Investeer in de O&O van uw geest

Steeds meer zakenmensen gaan op zoek naar ‘iets meer’. Laten we het maar ‘spiritualiteit’ noemen. Nee, ze vinden geld niet vies, maar zijn ervan overtuigd dat geestelijke vrijheid hen en hun omgeving op een fundamenteler manier kan verrijken.

www.huisperreau.org www.ecotopie.nl

Deze toptwintig werd samengesteld door Andras Laszlo.

Achter een oude boerderij, op de heuvelkam van het Bourgondische gehuchtje Le Chemin, op één dag lopen van Vézelay, toont Karel Musch (56) ons trots zijn piepkleine wijngaard. “Zo’n honderd vierkante meter, melon de Bourgogne. Het is een begin.” Op de cour tussen boerderij en grange, onder een 150-jarige linde, staat de picknicktafel gedekt. Onze Nederlandse gastheer haalt een gefossiliseerde sint-jakobsschelp boven, die hij heeft opgedolven in een van de kelders. “Hier word ik stil van,” fluistert hij. “Ik ben een beïnvloeder, een manager, ik word betaald om dingen te doen. Maar hier moet ik me overgeven aan de dingen die gebeuren – zoals dit.”

In 2001 ontdekte Musch, tijdens de voorbereiding van een pelgrimage naar Santiago de Compostela, deze ommuurde ferme. Het was een ‘coup de coeur’. De pelgrimstocht werd gestopt, hij en zijn vrouw Willemien Van Sonderen kochten het pand en knapten het op tot een gîte d’étappe. Het geheel doet nu, onder de naam l’Huis Perreau, dienst als gastenverblijf en spirituele ontmoetingsplaats. “Mensen voelen zich hier gelukkig. Niet door ons , maar door deze plek. Blijkbaar vinden ze hier iets,” zegt Musch.

Zelf leidde hij jarenlang een adviesbedrijf. De zaken gingen goed, de omzet nam toe. Maar drie jaar geleden brak er iets: hij kwam tot het besef dat hij ook andere dingen in het leven wou. “Ik heb heel wat onrust veroorzaakt,” blikt hij terug. “Er zaten acht gezinnen met hun broodwinning vast aan die firma. Uiteindelijk kwamen we tot een zakelijke regeling.” Sindsdien heeft hij een aantal publicaties in tijdschriften over leiderschap op zijn actief. Hij werkt aan soortgelijke filosofische thema’s voor congressen en symposia 0 0en trad ook op als moderator van de Comenius Leergang, een Europese lessenreeks voor bedrijfsleiders en beleidsmakers opgezet door de Academie voor Management van de Universiteit van Groningen.

“Beroepsmatig ben ik het altijd gewoon geweest om resultaten te boeken, om een doel te bereiken. Ik heb me altijd heel dienend opgesteld voor klanten. Maar je groei als mens kan daardoor in de verdrukking raken, precies omdat je voortdurend met die anderen in de weer bent,” aldus Musch. Iets verderop vergadert een groepje managers op de zolder onder een eeuwenoud dakgebinte. Jan Holtrop, een zelfstandig consultant die actief is bij het adviesbureau Beleidsvisie, leidt er de sessie. “Geld verdienen en winst maken levert materiële rijkdom op. Geestelijke vrijheid creëren geeft een extra dimensie aan de materiële welvaart en levert een nieuwe welvaart,” doceert hij.

“Eigenlijk zijn we allemaal veel te geprogrammeerd bezig in het zakenleven,” merkt een informaticus aan de discussietafel op. “Wat drijft ons? Wat doet dit leven met ons? Wat boeit ons? Die balans tussen welvaart en welzijn is belangrijk.” Op een flip chart wordt de term ‘ecotopie’ geschreven, als samentrekking van de woorden ‘economie’ en ‘topos’ (plaats). Een aantal kernelementen passeert de revue: oorspronkelijkheid, talent, leiderschap, identiteit, stijl, persoonlijkheid. “Die zes vormen een organische samenhang, een soort spectrum, een ideaalbeeld van jezelf,” aldus Holtrop. “We streven naar een meer mensgerichte welvaart. En op economisch vlak is dit braakliggend terrein.”

“We worden gekneed naar het werk dat we doen,” vult een deelneemster hem aan. “Terwijl het werk zich meer zou moeten plooien op maat van de mens.” Op de finale vraag wat dit groepje dan precies komt zoeken in l’Huis Perreau – misschien een vorm van spiritualiteit? – antwoordt een van hen: “Ja, maar als die spiritualiteit mij vanuit één of andere religieuze traditie zou worden opgedrongen, dan zou je me hier niet zien zitten.”

Holtrop is het daarmee eens. “De behoefte aan spiritualiteit of geestelijke rijkdom groeit, ook in het zakenleven. Sinds eeuwen komen er pelgrims langs in dit gehucht Le Chemin. De naam is wellicht niet toevallig gekozen. We zijn allemaal op weg, we zijn pelgrims in het leven. De ene wil daar uitkomen en de andere wil dat realiseren. We creëren hier een creatieve spanning, die verdieping aanbrengt in het geestelijke bewustzijn en leidt naar geestelijke vrijheid. Die vrijheid maakt de weg vrij naar inspiratie, nieuwe ingevingen en andere waarnemingen. Deze plek is daarvoor heel geschikt.”

