Giorgio Armani, de visionaire Italiaanse ontwerper die donderdag op 91-jarige leeftijd overleed, richtte ’s werelds grootste particuliere luxemerk op door zich over te geven aan minimalisme en pionierde met het idee dat Hollywood een brandingplatform voor modelabels kon zijn.
Misschien wel meer dan gelijk welke andere ontwerper begreep il signor Armani dat mode niet alleen om kleding draaide, maar ook om lifestyle, en veranderde hij niet alleen hoe mannen en vrouwen zich kleedden, maar ook hoe ze aten, reisden en hun huizen inrichtten, waardoor hij de mode-industrie volledig hervormde. Bij de bekendmaking van zijn overlijden op donderdag zei zijn modehuis dat het altijd zijn geest zou blijven weerspiegelen, en het voegde eraan toe dat het dit weekend een rouwkamer zou inrichten in zijn hoofdkantoor, voorafgaand aan een besloten begrafenis.
“Mijn doel was aanvankelijk om mijn visie te laten gelden en mensen te kleden”, vertelde Armani pas vorige week nog in zijn laatste interview met Financial Times. “In zekere zin is dat vandaag nog altijd zo.”
Pakken zo comfortabel als T-shirts
Armani werd in 1934 geboren in Piacenza, ten zuiden van Milaan, als tweede van drie kinderen. Zijn familie verhuisde in de jaren vijftig naar de modehoofdstad van Italië, net toen hij zijn studie geneeskunde had afgebroken en als etaleur bij het luxewarenhuis La Rinascente ging werken.
Ondanks het feit dat hij geen formele modeopleiding had genoten, ging hij ontwerpen voor Nino Cerruti’s kledingbedrijf Hitman, voordat hij in 1975 samen met architect Sergio Galeotti zijn eigen modehuis oprichtte. Hij was van mening dat pakken net zo gemakkelijk en comfortabel moesten zijn om te dragen als de T-shirts en broeken die hij zelf het liefst droeg en zijn hele leven had gedragen. “Ze moeten zelfvertrouwen geven, maar niet de persoonlijkheid bepalen”, zei hij.
Zijn gedeconstrueerde kijk op herenjasjes was het tegenovergestelde van de typische gestructureerde pakken van Savile Row en blijft de kenmerkende herenstijl van Armani. Zijn doorbraak kwam in 1980 toen hij Richard Gere kleedde in de film American Gigolo:
Baanbrekende zakenman
In 1983 opende Armani een kantoor in Los Angeles, als eerste ontwerper met als specifiek doel beroemdheden te kleden. Zijn pakken werden het uniform van Hollywood-studio’s, terwijl zijn met kralen versierde avondjurken alomtegenwoordig waren op de rode loper dankzij aanhangers als Angelica Huston, Jodie Foster en Michelle Pfeiffer.
Toen concurrerende merken de resulterende aandacht zagen, ontstond de moderne synergie tussen mode en film, en werd Armani vereerd als een baanbrekende zakenman, een rol die hij de rest van zijn carrière zou blijven vervullen.
Armani zei altijd dat hij niet de man en ontwerper zou zijn geworden die hij was zonder de invloed van de cinema, die hij omschreef als “een constante bron van ideeën en inspiratie, een schat aan beelden waarop ik mijn wereld kon bouwen”.
Armani groeide uit tot een van de rijkste mannen van Italië met een vermogen van meer dan 12 miljard euro.
Modehistorici beschouwen hem als een van de meest invloedrijke figuren van de afgelopen halve eeuw. In Italië, waar hij uitgroeide tot een van de rijkste mannen van het land met een vermogen van meer dan 12 miljard euro, was hij een nationale schat die de luxe-industrie overstijgt.
In 2023 zei hij dat het het grote publiek was dat hem als persoon waardeerde en niet de sterren die zijn inspanningen de moeite waard maakten. “Ik weet niet hoe iemand kan denken dat dit zonder mij kan worden herhaald”, zei Armani dat jaar tegen Financial Times in de marge van een grandioos evenement dat hij in Venetië had georganiseerd.
De erfenis van Armani
Zijn groep omvat nu merken als Emporio Armani, Armani Exchange en het luxueuzere Giorgio Armani, evenals luxehotels en restaurants over de hele wereld en een lucratieve lijn van schoonheidsproducten en huishoudelijke artikelen.
Omdat er geen duidelijk opvolgingsplan is, vrezen velen dat het imperium met de dood van Armani ten einde zal komen. Maar in 2023 vertelde hij FT dat hij weliswaar “bang was om te sterven”, maar dat hij eraan werkte om ervoor te zorgen dat zijn nalatenschap en “stijlvoetafdruk” zouden voortleven.
