J.M. Weston doet een exclusieve Twist

De Finse Anna Ervamaa, laatste-jaarsstudente aan de Academie van Antwerpen, werd laureaat van de wedstrijd van het dure schoenenmerk J.M. Weston. Haar Twist, een derbyschoen in wit nubuckleer, zal in een beperkte serie geproduceerd worden en voor het eerst te zien zijn op het jaarlijkse defilé van de Academie op 17, 18 en 19 juni.

J.M. Weston Antwerpen: tel. 03 225 58 83, J.M. Weston Brussel: tel. 02 514 39 69.

Het idee kwam plots bij me op en ik vond het goed,” vertelt Anna Ervamaa. Doorgaans is de al even bescheiden als veeleisende Finse studente nochtans niet tevreden met het eerste het beste idee. Haar projecten zijn meestal het resultaat van een doorgedreven denkoefening en van steeds opnieuw beginnen. Ze maakt vaak eindeloos gebruik van bestaande kleding of accessoires, die ze voortdurend omwerkt. Zo zal ze bijvoorbeeld stukjes leer uit een laars snijden om de voering te voorschijn te halen. Ze assembleert delen van verschillende kledingstukken en steekt daarbij de draak met de harmonie van kleuren en materialen. Eigenlijk werkt Anna Ervamaa de hele tijd op de dunne lijn die het sublieme scheidt van de slechte smaak. Haar passie voor en haar kritiek op de mode vormen in haar creaties een perfect huwelijk.

In zekere zin spot Anna Ervamaa met de traditie, terwijl ze die tegelijk ook koestert. Dat is minstens het geval met haar derbyschoen voor J.M. Weston. Door de veters iets te verplaatsen en het stiksel, de ponsgaatjes en de franjes van de klassieke derbyschoen wat te verschuiven, is ze erin geslaagd het model op te frissen en het een dynamiek mee te geven, de grootste hedendaagse ontwerpers waardig. En vooral: ze heeft de schoen, die toch nog altijd gekleed oogt, een vleugje humor meegegeven. Zelfs de naam die ze ervoor bedacht, is een knipoog. Twist verwijst zowel naar de populaire dans uit de jaren zestig als naar het Engelse woord dat bocht of kronkel betekent, maar ook verstuiking. En dat kan uiteraard niet de bedoeling zijn van goed schoeisel.

De hand van de ambachtsman

J.M. Weston gaat er trouwens prat op dat het schoenen vervaardigt volgens de regels van de kunst, precies om de voet de nodige steun te geven om kneuzingen te vermijden. De traditionele Goodyear-naad speelt daarbij een centrale rol. Die naad zorgt voor een grote stabiliteit omdat met een systeem van uitsnijdingen in de zool een deel ervan opgetild wordt en aan de schacht (het bovendeel van de schoen) bevestigd is door middel van een smal reepje leer.

Die Goodyear-naad ligt ook aan de basis van de Angelsaksische naam van het Franse bedrijf, dat in Limoges werd opgericht door Edouard Blanchard. In 1904 trok zijn zoon Eugène naar de VS om er de fabricage en de geperfectioneerde technieken van de Goodyear-naad te leren bij de beste schoenmakers van de oostkust. Hij verbleef er onder meer in het plaatsje Weston in Massachusetts (het geheim van de initialen J.M. heeft hij meegenomen in zijn graf). In 1919 voerde hij een grondige hervorming door in de fabriek die hij intussen van zijn vader geërfd had. Tegen de trend in besloot Eugène Blanchard zich steeds meer te richten op het handwerk van de ambachtsman. Maar met zijn besluit om de distributie in eigen handen te nemen door in 1928 een J.M. Weston-winkel te openen aan de boulevard de Courcelles in Parijs, was hij beslist een voorloper van een hedendaagse tendens. Vandaag heeft het bedrijf wereldwijd 22 boetieks, waarvan twee in België (Antwerpen en Brussel).

Tegenwoordig zijn er andere eigenaars en zijn de fabricageprocédés uiteraard ook veranderd, maar het is een familiebedrijf gebleven en de hand van de ambachtsman komt hier nog vaker tussenbeide dan bij de andere grote namen uit de wereld van het luxeschoeisel. Trends kon zich daarvan vergewissen tijdens een bezoek dat Anna Ervamaa aan de onderneming bracht om de laatste details vast te leggen voor de productie van haar gelauwerde schoen.

