In mijn volgend leven kom ik terug als architect. Dat is beloofd”

Tot vorig jaar voorzitter van Carrefour. De economische crisis liet zijn persoonlijke fortuin vooral aandikken. En 2009 wordt voor zijn private-equitygroep Change Capital Partners (CCP) een jaar met veel overnamemogelijkheden. Kortom, Luc Vandevelde ziet de toekomst niet al te zwart in. En als ze het hem vragen, wil hij gerust onze politici helpen om van Brussel een wereldstad te maken.

Onenigheid met de hoofdaandeelhouders van Carrefour. Daarom stapte de Belg Luc Vandevelde (57) in het voorjaar van 2007 op als voorzitter van de Franse distributieketen. Sindsdien legt hij zich bijna uitsluitend toe op zijn werk in de private-equitygroep Change Capital Partners (CCP), die investeert in consumentengoederen en retailketens. Vandevelde is daar, na het uitstappen van de familie Halley, een van de nieuwe eigenaars van het eerste fonds van CCP; naast onder andere Goldman Sachs en het Franse Acces. Jil Sander en Hilarys, twee van de zeven maatschappijen die het eerste fonds kocht, zijn alweer verkocht. “Met die verkoop hebben we onze inzet verdrievoudigd en verdienden we het kapitaal dat we in het hele fonds investeerden al terug”, vertelt Vandevelde. “De meerwaarde van de verkoop van de andere vijf bedrijven is pure winst.”

Voor het tweede fonds, dat CCP dit najaar opende, werd al bijna 200 miljoen euro gevonden. Vandevelde en zijn team zetten de zoektocht nog drie tot zes maanden voort, maar geld vinden is in tijden van economische crisis niet eenvoudig. “Wanneer de tijden beter zijn, hopelijk rond 2011, openen we waarschijnlijk een derde fonds”, aldus Vandevelde.

Maar eerst over naar de orde van de dag. Carrefour maakte die ochtend namelijk bekend dat CEO José Louis Duran opstapt en wordt vervangen door de Zweed Lars Olofsson, die de voorbije jaren executive vicepresident Strategic Business Units, Marketing and Sales was bij Nestlé.

TRENDS. Wat vindt u van de wissel aan de top van Carrefour?

LUC VANDEVELDE (CHANGE CAPITAL PARTNERS). “Ik ben niet verwonderd. Een headhunter contacteerde me al met de vraag wat voor iemand er best aan het hoofd van de keten kwam. Ik vertelde hem dat het niet gemakkelijk zou zijn om Duran, die ik zelf nog heb benoemd, te vervangen. De CEO van Carrefour moet liefst een marketingman zijn, want hij moet consumentgericht zijn. Hij moet ook internationaal kunnen werken. Bovendien moet hij Frans spreken en Frankrijk goed kennen. Lars voldoet aan die voorwaarden, hij was in het verleden al CEO van Nestlé Frankrijk. Ik was toen verantwoordelijk voor Kraft Frankrijk. Lars is trouwens ook de spirituele vader van Nespresso, een van de succesvolste marketingconcepten die ik in mijn carrière zag. “Als topman van Carrefour moet je ook de distributie kennen. Lars is volgens mij de beste kandidaat die er was, maar zijn nadeel is dat hij op zijn 57ste de distributie alleen kent als leverancier. Hopelijk kan hij zich snel omringen met mensen die de sector wél kennen, want met mij is de distributiekennis uit de raad van bestuur van Carrefour vertrokken. Dat zal niemand in twijfel trekken. Er is niemand meer om de CEO uit te dagen of te helpen, uitgezonderd Bernard Arnault (die via Blue Capital een belangrijke aandeelhouder is van Carrefour, nvdr), voor wie ik enorm veel respect heb.”

Wordt Olofsson de man die de grote ommekeer bij Carrefour teweegbrengt?

VANDEVELDE. “Er is geen grote ommekeer nodig. De grote strategische beslissingen, zoals de keuze voor één merknaam, Carrefour, zijn twee jaar geleden genomen en worden momenteel nog uitgewerkt. De keten moet wel sneller reageren, misschien ook meer consumentbewust werken en zich vooral aanpassen aan de economisch moeilijke tijden. Alle distributeurs moeten trouwens zorgen dat ze duidelijk maken dat ze goedkoop zijn en tegelijkertijd toch hun specificiteit behouden.”

Komt er ook in België geen ommekeer? Denkt u dat Carrefour in ons land blijft?

