Inspelen op toenemende marktvolatiliteit

De volatiliteit op de financiële markten piekte voor het laatst aan het begin van de zomer. De VIX-volatiliteitsindex klom toen boven 25 punten, nadat de Britten in de brexitstemming beslisten de Europese Unie te verlaten. Maar de financiële markten stabiliseerden heel snel en met de VIX ging het geleidelijk terug naar af. De index daalde in augustus zelfs naar het laagste niveau in twee decennia.

De VIX wordt vaak een angstindex genoemd. Een lage VIX zou wijzen op een hoge mate van zelfgenoegzaamheid bij de marktparticipanten, terwijl een hoge VIX veeleer een indicatie is van erg zenuwachtige markten. Dat is niet helemaal correct. Het gaat bij de VIX eerder over volatiliteit dan over angst. Volatiliteit op de aandelenmarkten is een term waarmee de beweeglijkheid van de aandelenkoersen wordt gemeten. De VIX meet de dertigdaagse impliciete of verwachte volatiliteit van de opties op aandelen uit de S&P500-beursindex. Daarvoor worden de prijzen van call- en putopties op de S&P500-aandelen die noteren op de Chicago Board of Options Exchange (CBOE) als referentie genomen. Impliciete volatiliteit is wat overblijft nadat van de prijs van een optie de fundamentele waarde (afstand tot de uitoefenprijs) en de tijdswaarde (resterende looptijd van de optie) worden afgetrokken.

Als veel marktparticipanten zich tegelijk met putopties willen beschermen tegen koersdalingen, zal de impliciete volatiliteit hoog liggen en zullen bijgevolg ook de optiepremies hoog zijn. Een hoge VIX gaat dus hand in hand met een hoge volatiliteit en een lage VIX met een lage verwachte beweeglijkheid van de beurskoersen. Maar een hogere volatiliteit staat niet automatisch gelijk aan dalende beurskoersen. Daar gaat de link met angst de mist in. Als de VIX vanaf een laag niveau begint te stijgen, is dat niet noodzakelijk een voorbode van dalende koersen. Het kan wel, maar het hoeft niet. Er zijn voldoende periodes in de geschiedenis waarin een hogere VIX hand in hand ging met hogere aandelenkoersen.

Oplopende volatiliteit

Sinds begin deze maand zijn er opnieuw indicaties dat de volatiliteit weer aantrekt. De schommelingen op de westerse aandelenbeurzen werden groter en de VIX steeg opnieuw naar 20 punten. De onzekerheden in de markt zijn niet nieuw, maar de spanning loopt wel op. Zo bereikt de onzekerheid rond het Amerikaanse monetaire beleid stilaan een hoogtepunt. Wanneer zal de rente precies worden verhoogd en wat zal dan de impact zijn op de financiële markten? De aandelenmarkten zijn intussen al zevenenhalf jaar aan het stijgen, zonder noemenswaardige correctie. Naast de hoge waarderingen zijn er nog de perikelen bij Deutsche Bank, de Italiaanse bankensector en de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Die factoren kunnen allemaal bijdragen aan de verwachte toename van de volatiliteit en dus aan een hogere VIX-index.

Een directe belegging in de VIX is niet mogelijk, maar investeerders kunnen wel inspelen op een stijging van de impliciete volatiliteit met afgeleide producten op basis van VIX-termijncontracten. Inspelen op een hogere VIX is geen beleggingsstrategie voor de lange termijn. De pieken in de index zijn erg hevig, maar meestal ook erg kort. Een aanhoudend hoge VIX is erg ongewoon en kwam voor het laatst voor op het hoogtepunt van de financiële crisis eind 2008 en begin 2009. De beleggingshorizon bij VIX-futures is dus meestal erg kort.

Prijsstructuur

Beleggers moeten, net zoals bij grondstoffen, rekening houden met de prijsstructuur van de VIX-termijncontracten. VIX futures zijn meestal in contango, en dat is ook nu het geval. Het oktober-termijncontract noteert momenteel tegen 15,35. Dit loopt op naar 17,4 en 18,6 voor respectievelijk december en januari 2017. BNP Paribas Markets biedt op dit moment vijf turbo’s long aan met het VIX-termijncontract als onderliggende waarde. De oktober-future is daarbij de referentiefuture. Op de vervaldag wordt die doorgerold naar de volgende contractmaand. Door de hogere prijs kunnen dus met dezelfde inleg minder nieuwe futures worden gekocht. Er is dus een negatief rolrendement of roll yield.

VIX Future Turbo Long (laag risico)

Isin-code: NL0012017461

Munt: EUR

Financieringsniveau: 6,82

Referentieprijs: 15,35

Stoploss: 7,5

Hefboom: 1,73

Koers: 8,28/8,37

Deze turbo long is de meest defensieve uit het aanbod. De actuele stand van het VIX-termijncontract bevindt zich 105 % boven de stoploss.

VIX Future Turbo Long (gemiddeld risico)

Isin-code: NL0012017339

Munt: EUR

Financieringsniveau: 10,81

Referentieprijs: 15,35

Stoploss: 11,89

Hefboom: 3,02

Koers: 4,64/4,73

Bij deze turbo long met een gemiddeld risiconiveau is het verschil tussen de actuele stand van de VIX en de stoploss teruggelopen naar 29%

VIX Future Turbo Long (hoog risico)

Isin-code: NL0011912506

Munt: EUR

Financieringsniveau: 11,72

Referentieprijs: 15,35

Stoploss: 12,89

Hefboom: 3,6

Koers: 3,83/3,92

Bij deze turbo long ligt het risico nog een trapje hoger. Hoewel het verschil tussen referentieprijs en stoploss nog steeds 19 % bedraagt, is het risiconiveau door de forse schommelingen van de VIX wel hoog.

VIX Future Turbo Long (speculatief)

Isin-code: NL0011912514

Munt: EUR

Financieringsniveau: 13,48

Referentieprijs: 15,35

Stoploss: 14,82

Hefboom: 5,9

Koers: 2,17/2,26

Deze turbo long is de meest speculatieve in het aanbod met een hefboom van 5,9 en een afstand tussen VIX-index en stoploss van minder dan 4 %.