Zijn nichtjes Roberta en Silvana Armani werken voor de groep, terwijl zijn neef Andrea Camerana lid is van de raad van bestuur. Pantaleo Dell’Orco, die aan het hoofd staat van het herenmodebureau en al 46 jaar voor Armani werkt, heeft ook een steeds belangrijkere rol in het bedrijf gekregen.
Donderdag verklaarde het bedrijf dat zijn familie en werknemers “de groep zullen voortzetten in eerbied en continuïteit” van de waarden die hij vertegenwoordigde.
Onafhankelijk tot het einde
In tegenstelling tot veel van zijn collega’s weigerde Armani altijd het bedrijf te verkopen aan een van de Franse luxeconglomeraten. En hoewel hij ooit de deur opende voor een mogelijke samenwerking met een “Italiaanse groep”, koos hij er uiteindelijk voor om onafhankelijk te blijven.
In 2016 richtte hij de Giorgio Armani Foundation op, die niet alleen bedoeld is om sociale projecten te financieren, maar ook om zijn groep te beschermen tegen een toekomstige overname of opsplitsing. De stichting zal nu een nog nader te bepalen aandeel in zijn mode-imperium bezitten, terwijl de rest naar familieleden gaat, die hun aandelen niet aan derden mogen verkopen.
Armani, bekend om zijn strengheid, formaliteit en obsessie voor esthetiek, was een intimiderende aanwezigheid in het hoofdkantoor van het bedrijf in Milaan.
Zijn wens om trouw te blijven aan zijn creatieve identiteit, zelfs toen die voor jongere generaties minder aantrekkelijk werd, en het feit dat hij tot aan het einde alle beslissingen in het bedrijf kon nemen, waren voor hem redenen om elk overnamebod af te wijzen. Hij zou nooit met een baas kunnen omgaan, grapte hij altijd.
Hoewel zijn smaak in de loop der tijd veranderde en zijn recentere collecties gekenmerkt werden door felle kleuren en patronen die ver afstonden van zijn meer sobere vlaggenschipontwerpen, bleef hij altijd trouw aan zijn eigen stijl, die ingetogen, verfijnd en sober bleef. Hij zei dat hij zich “nooit zou hebben aangepast aan de nieuwe trends”.
IJzeren greep op het bedrijf
Terwijl hij genoot van zijn zomervakantie in zijn huis op het afgelegen Siciliaanse eiland Pantelleria en zeilde op de Middellandse Zee op zijn jacht Maìn, de bijnaam van zijn moeder, reageerde hij op de vele suggesties om met pensioen te gaan en van het leven te genieten met: “Nee, absoluut niet.” De hautecoutureshow in Parijs in juni van dit jaar was de eerste die hij ooit miste.
Armani, bekend om zijn strengheid, formaliteit en obsessie voor esthetiek, was een intimiderende aanwezigheid in het hoofdkantoor van het bedrijf in Milaan, waar insiders zeggen dat het personeel bang was voor zijn afkeer – bijvoorbeeld als hij hen betrapte op eten aan hun bureau.
Zijn oog voor detail frustreerde en verbaasde zowel zijn assistenten als zijn vrienden. Voor elke show inspecteerde hij de locatie, waarbij hij de positie van het meubilair en de intensiteit van de verlichting aanpaste. Iemand die voor Armani heeft gewerkt, beschrijft een gelegenheid waarbij hij een medewerker vertelde dat zijn stropdas 1,5 centimeter te lang was, waardoor de balans van zijn outfit verstoord was. Zijn ijzeren greep op het bedrijf laat nu de vraag onbeantwoord wie de groep verder zal leiden.
Emtioneel afscheid
Voor velen die voor hem hebben gewerkt, laat hij een onvulbare leegte achter. Sommigen van hen brachten het grootste deel van hun volwassen leven door in nauw contact met Armani, een workaholic die van zijn naaste medewerkers hetzelfde verwachtte.
Tijdens de show van 2023 in Venetië – zijn laatste op zo’n grootse schaal – waren medewerkers en vrienden bijzonder emotioneel. Hollywoodsterren en collega’s uit de hele mode-industrie, onder wie Santo Versace en Remo Ruffini van Moncler, sloten zich aan bij anderen voor een vijf minuten durende staande ovatie aan het einde van de show, terwijl een betraande Armani zijn buiging maakte en rondliep in het Arsenaal van Venetië, de oude scheepswerf van de stad, vergezeld door een van zijn favoriete modellen, onberispelijk gekleed in een smoking.
“Ik rouw om iemand die ik altijd als een vriend heb beschouwd, nooit als een rivaal”, zei zijn collega-ontwerper Valentino Garavani donderdag toen hij het nieuws over Armani’s overlijden hoorde. “En ik kan alleen maar buigen voor zijn immense talent, en bovenal voor zijn onwankelbare trouw aan één stijl: die van hemzelf.”
