Kringloopeconomie: zo werkt het Belgisch concept van interieur als een dienst

NELE VLAEMINCK en ESTHER NOËTH “Onze eerste klanten waren vooral particulieren, maar we willen onze focus verleggen naar bedrijven.” © DEBBY TERMONIA

Sofar, de start-up van Nele Vlaeminck en Esther Noëth, maakt circulaire designsofa’s. Door een alternatief te bieden voor de lineaire meubelmarkt, willen de twee oprichters zo veel mogelijk mensen naar de kringloopeconomie leiden. “Interieur wordt een dienst”, naar analogie met software-as-a serivce.

Elf miljoen ton, zo zwaar is de berg meubelafval die Europa jaarlijks produceert. Amper 10 procent daarvan wordt gerecycleerd. In die berg vinden we ook heel wat sofa’s. Want die zijn vaak niet gemaakt om te herstofferen of te hergebruiken. Het kan in sommige gevallen wel, maar het is tijdrovend en duur. Dus gooien de meeste mensen hun oude sofa weg wanneer ze hun interieur een update geven. Dat gebeurt gemiddeld om de zeven jaar. Daar wil Sofar iets aan doen.

Medeoprichter Esther Noëth: “Ik verdiep me al jaren in circulariteit. Ik doe onderzoek naar de transitie van maatwerkbedrijven naar een circulaire economie. Aan het einde van mijn studie productontwikkeling, tijdens corona, startte ik met een aantal vrienden ‘What’s in the box?’, een start-up rond digitale teambuildings, waarvoor ik een keuken zocht. Zo kwam ik in contact met Nele Vlaeminck, die toen al aan het broeden was op het idee van de kringloopsofa.” Nele Vlaeminck had op dat moment de mogelijkheden van de circulaire economie net ontdekt en vond in Esther Noëth iemand die meteen warm werd van het concept van de modulaire sofa. “Nele’s vader en grootvader werkten in het familiebedrijf dat zich specialiseerde in het herstofferen van zetels en stoelen”, vertelt Noëth. “Dat ambacht maakte duidelijk een grote indruk. Acht jaar geleden werd ze interieurontwerper en Sofar is daar een uitloper van.”

Discrete QR-code

“Circulair betekent in het geval van Sofar modulair en dus aanpasbaar aan wijzigende levens- en gezinssituaties. Zo is het niet langer nodig om steeds een nieuw exemplaar te kopen. Bovendien is de sofa zo ontworpen dat de hoezen gemakkelijk afgenomen, gewassen en gewisseld kunnen worden”, verklaart Noëth.

In de eerste plaats wilden de oprichters van Sofar een goed en comfortabel product op de markt brengen. “Daar hebben we geen enkele toegeving op gedaan”, benadrukt Noëth. “Duurzaam en circulair design hoeft volgens ons niet saai of geitenwollensokken te zijn. We willen bewijzen dat circulair ook mooi en op elk vlak kwalitatief kan zijn. Gebruiksgemak en een complete ondersteuning staan centraal in ons model. Zo krijgen klanten via een discrete QR-code op hun zetel toegang tot een digitaal gebruikersplatform. En als ze hun oudere modules willen teruggeven, komen wij die aan huis ophalen.”

Op termijn zullen we een enorme voorraad aan sofa’s hebben, niet in een duur magazijn maar bij onze klanten

Esther Noëth, medeoprichter Sofar

Voor bedrijven heeft Sofar ook een onderhoudscontract. “Interieur wordt een dienst die we leveren. Wij blijven eigenaar van de sofa, staan in voor het onderhoud en de herstellingen en kunnen zelfs op geregelde tijdstippen de sofa van nieuwe hoezen voorzien.” Wil een klant toch liever een andere zetel, dan neemt Sofar de oude terug in ruil voor een waarborg van enkele honderden euro’s, die inbegrepen zit in de prijs van de zetel. Die oude sofa’s worden dan volledig opgemaakt en opnieuw verkocht. Esther Noëth: “Eigenlijk komt ons model erop neer dat we na verloop van tijd een enorme voorraad aan sofa’s hebben, niet in een duur magazijn, maar bij onze klanten.”

Gerecycleerd aluminium

“Het is niet zo dat ons product al 100 procent circulair is”, bekent Noëth. “We maken voor het frame bijvoorbeeld gebruik van aluminium, een duurzaam materiaal dat zijn kwaliteit decennialang behoudt in ons meubel, maar willen op termijn zeker aan de slag met gerecycleerd aluminium.”

Sofar is een prille start-up die de komende jaren nog veel kapitaal nodig zal hebben. “Vooral Nele heeft tot nu toe veel geïnvesteerd. We hebben ook een beroep gedaan op een aantal win-winleningen en een klassieke kredietopening bij een bank”, aldus Esther Noëth. “Het komende jaar zullen we nog eens 150.000 euro nodig hebben om door te groeien naar een productie van veertig sofa’s dit eerste jaar.”

“Waar we nog mee worstelen, is dat klanten natuurlijk in onze zetel willen zitten vooraleer ze hem kopen”, legt Noëth uit. “In een klassieke showroom kunnen we moeilijker terecht omwille van de stevige marges van de retail.” Circulaire hubs en hotellobby’s bieden een uitweg, maar zijn niet ideaal. Veel klanten komen nu aan huis bij de oprichters. Een verschuiving naar de bedrijvenmarkt lijkt de oplossing. “De eerste klanten waren voornamelijk particulieren, maar onze focus zal op bedrijven liggen. Denk aan de inrichtingen van high-end kantoren, hotels en overheden, waarbij het management duurzaamheid en design hoog in het vaandel draagt.”

Trends verzamelt grensverleggende thema’s en verhalen. Sofar verdient het label omdat het mensen naar de kringloopeconomie wil leiden.

‘Het idee van bezit is verouderd’

Karine Van Doorsselaer is hoofddocente Ecodesign en Materialenleer bij de opleiding productontwikkeling van de Universiteit Antwerpen. Met Esther Noëth ziet ze een van haar voormalige studenten de theorie in de praktijk omzetten.

“Ik predik al sinds 1995 de noodzaak en de opportuniteiten van ecodesign”, aldus Van Doorsselaer. “In die tijd was het gebrek aan tijd en middelen een makkelijke uitvlucht om ecologische overwegingen weg te wuiven. Het wordt echter steeds duidelijker dat de wegwerpmentaliteit van de op massaconsumptie gerichte economie niet lager houdbaar is. Ze leidt tot uitputting van grondstoffen, zet druk op het leefmilieu en ligt aan de basis van geopolitieke spanningen.” Circulaire businessmodellen vormen de motor van deze transitie. “Diverse technologische evoluties ondersteunen de circulaire economie”, meent Van Doorsselaer. “Zoals de QR-code in de Sofar.” Maar naast technologische evoluties is er ook een shift in mindset nodig bij consumenten en producenten. “We moeten af van ons verouderd idee van bezit. Voor heel veel producten blijken mensen dat ook niet zo belangrijk te vinden”, legt Van Doorsselaer uit. “Wie ligt er echt van wakker of je je wasmachine of koelkast bezit? Nee, je wil je kleren kunnen wassen en je eten bewaren. Dat zet de deur open voor product-as-a-service. De klant kan gebruikmaken van een product van hogere kwaliteit, en door een abonnementsformule is het ook financieel draagbaar.” Dat is wat Sofar doet: de prijs van de sofa is hoger dan een wegwerpmodel, maar als je om de paar jaar een nieuw exemplaar koopt, loopt de factuur ook snel op. Via een abonnementsformule zijn de kosten makkelijker te spreiden.