Het netwerk van Piet Vanthemsche (Boerenbond)

Piet Vanthemsche, de voorzitter van de Boerenbond, is weer alom aanwezig. Om erop te wijzen dat het al weken niet meer geregend heeft. Of om de mensen duidelijk te maken dat er niks mis is met de Vlaamse groenten. Scherp, beheerst en krachtig verdedigt hij de zaak van de landbouwers. Wie is deze man, en wie staat achter hem?

Zondag in de Zevende Dag. Maandag in TerZake. Een uitgebreid interview in Knack, het coververhaal. De topman van de klagende boeren is weer in het land. Eerst om op het probleem van de aanhoudende droogte in Vlaanderen te wijzen. En dan voluit, over de ineenstortende groenteprijzen door de EHEC-bacterie.
Het is tekenend voor de voorzitter van de Boerenbond. Hij wordt alom geprezen om zijn uitstekende communicatietalenten. En Piet Vanthemsche heeft in de diverse cruciale schakels van de voedselketen zijn belangrijke pionnen.

Maar zijn netwerk reikt veel verder. “Hij heeft wel duizend adressen. Een representatief overzicht is heel moeilijk”, glimlacht Marc Wittemans, de gedelegeerd bestuurder van de Maatschappij voor Roerend Bezit van de Boerenbond (MRBB). Dat is de financiële holding achter de Leuvense boerenlobby, met onder meer de belangen in KBC Groep en Aveve, het grootste landbouwconglomeraat in België.

Piet Vanthemsche is de man van de duizend-en-een contacten, en niet van de minste. Hij is heel close met Herman Van Rompuy, de voorzitter van de Europese Raad. En uiteraard kent hij iedereen die van ver of dichtbij te maken heeft met landbouw en volksgezondheid. Zowel in Vlaanderen, Wallonië, België als Europa.

Met wat hulp van de CVP

De leidersfiguur Piet Vanthemsche werd gevormd in de jaren tachtig. Het sinterklaaskind, geboren op 6 december 1955, komt uit een vlasfamilie. Een vergelijking met de noeste hardwerkende West-Vlamingen uit de verhalen van Stijn Streuvels ligt voor hand. Dat beeld wordt aangescherpt door een opleiding aan het jezuïetencollege Sint-Jozef in Aalst. De beenharde jezuïetenopleiding heet een kweekschool te zijn voor leidersfiguren. Met als slagzin ‘semper magis’, steeds beter, zonder zelfgenoegzaamheid.

Twee crises

Dat is zeker één kant van de medaille. Een zeer kundige ambtenaar, technisch enorm beslagen, maar zonder oogkleppen. Geen vakidioot dus, maar een werkmier. Zijn eerste moment de gloire was de varkenspest van 1994. In zes maanden gingen 1,2 miljoen varkens voor de bijl. Piet Vanthemsche, de leidende ambtenaar met daadkracht, deed zijn eerste stappen in crisismanagement. Het was de perfecte leerschool voor de dioxinecrisis van 1999. De periode van de varkenspest leverde hem het koosnaampje ‘de Mengele van de varkens’ op, door zijn goede vriend en topadvocaat Paul Bekaert. “Als Piet Tielt nadert, dan breekt er tot vandaag paniek uit in de varkensstallen”, lacht Bekaert.

Maar er is ook een andere kant aan de werkmier Vanthemsche. Op het ministerie van Landbouw had hij een uitstekende directeur: secretaris-generaal Clément Crohain, gewezen kabinetschef van Paul De Keersmaeker. “Crohain heeft Vanthemsche gevormd en gekneed”, zegt een intimus. “Crohain was een gepokte en gemazelde politicus. Vanthemsche heeft de sluwe geslepenheid van zijn mentor. Crohain plaatste zijn belangrijke pionnen op de kabinetten. Vanthemsche doet dat vandaag ook.”

‘Kijk, gij wordt mijn chef’

In 1996 kwam de grote stap voorwaarts. Piet Vanthemsche werd kabinetschef onder minister van Landbouw Karel Pinxten. “We zijn nog altijd heel close”, zegt de voormalige burgemeester van Overpelt. “Ik heb Piet gelanceerd. Ik heb hem uit de administratie gepikt. ‘Kijk, gij wordt mijn chef.’ Landbouw had toen een heel goed corps van ambtenaren.”

In 1999 was er niks dat hem de topfunctie van secretaris-generaal bij het federale ministerie van Landbouw kon verhinderen. En dan werd het mei. De dioxinecrisis. “Een moment van collectieve verdwazing”, vindt Karel Pinxten. De minister nam ontslag. Piet Vanthemsche saneerde de boel, samen met premier Jean-Luc Dehaene. Ook met de regeringscommissaris voor de dioxinecrisis Freddy Willockx (sp.a) groeiden intense banden. “Willockx zei me: ‘Ik ben de trainer. Jij bent de kapitein op het veld'”, schetst Piet Vanthemsche de relatie. Maar een jaar later nam hij tot ieders verrassing ontslag als ambtenaar. “Alleen Antoine De Baerdemaeker wist van mijn ontslag”, benadrukt Piet Vanthemsche de innige band met zijn mentor.

Via de grote poort kwam hij weer binnen in de politiek. Als kabinetschef van minister van Landbouw Vera Dua (Groen!). Later als gedelegeerd bestuurder bij FAVV, en FAGG. In 2006 stelde hij zich kandidaat voor de topbaan bij het nieuwe European Food Safety Agency. Hij kwam naar verluidt als beste uit de strijd. Maar de Française Cathérine Geslain-Lanéelle kreeg de job. Want alle varkens zijn gelijk, maar sommige zijn meer gelijk. Frankrijk is belangrijker dan België. Maar Piet Vanthemsche is als enige Belg wel lid van de raad van bestuur van EFSA.

De pretoriaanse wacht

Noël Devisch, toen voorzitter van de Boerenbond, trok Vanthemsche aan de mouw. Opnieuw vroeg Vanthemsche advies aan zijn mentor Antoine De Baerdemaeker. Vanaf mei 2007 werd hij ondervoorzitter. In maart 2008 kreeg de 56-jarige de topbaan. “Noël was zeer diplomatisch”, analyseert Hendrik Soete van Aveve. “Piet Vanthemsche heeft een zeer directe stijl. Confronterend, onverbloemd. Hij is hard voor mensen die er niet voluit voor gaan. Maar hij aanvaardt zeker goede tegenargumenten.”

Critici oordelen strenger. Piet Vanthemsche is dictatoriaal, een controlefreak. Er is nauwelijks ruimte voor autonomie. De leidersfiguur is een dwingeland. Mensen worden soms beenhard aangepakt. Bij het FAVV verlieten medewerkers ooit wenend het kantoor. “Dat kan zijn”, zal de voorzitter niet ontkennen. “Ik ben niet dictatoriaal, maar autoritair. Dat stond zo ook in mijn beoordelingverslag van de koppensnellers.”

L.D./W.R.

Het volledige verhaal en uitgebreid netwerk van Piet Vanthemsche leest u deze week in Trends