Zit u op uw job wel (nog) op de juiste plek?

Als u twijfelt of u wel op uw baan op de juiste plek zit, wat kunt u dan ondernemen om het roer om te gooien? Trainer en onderzoeker Sandra Klijn legt het uit in een boek over: ontdek uw kernwaarden en ontdek al doende de dingen waar u goed in bent.

Het is een vraag die iedereen al eens bekruipt: wil ik deze baan nog blijven doen? Heb je een slechte dag? Of is het tijd om het roer drastisch om te gooien? Het boek Wat wil je écht? van trainer en onderzoeker Sandra Klijn kan bij zulke kwesties uitkomst bieden. Het is een gids voor iedereen die naar ander werk verlangt en daarvoor de juiste stappen zoekt. “Want weten wat je niet wilt, dat lukt nog, maar weten wat je wél wilt, dat is nog iets anders”, weet Klijn.

Om te achterhalen of een baan bij mij past, raadt u aan na te gaan of ze strookt met mijn kernwaarden. Maar hoe kom ik erachter welke dat zijn?

SANDRA KLIJN. “Ik doe onderzoek naar persoonlijke energie op het werk en ben erachter gekomen dat kernwaarden centraal staan in het vinden van het werk dat past bij wie je wilt zijn. Kernwaarden zijn de basisprincipes die aangeven wat jij belangrijk vindt. Iedereen heeft drie tot vijf kernwaarden en mensen hanteren die zonder dat ze zich daar per se bewust van zijn. In het boek geef ik een kernwaardentest. Zekerheid is zo’n kernwaarde. Of zelfontwikkeling. Of autonomie. Vragen die je jezelf kunt stellen om je kernwaarden scherper in beeld te krijgen, zijn: welke keuzes in mijn leven hebben me gelukkig gemaakt? Wie bewonder ik en waarom? Hoe ziet mijn ideale dag eruit? Wanneer je je kernwaarden kent, heb je een kompas om te bepalen wat je nodig hebt in een baan.

Werk waar mensen zin en voldoening aan ontlenen, hoeft niet te gaan over het oplossen van wereldproblemen

“Stel dat creativiteit voor jou een kernwaarde is, en dat die tot uiting komt doordat je thuis zelf kleding maakt of meubels in elkaar zet. Als je vaststelt dat je in je werk de hele tijd standaarddingen moet doen waarin je creativiteit niet aan bod komt, dan zou je meer plezier uit je werk kunnen halen als je creatiever kon zijn. Belangrijk is daarover met je werkgever of je team in gesprek te gaan.”

Je kunt werk toch net zo goed zien als een kostwinning en je levensvervulling buiten je baan vinden?

KLIJN. “Dat is mogelijk. Maar ik zou zo niet willen leven, omdat werk voor mij een belangrijke bron van energie is. Een dag heeft maar 24 uur, als je er acht slaapt en acht werkt en van de overige acht de tijd aftrekt voor praktische zaken, blijft er maar een klein stukje over om zingeving te beleven als je geen voldoening uit je werk haalt.”

Wat bedoelt u met ‘purpose by doing’? Die term komt geregeld voor in het boek.

KLIJN. “We leven in een tijd waar iedereen meer dan vroeger bezig is met zingeving, of purpose als je wilt. Je kunt in een hoekje zitten nadenken over wat je belangrijk vindt en hoe je je leven wilt leiden. Liever raad ik mensen aan: kom daarachter by doing: ga aan de slag, ontdek al doende de dingen waar je goed in bent en kijk of je zo die puzzel van de zingeving kunt leggen. Of zoals het gezegde luidt: je hoeft niet de hele trap te zien om een eerste stap te zetten.”

Sommigen gieten de hele dag asfalt of flippen hamburgers. Kom daar maar eens aan met uw betoog over kernwaarden en zingeving.

KLIJN. “Er is in Nederland onderzoek gedaan naar het gelukkigste beroep. Bij vrouwen was dat kapster, bij mannen loodgieter. De clou bleek te zijn dat het in beide beroepen gaat over klussen die kort duren en waarna klanten dolblij afscheid nemen. Waarmee ik zeggen wil: werk waar mensen zin en voldoening aan ontlenen, hoeft niet te gaan over het oplossen van wereldproblemen.”

Is voor velen de kernwaarde niet gewoon veel geld verdienen?

KLIJN. “Ik ken ze niet. Mocht ik iemand ontmoeten die dat beweert, dan zou ik willen weten waarom die persoon geld en rijkdom belangrijk vindt. Misschien is dan het antwoord: omdat ik dan alles kan kopen wat ik wil. Waarom vindt iemand dat belangrijk? Rijkdom staat immers voor iets anders. Bij doorvragen kom je uit bij een kernwaarde. Autonomie bijvoorbeeld, zelf kunnen beslissen wanneer je iets wel of niet doet, en daar de financiële middelen voor hebben.”

Behalve aan kernwaarden hecht u veel belang aan de energie die een baan al dan niet oplevert.

