KAKANIA, BELGIË EN EURO

Urenlang geleek de Europese Unie onder het weekeinde op Kakania, de spotnaam van Robert Musil in zijn boek Der Mann ohne Eigenschaften (1930) – een letterkundige sensatie – voor de Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Kakania, een politiek gekkenhuis, is K & K, Kaiserlich & Königlich, het veelvolkerenrijk dat vergruizelde tijdens de eerste wereldbrand. Kakania staat voor geklungel ohne Ende en kinderpraat.

De euro bestaat officieel. Historisch, Historique, Historico, Epochemachend klonk het voor en achter de micro’s. Kan zijn, we oordelen na de eerste storm over de dollarkoers en het slagzij maken van de economie. Dat zijn de lakmoesproeven. Is de rest gekakel in Kakania? Zoals bijvoorbeeld in The Times of London. De krant giste op zaterdag 2 mei naar de motieven van de Belgen om de euro te verwelkomen. Zij zouden de euro aanzien als een redmiddel: Belgians suffering from a collapsing central authority, even hope the euro will help to stop their country falling apart. Deze hoop is loos. De euro stimuleert de middelpuntvliedende krachten in België.

Twee argumenten staan vooraan. Ten eerste. Tot 1 mei was de Belgische munt één van de ernstige redenen om geen avonturen uit te lokken en de confederalisering van België – of de onafhankelijkheid van Vlaanderen – af te wijzen. Een dergelijke stap zou meteen een zware speculatie tegen de Belgische frank hebben veroorzaakt met alle welvaartsgevolgen vandien. Deze rem valt weg. In de toekomst heet voor of na de confederalisering van België, of een ingrijpender scenario, de munt van Franstaligen en Vlamingen euro. Voor de waardebepaling en de stevigheid van de euro is de oplossing die de Belgen bedenken voor hun staatsproblemen een muggensteek in een olifantenhuid. Het politieke of morele motief valt weg om terwille van het betaalmiddel dat de Belgen delen de radicale toekomstvisies af te wijzen.

Ten tweede. De euro grist een instrument voor het economische beleid weg bij de landenleden. De dollar belet in de VS dat Delaware een muntafwaardering of -opwaardering gebruikt om zijn economie of handel te sturen. Aan de dollar kan Delaware niet raken. Hij zit in de handen van de federale overheid. Dit remt Delaware niet om zich economisch-politiek te profileren door zijn grote beleidsautonomie aan te wenden op fiscaal, onderwijskundig, arbeidsrechtelijk, vennootschappelijk, energetisch, milieu- en consumentenvlak. Aan de euro kan de Europese deelstaat België (of de politieke gemeenschap Vlaanderen) evenmin raken. Hij is de bevoegdheid van de Europese Centrale Bank. De internationale en Europese wedijver zullen Vlaanderen – en andere regiostaten en landen van Europa – echter drijven naar een eigen economisch-sociaal profiel. Buiten de verbindende euro blijven er (gelukkig) vele middelen om competitieve voordelen te beschermen en te ontwikkelen. Zoals de VS dynamisch is, niet alleen omwille van de dollar, maar nog sterker omwille van de wedijver en de creatieve spanningen tussen zijn 50 staten (aldus de stelling van bijvoorbeeld Michael Porter), zo zal de beleidsautonomie van de europartners een belangrijke tegenmacht blijven contra de bureaucratische en socialistische pressies van het eurofederale Brussel.

Kijken we naar de feiten. Vlaanderen is de derde hoogtechnologische regio in de Europese Unie, na Rijnland-Paltz en Hessen. Bij de twaalf Belgische top-groeiaandelen zijn er negen met Vlaamse stichters en Vlaams startgeld (de koers van Option International steeg sedert 1 januari 1998 met 513 procent). Vlaanderen presteert nauwelijks minder sterk dan de uitvinders van het poldermodel. De sociaal-economische kloof tussen Vlaanderen en Wallonië vergroot, toont nieuw onderzoekswerk (zie blz. 23). Karel Vinck van het VEV is geblokkeerd in zijn strategie voor een modern en beleidsautonoom Vlaams sociaal overleg. Ofwel een politieke oplossing (een nieuwe staatshervorming) of een sociale oplossing (nieuwe, decentrale overlegstructuren) dringt zich op (zie blz. 20). België zakte in de World Competitiveness Index 1998 van de 22ste naar de 23ste plaats. Wie de 223 criteria zou nameten volgens de Vlaamse parameters kan zich verwachten aan een score van Vlaanderen binnen de eerste tien. Bij de criteria zitten onder meer de hoogte van de O&O-sommen, lage begrotingstekorten ( Wivina De Meester verricht op haar beperkte terrein uitstekende dingen, geef ze meer en ze doet ook dat uitstekend), geen protectionisme (denk aan Van Hool en aan de houding van Elio di Rupo in de telecom- en energiedebatten). Enzovoort.

Omwille van politiek correct denken en braafheid worden deze feiten te weinig geduid in een samenhang. De samenhang is dat Vlaanderen vandaag competitief veel sterker staat dan het Belgische geheel en in de toekomst een dergelijke ontwikkeling zal blijven kennen als het – binnen de Europese wettelijkheid – maximale zeggenschap verwerft over beleidsinstrumenten. En de solidariteit met Wallonië? In de Europese Unie zijn er veel gebieden die een grotere behoefte hebben aan Vlaamse transfers. Wallonië dient meer zelfredzaamheid te cultiveren; het is rijker dan het wil geweten hebben. Met de euro ontstaat een nieuw supervaderland met nieuwe solidariteiten.

FRANS CROLS