VANDEVELDE. “Het zal alleszins een van de beslissingen zijn die Lars snel moet nemen. De huidige sociale toestand speelt niet in het voordeel van ons land. Ik begrijp niet hoe vakbonden zo met vuur spelen. Ze weten toch dat Carrefour niet met België is getrouwd?”Ik was degene die GB indertijd heeft gekocht. Dat het verhaal niet is uitgedraaid zoals bedoeld, is grotendeels te wijten aan de sociale kosten die hoger liggen dan die van de concurrentie. Toch blijven de syndicaten hun werk voortzetten, wat er tenslotte zal toe leiden dat het barst.”

Sinds kort horen we de geruchten dat Carrefour België niet door concurrenten, maar door een private-equityspeler, zou worden overgenomen. Werd u hierover al gecontacteerd?

VANDEVELDE. “Dat zou ik u niet vertellen ( lacht).”

Toont CCP zelf interesse?

VANDEVELDE. “Kende ik het bedrijf niet zo goed en was het een kleinere keten, dan zou ik onmiddellijk geïnteresseerd zijn. Maar bij de verkoop van Carrefour België is het verminderen van de sociale kosten bijna een conditio sine qua non. De stakingen die op dat voorstel zouden volgen, zouden enkele jaren duren. Je moet veel moed hebben om dat aan te gaan, want de impact op de cashflow is heel groot. De werkelijkheid zal dus zijn dat Carrefour in België blijft en de winkels in de toekomst hopelijk beter kan beheren. Ik zie niet onmiddellijk een koper.”

U onderzocht dit najaar voor CCP wel drie overnamedossiers in Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Een van die dossiers hoopte u voor het jaareinde af te ronden. Hoever staat u daarmee?

VANDEVELDE. “De deal gaat voorlopig niet door. Omdat de kredietcapaciteit is verminderd, kunnen we vandaag niet langer zes of acht keer de bedrijfskasstroom (ebitda) neerleggen. Om als bedrijf vandaag het driedubbele van de bedrijfskasstroom als lening te krijgen, moet je al sterk staan. Veel private ondernemingen hebben het niet echt nodig om te verkopen en aanvaarden daarom maar moeilijk dat hun eigendom in waarde is verminderd.

“De periode rond Kerstmis is zeer belangrijk in de distributiesector en die belooft moeilijk te worden. Automatisch brengt dat cashflowproblemen met zich. Ik verwacht dus dat veel bedrijven begin volgend jaar niet langer de keuze zullen hebben en partners moeten zoeken. In 2009 zullen we kunnen toeslaan en goedkoop overnemen, in de hoop dat de tijden tegen 2012 beter zijn. Maar gelukkig heeft CCP het niet nodig te kopen of te verkopen. Onze investeerders hebben zelfs aangedrongen om te wachten tot de gevolgen van de economische crisis duidelijker worden.”

Om met uw investeerders samen te zitten, reist u geregeld naar grootsteden op het Europese vasteland en u spendeert nog meer tijd in het hoofdkantoor van CCP in Londen. Toch woont u in Ukkel. Is het zoveel beter in België?

VANDEVELDE. “Er zijn maar weinig landen waar mensen zo goed leven. Ik betaal voor mijn woning maar een derde van wat mijn collega’s in en om Londen betalen en met de trein ben ik soms sneller op kantoor dan zij. Toch zou ik hier geen 365 dagen per jaar kunnen doorbrengen. Dat zou ik te eng vinden. Daarom ben ik blij dat ik veel kan reizen en een huis heb in Zuid-Frankrijk.

“Als je in grote landen zoals Duitsland of de Verenigde Staten hebt gewoond, merk je namelijk dat België soms kleinzielig is en Belgen zich te vaak concentreren op kleine problemen die de rest van de wereld maar weinig interesseren. De talenkwestie is daar het beste voorbeeld van. Daardoor wordt Brussel een stad waar niemand zich iets van aantrekt. Vlamingen hebben de middelen om er iets van te maken, maar het lijkt hen niet te interesseren. Waarschijnlijk is dat omdat het ons allemaal tamelijk goed gaat. Mocht ik me ooit samen met politici ergens voor inspannen, dan zou het zijn om van Brussel een echte grootstad te maken, in plaats van de provinciestad die ze nu maar is.”

Vragen onze politici u soms om advies?

VANDEVELDE. “Ik heb goede relaties met Didier Reynders (MR) en Patrick Dewael (Open Vld), maar zij vragen me niet om advies. Dat wil niet zeggen dat ik geen mening heb. Ik vind het bijvoorbeeld niet kunnen dat de politiek zich inlaat met het bedrijfsleven, zelfs niet in deze tijden van economische crisis. Daar ga ik het op de Trends CEO Summit volgende week ook over hebben. “Ik heb helemaal geen zin om me met de politiek te bemoeien. In Engeland had ik wel de eer om met Gordon Brown, toen nog kanselier, mee te werken aan de invoering van de euro. Iets wat uiteindelijk niet is gelukt.

