INVOERBEPERKING. Tomaten of cannabis ?

De nieuwe invoerbeperkingen van de Europese Unie stimuleren de emigratie en de drugshandel, waarschuwen de Marokkaanse tuinbouwers. Ook Europese bedrijven worden getroffen.

Locatie : Agadir (Marokko).

Abderrazak Mouisset kan er niet om lachen. Op 1 januari jl. trok de Europese Unie haar minimuminvoerprijzen voor een reeks tuinbouwprodukten op. Niet-EU-producenten die onder deze drempels verkopen, moeten heffingen betalen. Vooral de Marokkaanse tomatenkwekers worden getroffen, precies in het seizoen dat hun export naar de EU het sterkst is, de winter. Klaagt de voorzitter van de Association Marocaine des Producteurs Exportateurs de Fruits et Légumes (Apefel) : “Europa sluit zijn deuren voor Marokkaanse tomaten. Dat is de doodsteek voor onze export, die goed is voor de helft van de produktie (van 300.000 ton). Tot nu toe mochten wij tussen 21 december en 31 maart vrij onze prijs bepalen. Met een opgelegd minimum kunnen wij in de winter niet meer konkurreren met de Spanjaarden, die nu al goedkoper verkopen. “

Kritiek is er ook aan Belgische kant. “Het is gewoon waanzin om in de winter Belgische tomaten te kweken als je ze in Noord-Afrika voor de helft van de prijs kunt kopen, ” stelt Hein Deprez, gedelegeerd bestuurder van Univeg, de belangrijkste groenten- en fruithandelaar in België (zie Trends van 26 augustus 1993). “Als ondernemers pleiten wij voor een vrije en open markt, die de beste prijs/kwaliteit waarborgt. De konsument pikt ook de massale landbouwsubsidies niet meer, die alleen overschotten creëren en de ekonomie in de Derde Wereld kapot maakt. “

Maar Deprez relativeert wel de omvang van het probleem. “Het kompromis van een minimumprijs van 0,562 ecu of 22,5 frank per kg (nvdr – tussen 1 november en 31 maart) en een maximale invoer van 130.000 ton valt nogal mee, ” vindt hij. “De getallen komen overeen met de huidige marktsituatie. Op dit ogenblik worden Noordafrikaanse tomaten voor 28 frank per kg op de veiling verkocht en voert Marokko tussen 130.000 en 160.000 ton naar de EU uit. De eerste EU-voorstellen van 40 tot 50 frank per kg als minimumprijs zouden een katastofe veroorzaakt hebben. Dat zou je reinste konkurrentievervalsing zijn geweest. “

POLITIEK STEEKSPEL.

In het zog van het internationale vrijhandelsakkoord General Agreement on Tariffs and Trade (GATT), dat april jongstleden in Marrakesh (Marokko) is ondertekend, richtte Abderrazak Mouisset Apefel op. Deze nieuwe beroepsvereniging van Marokkaanse groenten- en fruittelers vertegenwoordigt een 400 koöperaties en 70 % van de nationale uitvoer. Het tijdstip van oprichting was geen toeval. Het GATT-akkoord kost Marokko zo’n twee miljard frank aan export, schatten zowel een intern regeringsrapport als een recente studie van de Franse Association des Sciences Economiques. De internationale overeenkomst maakt een eind aan het systeem van verlaagde importheffingen of minimale afnames van groente en fruit, dat Marokko sinds ’67 bij de EU geniet. Dat er nu bodemprijzen en kwota komen, gebeurt onder druk van de Spaanse, Nederlandse en Belgische telers.

Apefel-voorzitter Mouisset : “Ondanks alle mooie doelstellingen van de GATT de liberalizering van de wereldekonomie ondermijnt de EU met haar importbeperking de ekonomische ontwikkeling van Marokko. Onze politieke stabiliteit wordt ondergraven. Wij verliezen een belangrijke afzetmarkt, waardoor de nationale werkloosheidsgraad die toch al vrij hoog is nog verder stijgt. Drie miljoen inwoners hangen rechtstreeks of onrechtstreeks van de Marokkaanse groenten- en fruitteelt af. ” Hij voorspelt : “Het Europees protektionisme zal een nieuwe stroom van ekonomische vluchtelingen naar Europa met zich brengen. Maar buiten rekonversie naar de cannabisteelt (soft drugs), rest de arme landbouwer geen alternatief. “

Tenslotte wijst de Apefel-voorzitter erop dat ook Europese ondernemingen worden getroffen : “Van elke 100 frank die wij exporteren, gaat 60 frank naar EU-bedrijven”. Als voorbeeld haalt hij de vier miljoen verpakkingsdozen aan, die zijn bedrijf in ’94 bij Van der Windt Kartonnage uit Hoogstraten kocht. Mouisset : “Voorts komen ook het vervoer (CKT, Carillos, Maersk), de zaden (Van Rijn, Sluys en Grood) en de meststoffen (Bayer, ICI) uit Europa. Tenslotte worden 22 % van de Marokkaanse exporttomaten door joint ventures met Europese producenten gekweekt. “

KOMPLEMENTAIR.

Tijdens het Frans protektoraat exporteerde Marokko haar groenten en fruit hoofdzakelijk in de natuurlijke bloeiperiodes van de vruchten, namelijk lente en de herfst.

Na de onafhankelijkheid in ’56 breidden de Europese boeren hun klassiek plukseizoen de zomer geleidelijk aan uit over de daarrondliggende jaargetijden. Door middel van referentieprijzen en volumeplafonds beperkte de EG vanaf eind jaren zestig de invoer van Noordafrikaanse landbouwprodukten tot de wintermaanden. Zo genoten de Marokkaanse tomaten vanaf ’76 alleen nog maar tussen 21 december en 31 maart van enige vrijstelling (nvdr – vandaag wordt 97 % tussen oktober en maart naar Europa uitgevoerd, in ’66 was dat amper 30 %).

Mouisset : “Op vraag van de EU pasten wij onze produktieperiode en -metode aan. De omschakeling naar hydrokultuur en mikro-irrigatie kostte in totaal zo’n drie miljard dollar. Zolang men ons in de winter vrijliet, konden wij goed overleven. Nu ziet de situatie er minder rooskleurig uit. ” Spanje zal iedereen van de kaart vegen, besluit de Apefel-voorzitter : “De Belgische, Nederlandse en Franse telers hebben zich in de luren laten leggen door hun zuiderse kollega’s. Op de Kanarische Eilanden, een archipel onder Spaans bestuur dat op dezelfde breedtecirkel als Marokko ligt, kunnen zij 12 maanden per jaar produceren. “

Tenslotte vreest Mouisset in eigen land voor een fundamentalistische reaktie op de protektionistische maatregel van Europa : “Marokko is de natuurlijke dam tegen het opkomend integrisme. Als je een bres in onze ekonomische ontwikkeling slaat, zet je de deuren wagenwijd open voor het integrisme à la Algerije. Noord-Afrika heeft geen nood aan hulp, maar aan vrijhandel. Not aid, but trade. “

ERIC POMPEN

ABDERRAZAK MOUISSET (FEDERATIE VAN MAROKKAANSE GROENTEN- EN FRUITTELERS)Van elke 100 frank export gaat 60 frank naar Europese bedrijven.

HEIN DEPREZ (UNIVEG) Vrije markt waarborgt de beste prijs/kwaliteit.

Zestig procent van de Marokkaanse exporttomaten komt uit de Souss-vallei (Agadir)