De geschikte nubuck kiezen

Eerst brengen we een bezoek aan de leerlooierij Bastin et Frères in Saint-Léonard de Noblat, overgenomen in 1981, op enkele kilometers van de fabriek in Limoges. Het is een plantaardige looierij waar koeienhuiden volgens een aloud procédé in tien tot twaalf maanden omgevormd worden tot een onbederfelijk stevig materiaal dat J.M. Weston gebruikt voor zijn zolen. Het andere leer, meestal van vaarzen, is afkomstig van de Tannerie du Puy, een befaamde firma die ook materiaal levert aan onder meer Hermès.

De schoenfabriek zelf is een van de schaarse overlevenden van de schoenindustrie die uit de streek van Limoges is verdwenen sinds de jaren 1975-1980. In de opslagplaats van de huiden moet Anna Ervamaa het geschikte leer vinden voor haar schoen. Er liggen vooral huiden van vaarzen in allerlei tinten, maar toch ook 10 % huiden van exotische dieren en zeedieren (rog, haai, python, olifant, krokodil, struisvogel, buffel, hagedis…). Hier is geen ruimte voor compromissen: de huiden worden stuk per stuk aangekocht en J.M. Weston weigert doorgaans negen van de tien vellen die aangeboden worden.

Anna Ervamaa vindt hier een nubuck in een tint wit die beter geschikt lijkt dan diegene die voor het prototype gebruikt werd. De directeur van de fabriek noteert.

De eerste stap in de eigenlijke fabricage wordt verzorgd door de versnijders. Ze rekken de huiden uit om er de snijmallen op te plaatsen. Elk deel van de schoen heeft immers een ideale strekrichting. Een klassieke derbyschoen bestaat uit een tiental lappen, die samengevoegd moeten worden tot de schacht. Ook hier is er geen lievemoederen aan: 40 % van het leer verdwijnt in de afvalbak.

Daarna volgen de perforaties en de franjes, en vervolgens het schalmen (waarbij de zijkanten vlakgemaakt worden om te vermijden dat bij de assemblage verdikkingen zouden optreden) en het verven van de stukken leer. Uiteindelijk wordt alles in elkaar gezet met katoenen stiksel en solventvrije lijm.

Anna bemonstert geconcentreerd elke etappe en vraagt plots of het niet mogelijk is om de grootte van de perforatie op haar Twist-ontwerp aan te passen. De directeur van de fabriek noteert.

De voorbereidingswerkzaamheden van de schacht en van de zolen culmineren in de allesbepalende stap van de samenvoeging van beide fundamentele onderdelen van de schoen. En dat is precies de grote specialiteit van J.M. Weston: de Goodyear-naad (die op de internetsite in een notendop uitgelegd en geïllustreerd wordt). De schacht wordt minstens drie weken op de leest geplaatst (er zijn er 40.000 in voorraad) en er pas weer afgenomen nadat de zool erop werd gezet. Voordien wordt echter nog een cambreur in beukenhout tussen de hiel en de voorkant van de schoen bevestigd voor de stevigheid en de ophanging, en worden kurkpasta en een kurken zool aangebracht om de twee delen van de schoen stevig aan elkaar te bevestigen.

En nu is de schoen klaar om opgepoetst te worden. Maar Anna Ervamaa is niet zo erg geïnteresseerd in deze laatste stap en ze komt weer terug op haar prototype. Nubuck glanst immers niet, maar dat maakt er haar creatie niet minder schitterend om.

Vanaf einde juni zal in de Antwerpse boetiek van J.M. Weston exclusief dertig paar Twists verkocht worden, vanaf september is het model ook te koop in de Brusselse boetiek. De prijs van een paar bedraagt 540 euro.

Serge Vanmaercke

De naam Twist verwijst zowel naar de populaire dans uit de jaren zestig, als naar het Engelse woord, dat bocht of kronkel betekent, maar ook verstuiking…

De huiden worden stuk per stuk aangekocht en J.M. Weston weigert doorgaans negen van de tien vellen die aangeboden worden.