Aan een specifiek politiek project meewerken, wil ik dus wel wanneer mijn kennis nuttig kan zijn voor de maatschappij. Om nog meer in de publieke belangstelling te komen, zou ik het niet doen.”

Om maar een voorbeeld van die publieke belangstelling te noemen: toen u enkele jaren geleden winkelsluitingen van Marks & Spencer (M&S) op het Europese vasteland aankondigde, volgde een grote betoging voor uw kantoor in Londen.

VANDEVELDE. “Er reden die dag meerdere treinen gevuld met betogers naar Londen, de straten van het centrum moesten ervoor worden afgezet. Ik zat in mijn kantoor vlakbij Baker Street. De veiligheidsagenten hadden me verboden om op mijn terras te komen. Ik volgde de betoging op televisie en zag duizenden mensen langs mijn deur wandelen met spandoeken die duidelijk maakten dat ik de boeman was. Irreëel was het.”

Wat doet zoiets met een mens?

VANDEVELDE. “Ik heb genoeg ervaring om te weten dat de meeste mensen die deelnemen aan zo’n manifestatie zijn beïnvloed door enkele tafelspringers. Ik ben zeker dat niet meer dan vijf procent van de deelnemers aan de voorbije stakingen bij Carrefour in België zich werkelijk betrokken toonde. Maar M&S is een fenomeen dat je met geen enkele keten kunt vergelijken. De klanten, het personeel en de aandeelhouders zijn erg loyaal, waardoor dossiers meteen emotioneel geladen zijn. Bij de minste verandering kreeg je de hele – voornamelijk conservatieve – maatschappij tegen je. Niemand leek er wakker van te liggen dat M&S zonder die verandering ten onder zou gaan aan de 200 miljoen pond die het toen jaarlijks verloor.

“Let op, het was voor mij ook een moeilijke beslissing om winkels te sluiten. Ik was zelf een regelmatige bezoeker van de winkel in de Brusselse Nieuwstraat en kende bijna al het personeel daar. Maar als ik een hand moet afsnijden om een bedrijf te redden, dan doe ik dat. Je moet aanvaarden dat je dan even publiek de boeman bent. Een jaar later was iedereen dat toch vergeten en werd ik een held, met titels als onder andere ‘Businessman of the Year’ tot gevolg. Als die compensatie er niet was gekomen, dan zou ik de gebeurtenissen vandaag waarschijnlijk niet kunnen relativeren. Soms lijkt het wel alsof de Belgische en Franse publieke opinie is blijven stilstaan op het moment van die winkelsluitingen. De heropleving van M&S achteraf raakte hier minder bekend.”

Uw zoon maakte het allemaal van dichtbij mee. Durft hij nog in uw voetsporen treden?

VANDEVELDE. “Hij is ondertussen 31 en werkt bij Disney Consumer Products als marketingmanager voor Frankrijk en de Benelux. Hij zal het wel maken indien hij dezelfde drang en inzet kan vinden als ik. Dat is vandaag moeilijker. Ik heb tijdens mijn jeugd nog moeilijke tijden gekend. Voor mij was het vanzelfsprekend het beter te willen doen dan mijn ouders. Veel jongere mensen zijn vandaag tevreden met een status-quo, maar zodra een volk op zijn lauweren rust, gaat het onvermijdelijk achteruit. De economische crisis woedt al vijftien jaar in Japan, maar de mensen zijn er tevreden met de gang van zaken. Ze kopen zelfs obligaties voor tien jaar zonder interest. Zover zijn we nog niet in Europa. De nieuwe lidstaten brengen ambities mee, want hun inwoners kunnen het nog wel beter doen dan de vorige generatie.”

U begon zonder hoger diploma onderaan de ladder. Raadt u dat nog aan jonge mensen aan?

VANDEVELDE. “( Overtuigd ) Neen, dat lukt vandaag niet meer. Het was wel mijn bedoeling om te gaan studeren, maar omdat mijn vader stierf toen ik veertien was, was dat om financiële redenen niet langer een optie. Ik had het geluk dat er in de jaren zeventig een gebrek was aan internationaal talent. Op mijn 28ste was ik financieel directeur bij Kraft, in Spanje bovendien. Zelfs met een hoger diploma slaag je daar vandaag maar moeilijk in. Had ik die internationale stap niet gezet, dan had ik het waarschijnlijk nooit zover gebracht. Ik was dan misschien ooit de directeur van Kraft België geworden, maar dat is toch niet hetzelfde.”

