North Sea Farmers wil 10.000 ton zeewier per jaar kweken in een boerderij in de Noordzee

Met de steun van Amazon werkt een consortium rond North Sea Farmers aan een experimentele zeewierboerderij voor de Nederlandse kust. Het wil uitzoeken of de productie van zeewier commercieel interessant is.

North Sea Farmers beoogt een nieuwe landbouwrevolutie, maar dan in het water. Klaas Timmermans, de zeewierdeskundige van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), oppert weleens dat we wat zeewier betreft nog in het stenen tijdperk leven: de kennis over en de productie van zeewier hebben een achterstand van 10.000 jaar op de gewone landbouw.

Die achterstand wil de Nederlandse sectororganisatie North Sea Farmers (NSF) versneld goedmaken. “Je ziet veel positieve signalen. Ondernemers experimenteren met zeewier voor verschillende toepassingen. Er is dus zeker een positief momentum. Daarvan moeten we gebruikmaken om te zien of de grootschalige productie van zeewier niet alleen technisch mogelijk maar ook commercieel interessant is”, zegt Eef Brouwers, een ingenieur elektrotechniek, die eerder werkte bij een producent van offshore windmolenparken.

Brouwers staat sinds 2014 aan het hoofd van NSF, een non-profitorganisatie die de spelers in de zeewiersector verenigt. “Toen was er ook al veel interesse in zeewier. 70 procent van de aardbol is bedekt met water. Als je dat kunt gebruiken om mensen te voeden, dan moet je dat doen. Het is een interessant, duurzaam verhaal. Maar de focus lag vooral op voeding voor mensen, terwijl je met zeewier nog veel meer kunt doen. Het is een grondstof voor dierenvoeding, geneesmiddelen, biobrandstof, kunstmest, verpakkingsmiddelen en zelfs kleding. In 2014 leek het momentum een beetje verdwenen. Daarom wilden we dat nieuw leven inblazen. Dat is de afgelopen jaren wel gelukt. Sinds 2018 neemt de interesse in zeewier opnieuw toe.”

Zeewier en windmolens

Die interesse moet nu extra worden aangewakkerd door de installatie van een zeewierboerderij, zeg maar een zeewierproductiepark in de Noordzee. Dat park komt ofwel bij Borssele of vlak bij Noordwijk. Daar bevinden zich twee van de grootste offshore windmolenparken van Europa, die erg geschikt blijken voor zeewierproductie. In die wateren, die vrij toegankelijk zijn maar waar weinig tot geen scheepvaart is, wil een consortium met NSF als leidende partner, massaal zeewier produceren. Dat zeewier wordt elk jaar geoogst en gebruikt als grondstof voor tal van toepassingen.

Het experiment bestaat uit twee delen. De verschillende methodes om zeewier te kweken worden getest, met het doel ze te verbeteren. Daarnaast bestuderen twee partners van NSF, de Britse onderzoeksorganisatie Plymouth Marine Laboratory en het Nederlandse technologie-instituut Deltares, in hoeverre het groeiende zeewier CO2 kan capteren en opslaan. Dat kan een belangrijke vooruitgang betekenen in de strijd tegen de klimaatopwarming.

De claim dat zeewier langdurig CO2 kan opslaan, is omstreden en moet verder worden onderzocht. Daarom investeert Amazon via zijn Right Now Climate Fund 1,5 miljoen euro in het project, om meer duidelijkheid te krijgen over hoe zeewieralgen kunnen bijdragen aan de strijd tegen de klimaatopwarming.

Amazon heeft geen onbesproken reputatie op het gebied van klimaat. Critici noemen Right Now greenwashing. Zo onthulde het techmagazine Wired onlangs dat de ecologische voetafdruk van Amazon jaarlijks met 20 procent toeneemt en dat de claim van oprichter Jeff Bezos dat het bedrijf tegen 2040 klimaatneutraal zou zijn, is gebaseerd op valse cijfers. “We werken net heel actief aan de reductie van onze CO2-impact en blijven actief investeren in zowel bestaande als nieuwe wetenschap die de klimaatcrisis helpt op te lossen. Daarnaast investeren we in projecten die de biodiversiteit verbeteren”, zegt Zak Watts, de directeur EU Sustainability bij Amazon.

Dat is allemaal ver van het bed van Eef Brouwers. “De intenties zijn duidelijk: we gaan onderzoeken wat mogelijk is. Amazon heeft niet gezegd dat het op die manier zijn CO2-uitstoot wil compenseren of iets dergelijks. Wij hebben onder die voorwaarden een duidelijke en goede samenwerking.”

Brouwers benadrukt dat het geen sinecure is zo’n groot project aan te pakken en te financieren. “Wij werken aan de zeewierindustrie van de toekomst. We willen weten of het haalbaar is op grote schaal zeewier te produceren. We doen nu de eerste stappen om te groeien naar een oppervlakte van 10.000 hectare. In eerste instantie willen we 6.000 kilo zeewier per jaar kweken. Dat moet groeien naar 10.000 kilo. In het hele Noordzeegebied is tegen 2050 een miljoen hectare beschikbaar tussen windmolenparken. Dat kan tot 10 miljoen kilo zeewier per jaar opleveren. Daarom is het goed dat we beginnen met een groot demonstratieproject, om aan te tonen dat het kan en leefbaar is.”

Mosselen en haring

Niet alleen de technische kant is daarbij van belang. “Als je wilt dat een sector zich goed organiseert, moet je weten of er een markt is voor lokaal geteeld zeewier. Wij willen werken als een soort vliegwiel voor een haalbaar bedrijfsmodel. Daarom werken we samen met experts en andere organisaties. We bekijken ook hoe we het zeewier kunnen verwerken tot ingrediënten en waardevolle producten, en hoe we het risico en de opbrengst eerlijk kunnen verdelen. Eigenlijk zijn we een commercieel demonstratieproject.”

Om ook de consumenten mee te krijgen, hoopt Brouwers dat zeewier wat extra in de belangstelling komt. Daarom wil hij van de jaarlijkse oogst een feestmoment maken. Net zoals toeristen naar Yerseke trekken voor de eerste mosselen en een nieuw haringseizoen wordt ingeluid met de veiling van het eerste vaatje in Scheveningen, zo wil Brouwers een moment creëren voor het zeewier. “Het is een mooi natuurproduct waar we veel kanten mee uit kunnen. En het kan ons helpen bij de bescherming van ons ecosysteem. Daarom verdient het zeewier een speciaal moment, net als de mossel en de haring.”