Het nieuwe gezicht van de euro Mário Centeno weet wat hem te doen staat

De voorbije twee jaar hielp Harvard-econoom Mário Centeno als minister van Financiën de Portugese economie weer op de been. Nu moet hij de Eurogroep een nieuwe adem geven.

Zijn bijnaam heeft hij al: de Cristiano Ronaldo van de ministers van Financiën. Mário Centeno kreeg die eretitel van de vorige Duitse minister van Financiën, Wolfgang Schäuble. Centeno, die over enkele dagen 51 jaar wordt, is sinds 2015 minister van Financiën in de Portugese regering.

Maandag won hij de diplomatieke strijd om het voorzitterschap van de Eurogroep, de groep van ministers van Financiën van de eurozone. Centeno volgt de Nederlander Jeroen Dijsselbloem op, die de post bezette sinds 2013.

Centeno was een politieke nieuweling toen hij in 2015 aantrad als minister. Portugal had kort daarvoor aan het Europese noodinfuus gelegen- niet direct een ideale startpositie voor een minister van Financiën.

Zijn premier, de socialist António Costa, wilde bovendien het besparingsbeleid van zijn centrum-rechtse voorganger terugdraaien, wat de Europese collega’s de wenkbrauwen deed fronsen.

Om het plaatje volledig te maken werd Centeno bij zijn aantreden vergeleken met Yanis Varoufakis, de flamboyante gewezen Griekse minister van Financiën, die het niet kon vinden met de door Europa geëiste begrotingsdiscipline, en vooral niet met Schäuble.

Economische architect

De partijloze Centeno drukte de vergelijking met de Griekse minister meteen de kop in. Hij zou als economische architect van de Portugese regering de besparingspolitiek milderen, verklaarde hij, maar hij zou zich wel aan de Europese regels houden.

In feite gokte Centeno erop dat het zachtere beleid- met onder meer hogere minimumlonen en pensioenen – de Portugese groei zou aanzwengelen, wat het begrotingstekort zou drukken.

De Europese begrotingshaviken waren sceptisch, maar de gok van Centeno bleek te werken. Het Portugese begrotingstekort zakte, tot 2,1 procent vorig jaar- het laagste niveau in veertig jaar. De Europese Commissie ziet dit jaar zelfs een verdere daling van het tekort tot 1,7 procent. Deels door de stijgende export en investeringen ging ook de economische groei hoger.

Die zal dit jaar naar schatting uitkomen op 2,8 procent, het hoogste niveau in tien jaar. In september kreeg Centeno de ultieme beloning. De Portugese obligaties, die in 2012 vervallen waren tot de rommelstatus, kregen van de kredietbeoordelaar S&P Ratings opnieuw het kwaliteitskeurmerk, de investment grade.

Informele club

Centeno had de gelegenheid perfect kunnen aangrijpen om voor de camera’s te triomferen. Maar hij bleef met beide voeten op de grond. Allicht besefte hij dat het succes ook te danken was aan de vorige regering, die onder meer pijnlijke arbeidsmarkthervormingen had doorgevoerd.

Centeno waarschuwde dat Portugal, ondanks zijn herwonnen kredietwaardigheid, bleef zitten met een zware overheidsschuld van 130 procent van het bruto binnenlands product. Het was “de op drie na grootste schuld van de wereld”, zo zei hij. Het zou “een enorm pragmatisme” vergen om de schuldenberg af te bouwen.

Allicht heeft die voorliefde voor pragmatisme ook te maken met de opleiding van Centeno. Hij studeerde wiskunde in Lissabon en vervolgens economie aan de Amerikaanse Harvard University, waar hij ook een doctoraat haalde.

In 2000 startte hij als onderzoekseconoom bij Banco de Portugal, de Portugese centrale bank, waar hij al snel opklom tot adjunct-directeur van de studiedienst.

Het pragmatisme zal pas komen bij de Europgroep, die sinds de Griekse crisis geen te beste faam heeft. Als Griekenland weer eens pakket noodhulp nodig had, was het vaak de Eurogroep die de krijtlijnen uitzette en de voorwaarden doorduwde.

En die de Grieken achteraf stevig bij de les hield, ook al kromp de economie en nam de werkloosheid toe. Vooral de macht van de Eurogroep oogst kritiek. Haar beslissingen bepalen het leven van gewone mensen, maar desondanks blijft ze een informele club. Het overleg speelt zich achter gesloten deuren af, officieel zijn er zelfs geen notulen.

Een paar maanden geleden noemde Europees commissaris voor Economie en Financiën Pierre Moscovici de eurogroep “een democratisch schandaal”.

Centeno weet dus wat hem te doen staat. Nu Europa plannen heeft om de muntunie te versterken, kan de Eurogroep best wat transparantie en aansprakelijkheid gebruiken. Het is aan de bescheiden maar slimme Portugees om die klus te klaren