U was al getrouwd toen u naar Spanje trok. Was het een evidentie dat uw echtgenote u volgde?

VANDEVELDE. “Mijn echtgenote stopte met werken, al had ze een fantastische baan en verdiende ze meer dan ik. Ze heeft haar baan graag opgegeven voor haar gezin, maar ik geloof dat het bij haar nadien wel tot frustraties heeft geleid dat ze nooit meer heeft gewerkt. Logisch, want ze werkte erg goed en vond daar veel plezier in. Daarom beheert mijn echtgenote nu thuis alle administratie perfect. Ik heb een persoonlijke CFO die zeer competent is.”

Voelt u zich nooit schuldig tegenover haar?

VANDEVELDE. “Ja, soms nog wel, maar ik ben niet iemand die stilstaat in het leven. We hebben de keuze tenslotte heel bewust en samen gemaakt.”

En gevoelens van spijt, heeft u die? U bouwde bijvoorbeeld geen eigen bedrijf, terwijl u wel uit een gezin van zelfstandigen komt.

VANDEVELDE. “Hetzelfde bedrijf de rest van mijn leven moeten beheren, dat zou te eng zijn voor mij. Zeker wanneer het maar een middelgrote onderneming is, want een grote kan ik me niet permitteren ( lacht). Vandaag sta ik trouwens dichter dan ooit bij het ondernemerschap: het beheren van private equity is tamelijk direct, je hebt veel contact met het management. Ik heb dus niet het gevoel dat ik iets mis. Mijn vader heeft ook niets opgebouwd voor de eeuwigheid. Hij had tien keer succes en elf keer niet. Jammer genoeg moest hij deze wereld verlaten toen alles op een laag pitje stond.”

Heeft dat uw blik op geld veranderd? U werd wel een grootverdiener.

VANDEVELDE. “Ik veronderstel van wel, want ik heb altijd voorzichtig gehandeld en maar met een kwartje van mijn mogelijkheden geleefd. Daardoor was ik heel snel financieel onafhankelijk. Weet je dat je tot de rest van je dagen kunt overleven, dan neem je beslissingen zonder je vragen te stellen over je eigen toekomst.

“Veel van de huidige problemen zijn het gevolg van het feit dat CEO’s nog steeds van hun loon moeten leven of misschien al te goed van hun loon hebben geleefd en daardoor moeilijk zonder kunnen. Een CEO moet de moed en de financiële mogelijkheden hebben om het te kunnen afstappen. Ik ben er heel trots op dat ik zelf kon opstappen in plaats van me te laten buitenzetten om een ontslagpremie op te strijken.”

Houdt uw voorzichtige financiële beleid stand tijdens de financiële crisis? Hoeveel verloor u persoonlijk al op de beurs?

VANDEVELDE. “Nog niets, ik heb zelfs gewonnen. De grootvader van David Rothschild, die ik goed ken en tot de rijkste families van Engeland behoort, zei: ‘Begint mijn tuinman te investeren in aandelen, dan stap ik eruit. ‘Ik spring ook nooit als laatste op de trein. Ik heb al vier of vijf financiële crisissen meegemaakt en het is fenomenaal hoe kort van geheugen mensen toch zijn. Iedereen wordt momenteel voorzichtig, maar ik durf ervoor te wedden dat over drie tot vijf jaar mensen opnieuw investeren in aandelen die dan eigenlijk al te hoog noteren. Dan ben ik weer weg. Ik investeer bovendien alleen in bedrijven waar ik een vinger in de pap heb.”

U hebt wel nog aandelen van Carrefour.

VANDEVELDE. “Dat was niet mijn beste investering ( lacht). Ik houd ze om symbolische redenen, maar op een of andere manier zullen ze wel weer op een redelijk niveau komen.”

Waaraan zult u een mogelijke winst uitgeven?

VANDEVELDE. “Ik verzamel kunst, maar ik zal nooit miljoenen geven aan moderne kunst die ik niet apprecieer. Ik heb wel geïnvesteerd in een paar werken van Vlaamse meesters. En zoals iedereen heb ik er wel eens over nagedacht om een boot te kopen, maar ik doe het liever niet. Ik ga liever met mijn zoon skiën in de Franse Alpen.”

Mogen we concluderen dat al uw dromen zijn vervuld?

VANDEVELDE. “Ik wilde eigenlijk architect worden. Bouwen, dat is echt scheppen op een nuttige manier. Ik heb zelf tamelijk veel kunnen bouwen, maar ik heb eigenlijk nooit echt in die huizen geleefd. In mijn volgend leven kom ik daarom terug als architect. Dat is beloofd.” (T)

Door Sjoukje Smedts/Foto’s: Jelle Vermeersch