De magnetische aantrekkingskracht van l’Huis Perreau als spiritueel oord voor drukbezette professionelen vloeit voort uit een herbronningstendens die zich al een tiental jaren doorzet in Nederland en stilaan begint door te breken in het Belgische zakenleven. Business en ethiek, spelregels voor ethisch ondernemen, het jongste werk van de overleden Jef Van Gerwen s.j. , haalde in zijn eerste versie zeven drukken en 18.000 exemplaren. Een record voor de Lage Landen. Coauteur Johan Verstraeten, moraaltheoloog en hoogleraar aan de KU Leuven, bevestigt die tendens (zie ook Trends, 14 november 2002). Hij coördineert de Leuvense module van de Comenius Leergang, en kwam op die manier ook in contact met Karel Musch.

Groeien of ontwikkelen

Andras Laszlo (49), geboren in Hongarije en getogen in België, verdiept zich sinds 1999 in de problematiek van management en spiritualiteit en zit momenteel in de eindfase van een MBA aan de International School of Management ENPC in Parijs over wat hij het zakenthema van de 21ste eeuw noemt: Spirituality and Business û a New Paradigm of Management for the 3rd Millenium. “Ik heb dit thema al verschillende keren als keynote spreker op congressen voor top- en middenkadermanagers uitgetest en uit de enthousiaste reacties kan ik alleen maar opmaken dat ik met deze interesse goed zit. Met andere woorden, dat ik to the point bezig ben,” aldus Laszlo.

Van 1993 tot 1999 woonde en werkte hij in zijn geboorteland als handelsvertegenwoordiger van de firma Marlux, en was hij intensief actief als directeur-generaal en vice-president van de Club van Boedapest, volgens hem een soort cultureel-artistiek-spirituele tegenhanger van de Club van Rome. “Drie jaar geleden ben ik resoluut een andere, persoonlijker ‘innerlijke’ weg ingeslagen,” zegt hij. “Ik heb toen gekozen voor een grote uitdaging: twee domeinen met elkaar verbinden die in se lijnrecht tegenover elkaar staan, om niet te zeggen dat ze elkaar bijna uitsluiten: spiritualiteit en management.” (zie kaderstuk met Laszlo’s eigenzinnige boekenselectie)

In een nota die hij in 1998 toelichtte op een internationaal colloquium in het Congressenpaleis van Brussel, legt hij uit waarom deze problematiek zo fundamenteel wordt voor de manier van zakendoen in de komende eeuw. “Er is een hemelsbreed verschil tussen groei en ontwikkeling. Volgens het woordenboek betekent groeien ‘in grootte toenemen door assimilatie of de aanwas van materialen’. Zich ontwikkelen, daarentegen, betekent ‘het uitbreiden of verwezenlijken van potentiële vermogens’. Wanneer iets groeit, wordt het kwantitatief groter; wanneer het zich ontwikkelt, wordt het kwalitatief beter, of tenminste anders. De tijd is gekomen dat ieder van ons zijn of haar lot in eigen handen neemt. Het volstaat niet meer om alleen rationeel te denken en dat te perfectioneren. Een nieuw inzicht in onszelf en de anderen is aan de orde.”

Ook voor Laszlo is geld niets meer of minder dan een gematerialiseerde stroom van energie die nodig is om onze samenleving in beweging te houden. “Geld is niet vies,” argumenteert hij. “Het is het bloed van de maatschappij. Wanneer je spiritueel werk laag waardeert, waardeer je eigenlijk jezelf laag en zorg je er ongewild voor dat goede werken altijd het imago houden van liefdadigheid, iets in de marge, en in economische termen dus minder waardevol. De onnatuurlijke tegenstelling tussen ‘wij, de idealisten’ en ‘zij, de rijken’ kan juist op die manier worden doorbroken.”

In Le Chemin, op de zolderkamer van l’Huis Perreau, spreekt Jan Holtrop liever van ‘proligie’ in plaats van religie, om een duidelijk onderscheid te maken tussen spiritualiteit en een of andere vorm van godsverering. “Al kunnen we er niet omheen,” beseft hij, “dat die waarden ook toen al door religieuzen werden verdeeld en verkondigd.” Hij somt een voor een de talenten op die zijn cursisten tijdens de sessie in zichzelf probeerden te herontdekken. “Vooruitziend vermogen verwijst naar de profeet, verbanden leggen naar de apostel, mobiliserend zijn naar de predikant, het onderscheidend vermogen roept associaties op met de schriftgeleerde, en het verzorgend vermogen verwijst naar de abdijmonnik of -non, terwijl het besturend vermogen wordt toegeschreven aan de dorpspastoor. Je ziet wat voor oerfunctie religie voor de mens steeds heeft gehad.”

Piet Depuydt

“Ik ben een manager, ik word betaald om dingen te doen. Maar hier moet ik me overgeven aan de dingen die gebeuren.” (Karel Musch, l’Huis Perreau)