Johan Van Overtveldt: ‘Ik ben Mr. Doom niet’

In zijn intro voor Trends van deze week verzet hoofdredacteur Johan Van Overtveldt zich met enkele argumenten tegen de reputatie van Mr. Doom.

Het houdt niet op dezer dagen. De uitnodigingen om te komen spreken en debatteren over de toekomst van de euro en de economische vooruitzichten voor de volgende jaren vallen in hoog tempo in de brievenbus. In geen van beide gevallen loopt het verhaal over van rozengeur en maneschijn.

Die realiteit op een onderbouwde en genuanceerde manier brengen is één zaak, daar de reputatie van Mr. Doom aan overhouden is een andere en één waar ik mij met klem – en vooral met argumenten – tegen wil verzetten.

Het is niet omdat de actuele economische en financiële omgeving bol staat van crisistoestanden en onaangename ontwikkelingen dat de boodschapper met dat pessimisme en negativisme geïdentificeerd mag worden. Ik draag respect voor de toehoorder hoog in het vaandel. Je reist het land niet rond om mensen iets op de mouw te spelden of valse verwachtingen te wekken. Daar zijn anderen veel beter in. Neem je je maatschappelijke verplichtingen een beetje ernstig, dan vertel je je publiek waar het op staat. En dat verhaal is vandaag inderdaad weinig opbeurend.

Maar van een soort aangeboren pessimisme of negativisme is in mijn geval absoluut geen sprake, integendeel. Ik zie vandaag in de brede maatschappelijke omgeving zelfs een uitermate hoopgevende opmars van ondernemerschap.

Sinds de val van de Berlijnse Muur en de liberalisering in landen als India vormt niet langer een beperkt groepje van regio’s – Europa, Noord-Amerika en geïsoleerde groeipolen in Azië en Zuid-Amerika – de stuwende kracht achter vooruitgang en welvaartscreatie. Er is duidelijk hoe langer hoe uitgesprokener sprake van een wereldwijde uitdijing.

Bovendien is er een onloochenbare, positieve feedback: de snel toenemende initiatieven in andere regio’s in de wereld scherpen de ondernemerszin in de klassieke welvaartsgebieden gevoelig aan.

Er ontwikkelt zich een almaar krachtiger onderstroom van intense economische activiteit, aangevuurd door ondernemerszin, innovatie en menselijk kapitaal. Die drie versterken elkaar onderling. Hoe krachtiger die drie motoren aanslaan, hoe meer pk ze ontwikkelen. 1 + 1 + 1 wordt 4.

Die heilzame effecten zwellen wereldwijd nog voortdurend aan en slagen er zelfs in uitdagende tijden toch nog in voor substantiële vooruitgang te zorgen. Ondanks veel wereldwijde kommer en kwel zijn de doorsnee-Chinees, -Indiër en vele anderen in de opkomende landen er de voorbije vier jaar substantieel op vooruitgegaan. Die vaststelling stut stevig optimisme en hoopvolle verwachtingen.

Het schoentje knelt tegenwoordig vooral bij de politieke bewindvoerders. Of het nu gaat over de euro, de banksector, de publieke financiën of de vrijwaring van de basisprincipes van de vrijhandel, het lijkt almaar moeilijker om tot een slagkrachtige en proactieve besluitvorming te komen. Niet alleen in België en de Europese Unie, maar ook in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, en zelfs in opkomende landen.

Het gevolg is dat problemen en crisissituaties blijven aanslepen en door het politieke geleuter en getreuzel de neiging vertonen veel grotere proporties aan te nemen dan initieel te verwachten was. Er zijn grenzen aan het vermogen van het wereldwijd uitdijende ondernemerschap om weerwerk te bieden aan een omgeving die dynamisme en positivisme zwaar op de proef stelt.

Politici vertonen de jongste tijd bovendien de neiging zich, zeker bij informele contacten, te beklagen over de omvang en het complexe karakter van de problemen die ze moeten trachten te beheersen. Hoewel niet te ontkennen valt dat het veelal geen hapklare brokken zijn die ze op hun bord krijgen, snijdt dat argument geen hout. Ze aarzelen immers geen seconde om in verkiezingsperiodes luidkeels te verkondigen dat hun recepten voor vooruitgang en welstand zullen zorgen.

Het gaat dan ook niet op om – eens verkozen en de zo nagestreefde portefeuille bemachtigd – zich te verschuilen achter dooddoeners als “de beste stuurlui staan aan wal” en “deze problematiek is toch wel erg complex”.

Dat heet politieke vaandelvlucht en daar wordt in België en elders dezer dagen nogal in gegrossierd. Mensen die dergelijke zaken vaststellen en genuanceerd onder de aandacht brengen, zijn geen doemdenkers, maar realisten.