Jan Van Hove (KBC): ‘We onderschatten wat ons nog te wachten staat’

We verlangen allen naar beterschap, maar we mogen ons geen illusies maken. “De echte economische schok moet nog komen”, aldus Jan Van Hove, hoofdeconoom van KBC. Aan de vooravond van 2021 maakt hij een wereldwijde stand van zaken op.

Een besmettelijker variant van het coronavirus roept opnieuw alarmfase rood af over Europa. We hadden met een beter gevoel de kerstweek willen ingaan. We wennen er maar beter aan, volgens Jan Van Hove, de hoofdeconoom van KBC. “Er is te veel enthousiasme geweest de afgelopen weken. De komst van de vaccins was hoopvol nieuws, maar de logistieke kant van de zaak wordt een hele klus. En vaccins betekenen weinig als je onvoldoende mensen kunt vaccineren. Er zijn nog heel wat obstakels op het parcours.”

Dat betekent ook dat de economie niet vlug zal normaliseren.

JAN VAN HOVE. “Laten we eerlijk zijn: sinds een aantal weken zit België in een semi-lockdown, en dat blijkt onvoldoende om het virus klein te krijgen, om welke reden dan ook. Onze economie zal nog lang in de ban van dit virus blijven. Hoelang nog? Nog minstens een half jaar. Je moet geen viroloog zijn om dat in te zien. Misschien zullen we blij mogen zijn als we volgend jaar Kerstmis kunnen vieren op een normale manier. De afgelopen weken leek het probleem opgelost voor de media en de beurzen. Maar het optimisme is te snel gekomen.”

Het economische herstel wordt dus geen trampolinesprong: even inzakken, en dan opveren.

VAN HOVE. “Deze crisis zal lang sluimeren. En dat is slecht voor de economie, omdat je dan meer structurele schade krijgt. We onderschatten wat ons nog te wachten staat. We hebben de coronaschade afgedekt door massaal geld in de economie te pompen. Maar die steun aan bedrijven en gezinnen kun je niet eeuwig rekken. Het is financieel onhaalbaar, en het stoort ook de marktwerking. Dus, de steun zal afgebouwd worden. De echte economische schok moet nog komen, en dat is in 2021. Dan zal de schade van de coronacrisis boven water komen: meer faillissementen, oplopende werkloosheid. Dat zal wegen op het economische vertrouwen. We gaan een moeilijk jaar tegemoet, met een geregelde terugval van de groei. Het echte herstel zullen we pas zien in 2022.”

Daar moet de brexit nog bovenop komen.

VAN HOVE. “De brexitschok wordt kleiner dan de coronaschok. De brexit treft slechts een klein deel van de Europese economie, namelijk de bedrijven met intensieve commerciële banden met het Verenigd Koninkrijk. Corona legt veel grotere delen van de economie stil. Wat niet wegneemt dat de brexit sommige sectoren en regio’s zwaar treft, denk maar aan de Vlaamse voedings- en texitielsector. Anderzijds zijn heel wat bedrijven voorbereid op de brexit. Ze zijn klaar voor de douaneformaliteiten, of hebben hun afhankelijkheid van de Britse markt afgebouwd. Als er een harde brexit komt, zal de schok kleiner zijn dan we twee jaar geleden verwachtten.

“Wat er in de komende tien dagen ook gebeurt: de brexit zal niet afgelopen zijn eind 2020. Ik blijf geloven dat er in de komende dagen een akkoord komt, maar het zal zich beperken tot een aantal thema’s. Er zullen veel thema’s overblijven waarover in de toekomst nog zal moeten worden onderhandeld. Dat is niet onlogisch: je haalt twee grote, sterk geïntegreerde economieën uit elkaar. Dan moet je afspraken maken. Het gaat over levende materie.”

Beter nieuws komt uit de Verenigde Staten: daar is een nieuw stimulusakkoord. ‘Onvoldoende’, luidt echter de kritiek.

VAN HOVE. “Dat is duidelijk. Ook de financiële markten hadden meer verwacht. Het akkoord draait vooral rond inkomenssteun voor de bevolking. Want de Amerikaanse sociale zekerheid is lang niet zo uitgebreid als de Europese. Hoopgevend is dat het akkoord in moeilijke politieke omstandigheden tot stand kwam, over de partijgrenzen heen. Daarom verwacht ik dat er meer economische steun komt eens Joe Biden ingezworen is als president, al zal het zware politieke discussies vergen. Anderzijds, onderschat de Amerikaanse economie niet. Zij houdt beter stand dan de Europese, ook omdat de lockdown minder streng was dan in Europa. De schade is dus kleiner.”

Na jaren onderhandelen lijkt er eindelijk een investeringsakkoord in de maak tussen de Europese Unie en China, op aansturen van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Voor veel Duitse bedrijven is de Chinese markt cruciaal, zeker in deze crisistijden.

VAN HOVE. “Het klopt dat Duitsland hier een groot belang heeft. Maar dit akkoord zal geen gamechanger worden voor de economische relaties tussen Europa en China. In het beste geval neemt het wat onzekerheid voor westerse investeerders in China weg. Laat ons hopen dat de EU en China ook gesprekken opstarten over een handelsakkoord. Want investeringen stimuleren zonder afspraken te maken over handel: dat werkt niet. Je mag het akkoord met China ook niet los zien van de brexit. De Britten dromen er nog altijd van een soort toegangspoort te blijven tot de Europese markt, via handelsakkoorden die ze overal ter wereld sluiten, ook met China. Dat kan natuurlijk niet voor de Europese Unie. Daarom onderhandelt de EU rechtstreeks met China.”

De Europese Unie had moeten wachten op Joe Biden, luidt de kritiek. Samen hadden ze de oneerlijke handelspraktijken van China kunnen aanpakken.

VAN HOVE. “Biden zal zeker geen dikke vrienden worden met China. Maar vergeet niet dat de gesprekken tussen de EU en China nooit stilgevallen zijn. In tegenstelling tot de Amerikanen zijn de Europeanen blijven praten. Maar het is juist: het Westen gaat te fragmentarisch te werk. De EU praat nu met China, maar enkel over een investeringsakkoord, niet over een handelsakkoord. En de Verenigde Staten zijn daarbij niet betrokken, de opkomende economieën evenmin. We moeten de afspraken rond internationale handel opnieuw multilateraal aanpakken. In de hele wereld hebben landen een wirwar van investerings- en handelsakkoorden met elkaar afgesloten. Het is een groot spaghettikluwen. We moeten dat ontwarren. Het ultieme droomscenario is een groot, multilateraal handelsakkoord in het kader van de Wereldhandelsorganisatie. De VS zijn in staat dat scenario in gang te zetten. Laat ons hopen dat Joe Biden een wereldleider wordt.”