sector kan die zogenoemde herkomstfunctie vervullen. Zo oordeelde het Hof van Justitie van de Europese Unie dat de consument de commerciële herkomst van een driedimensionaal merk voor vaatwasmiddelen — een rechthoekig tablet met twee gekleurde lagen en, bovenaan in het midden, een ovale blauwe kern — niet herkent.

De wet bevat ook een aantal uitsluitingen:

• een vorm die wordt opgelegd door de aard van het product, zoals de vorm van een citroen voor citroensap;

• een vorm die het product wezenlijke waarde geeft. Zo kan de artistieke vorm van een servies in kristal niet als merk worden beschermd, omdat de essentiële waarde van het product niet enkel is gelegen in het gebruikte materiaal, maar ook in de schoonheid van de vorm;

• een vorm die noodzakelijk is om een “technische uitkomst” te verkrijgen. Een voorbeeld daarvan is de bovenkant van een elektrisch scheerapparaat van Philips. Die zijde heeft drie ronde koppen die in een gelijkzijdige driehoek zijn gemonteerd en zijn voorzien van roterende scheermessen. Het kon niet worden geregistreerd omdat de essentiële kenmerken van de vorm van het scheerapparaat uitsluitend toe te schrijven zijn aan de technische functie. Ook de vorm van een legoblokje werd voor speelgoed geschrapt, omdat de vorm functioneel bepaald is: het blokje moet nu eenmaal die vorm hebben om ermee te kunnen bouwen.

Met die uitsluitingen wil de wetgever vermijden dat de houder van een merk een monopolie verwerft op technische oplossingen of op de gebruikskenmerken van een product.

Hebt u een juridische vraag voor onze experts? Stuur een e-mail naar benny.debruyne@trends.be.

Stéphanie Hermoye, advocate bij Hoyng Monegier