‘Erdogan zal een autocraat blijven’

De Turken hebben een nieuwe president, maar zal het nu ook beter gaan met Turkije? De Turkse econoom Emre Deliveli heeft grote twijfels. Trends legde hem enkele vragen voor.

Corruptieschandalen of niet, de politieke opgang van de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan lijkt niet te stoppen. Hij heeft de Turkse presidentsverkiezingen gewonnen, een tweede ronde was overbodig. Het is de negende electorale overwinning op rij voor Erdogan en zijn neo-Islamitische AK-partij. De vorige overwinning dateert van maart, bij lokale verkiezingen in het land.

Op 28 augustus wordt Erdogan ingehuldigd als nieuwe president. “Dit is een vaarwel aan het oude Turkije,” zei hij in zijn overwinningsspeech. De Turkse econoom Emre Deliveli gelooft hem niet. Deliveli, die doctoreerde aan de prestigieuze Harvard University, heeft in zijn columns in de Turkse krant Hürriyet Daily News zijn kritiek op Erdogan en zijn beleid nooit gespaard.

Erdogan haalde 52 procent van de stemmen. De media hebben het over een triomf.

Emre Deliveli: “Het is geen triomf. De opkomst bedroeg 73 procent, minder dan normaal bij Turkse verkiezingen. Als Erdogan 52 procent van de stemmen haalde, ligt dat aan de vele mensen die niet kwamen opdagen. Zij behoren veelal tot het rijkere, beter geschoolde deel van de bevolking, waarvan de meesten momenteel op vakantie zijn.”

“Een half geleden brak een corruptieschandaal los in de entourage van Erdogan. Dat hij desondanks de verkiezingen won, is niet zijn verdienste. Zolang de economie draait, kan corruptie de Turken weinig schelen. ‘Iedereen steelt, dus wat dan nog?’ Dat is hier de redenering.”

In zijn overwinningsspeech zei Erdogan dat hij de president zou zijn van alle Turken. Gelooft u hem, na alles wat gebeurd is, zoals het neerslaan van de protesten op het Taksimplein in Istanboel zowat een jaar geleden?

Emre Deliveli:“Kijk naar het track record van Erdogan. Na de verkiezingen van 2007 en 2011 sprak hij dezelfde verzoenende taal, maar bleef nadien zijn eigengereide koers varen. Hij viseert alles wat hem niet zint, tot en met koppeltjes die elkaars handje vasthouden in het openbaar. Erdogan wil zijn levensstijl aan iedereen opleggen. Erdogan zal een autocraat blijven. Hij weet wat het beste is voor jou.”

Hoe staat het intussen met de Turkse economie? Is afhankelijkheid van buitenlandse kapitaal nog steeds het kritieke punt?

Emre Deliveli:“Het tekort op de lopende rekening is iets kleiner dan een half jaar geleden, maar dat maakt niks uit. De groei hangt nog steeds teveel af van speculatief geld uit het buitenland, en dat kun je niet volhouden. Bij het minste onraad vlucht speculatief geld weg. Turkije trekt te weinig kapitaal op lange termijn aan, zoals buitenlandse investeringen.”

“Onze banken zijn gezond, en de overheidsschuld is veel gezakt. Daar staat tegenover dat de bedrijven veel schulden hebben in buitenlandse munt. Als de Turkse lira deprecieert, komen zij in moeilijkheden. Een depreciërende lira is geen probleem voor Turkse bedrijven met inkomsten in buitenlandse munt, zoals in de toeristische sector. Maar veel bedrijven hebben schulden in buitenlandse munt en inkomsten in lira.”

Een half jaar geleden zei u in Trends dat de Turkse bouwzeepbel geld aantrekt dat geïnvesteerd zou moeten worden in sectoren met hogere toegevoegde waarde, zoals hightech. Hoe zit het vandaag?

Emre Deliveli:“Hier wordt veel gebouwd, maar een zeepbel is het niet. Dankzij het overaanbod schieten de prijzen niet omhoog, zoals dat bijvoorbeeld in Spanje gebeurd is. Wat niet wil zeggen dat er geen winst gemaakt wordt in de bouw. Vastgoed levert nog steeds een rendement op.”

“Het gebrek aan sectoren met hogere toegevoegde waarde is reëel. Maar als morgen alle aannemers ermee ophouden, dan heb je nog geen hightechindustrie. Turkije heeft een immens probleem met zijn menselijk kapitaal. Kennisintensieve industrie leeft van onderzoek en ontwikkeling. Dat begint met goed onderwijs, iets waaraan Turkije een gebrek heeft. Dat los je niet op met een vingerknip.”

Veel Belgische bedrijven hebben activiteiten in Turkije. Raadt u hen aan om verder te investeren in het land? De eigengereide Erdogan wil meer macht voor de president. Dat kan uitmonden in een ons-kent-ons-economie, met nog meer corruptie en vriendjespolitiek dan vandaag.

Emre Deliveli:“Moeilijke vraag. Met zijn opkomende middenklasse en jonge bevolking blijft Turkije een interessante markt. Maar het corruptieschandaal had vertakkingen tot in de hoogste regeringskringen. Bedrijven die goed met corruptieproblemen weten om te gaan, zullen het allicht gemakkelijker hebben in Turkije. Kijk naar China: ook in dat land is er corruptie, maar dat weerhoudt bedrijven niet om er zaken te doen.”

“Toen het corruptieschandaal te gevaarlijk werd voor hem, haalde Erdogan gewoon de openbare aanklager van de zaak. Hier zijn de dingen zoals ze zijn. De vraag is niet of Turkije zal veranderen. De vraag is of jij je kan aanpassen aan Turkije.”