KLIJN. “Werken zou je energie moeten geven in plaats van dat het je energie kost. Iedereen beleeft wel eens een dag die niet zo lekker liep, en waarvan je je afvraagt of dat aan jezelf lag of aan de collega’s of aan een klant… Maar wanneer je dag in, dag uit doodop thuiskomt, is het tijd om te rade te gaan bij jezelf. Eet en slaap en beweeg ik voldoende? Doe ik dingen die ik zinvol vind? Ben ik met te veel tegelijk bezig? Leg ook eens je werkomgeving onder loep. Schort er iets aan de werkcultuur, het leiderschap, de collega’s?”

Als veel van die factoren je dwars zitten, welke conclusie moet je dan trekken? Vertrekken?

KLIJN. “Je hoeft niet per se ontslag te nemen. Je kunt een andere rol in het bedrijf opnemen of in je team opdrachten herverdelen. Ik heb net een klant gehad die taken heeft uitgewisseld met zijn leidinggevende en ze zijn daar beiden heel tevreden over. Er zijn een heleboel mogelijkheden. Ik herinner me een baan waarbij ik almaar begrotingen in excelsheets moest gieten, ik vond het verschrikkelijk. Slides en presentaties maken lag me dan weer wel. Terwijl een collega van me daarvan gruwde. We hebben kunnen afspreken dat zij de begrotingen deed en ik de slides. Hoe fantastisch is dat? Maar je komt alleen tot zulke oplossingen als er ruimte is om daarover een gesprek te voeren.”

Toch blijven veel mensen in een baan zitten die hen niet blij maakt. Maar geef ze eens ongelijk. Elders is het niet per se beter.

KLIJN. “De angst dat het slecht uitpakt, is voor velen een reden om te blijven waar ze zijn. Daar draait het juist om: maak je keuzes op basis van angst voor het ongewisse of op basis van vertrouwen in de toekomst? Er is een beroemd boek, The Top Five Regrets of the Dying van Bronnie Ware, die mensen op hun sterfbed vroeg wat ze anders hadden willen doen. De rode draad door de antwoorden was: ik wilde dat ik meer mijn eigen keuzes had gemaakt. Dat geldt op allerlei vlakken: relaties, vriendschappen, maar ook werk.

De ergste vorm van verspilling is als een werkgever iemands potentieel niet ziet

“Zolang je ongerustheid groter is dan het verlangen naar verandering, maak je het jezelf lastig. Twee dingen kunnen helpen om knopen door te hakken: luisteren naar je buikgevoel en dierbaren om je heen raadplegen, want zij kennen je vaak beter dan je jezelf kent.”

Stel dat ik mijn baan opzeg en mijn kernwaarde creativiteit wil botvieren als pottenbakker. Maar dan stel ik vast dat er voor mijn baksels geen markt is, of dat mijn talent eigenlijk tekortschiet.

KLIJN. “Als blijkt dat je het niet kunt of niet leuk vindt, dan weet je in ieder geval dat het kunstenaarschap niet jouw droombaan is. Toch brengt het proberen je wel een stap verder: je hebt waarschijnlijk ook geleerd welke onderdelen je wel plezier gaven en waar je goed in was. Hier komt het motto purpose by doing opnieuw om de hoek kijken: door actie te ondernemen ontdek je wie je bent en wat bij je past. Ik had bijvoorbeeld een goede baan bij Philips. Leuke werkcultuur, fijne collega’s, alles naar mijn zin. Geregeld kreeg ik de vraag of ik persoonlijke coachings wilde doen. Op den duur zei ik bij mezelf: laat ik het proberen. Ik geef het een jaar en als ik het niet leuk vind of ik haal er geen energie uit of ik vind onvoldoende klanten, dan stop ik ermee. Dan ga ik met hangende pootjes weer naar Philips en vraag ik: ‘Willen jullie mij terugnemen?’ Ik heb de sprong gewaagd en ben daar nog altijd tevreden over.”

Uw boek is een gids voor werknemers. Wat kunnen werkgevers eruit opsteken?

KLIJN. “We zitten in een enorm krappe arbeidsmarkt. Er wordt gejobhopt dat het een lieve lust is. Als bedrijf wil je medewerkers behouden of aantrekken. Dan is het nuttig als je hen polst over wat zij nodig hebben om energie uit hun werk te halen. Het boek is een hulpmiddel om daarover in gesprek te gaan. Dat creëert loyaliteit en productiviteit.”

Moet je als werkgever mensen laten doen waar ze goed in zijn? Je kunt ook zeggen: de jobomschrijving is wat ze is.

KLIJN. “Dat heeft echt met deze tijd te maken. De traditionele opvatting is: je doet het werk waarvoor je aangeworven bent, punt aan de lijn. Vandaag ligt dat anders. Hoe jammer is het niet als je een medewerker in dienst hebt die veel kan betekenen voor je bedrijf, maar die je net de verkeerde werkzaamheden hebt gegeven? Geloof me: de ergste vorm van verspilling is als een werkgever iemands potentieel niet ziet.”