Matteo Renzi heeft gegokt en verloren. Of toch niet? Er is maar één zekerheid: Italië gaat een onzekere toekomst tegemoet.
Laten we beginnen bij wat we weten. In 2017 blijven Italiaanse redders mensen uit de Middellandse Zee plukken. Sinds de sluiting van de Balkanroute is Italië het belangrijkste land van eerste aankomst in de Europese Unie. Als de migranten in hetzelfde tempo blijven komen, mag Italië 150.000 van hen verwachten in 2017. En als het verleden een maatstaf is, dan zullen weer 3000 mannen, vrouwen en kinderen bij hun poging het leven laten.
Italiaanse ministers zullen opnieuw zeggen dat omgaan met de migranten de verantwoordelijkheid is van de EU. Hun klachten vallen grotendeels in dovemansoren. Hoe dan ook zal de Europese Commissie Italië toelaten een deel van zijn uitgaven voor de opvang van vluchtelingen buiten de berekening van zijn begrotingstekort te houden. De krachtige inspanningen van de Italiaanse premier Matteo Renzi om zich uit het keurslijf te wurmen dat de leden van de eurozone opgelegd wordt, leveren hem de toestemming op voor een begrotingstekort dat veel hoger is dan het al door Brussel herziene doel van 1,8 procent. Hij wou een deficit van 2,3 procent, dat is slechts iets lager dan het niveau van 2016. Als de economie erin slaagt te groeien, dan moet dat voldoende zijn om de Italiaanse overheidsschuldgraad te zien dalen van het alarmerende niveau van bijna 133 procent.
Groei is echter geenszins verzekerd. De economie viel stil tijdens het tweede kwartaal van 2016 en in september schroefde de regering de groeiprognose voor 2017 terug van 1,4 procent tot 1 procent. Zelfs dat kan optimistisch blijken en niet alleen wegens economische factoren.
En dat brengt ons bij wat we niet weten. Op 4 december konden de Italianen stemmen in een referendum. Ogenschijnlijk ging dat over een hervorming van de grondwet: een vermindering van de omvang en de macht van de senaat, de bevordering van een efficiëntere wetgeving en de verantwoordelijkheden tussen de centrale regering en de regio’s vastleggen. Gekoppeld aan een nieuwe kieswet die ervoor moet zorgen dat ambtstermijnen uitgediend worden, had de hervorming de bedoeling Italië beter regeerbaar te maken.
Nadat de premier nogal onvoorzichtig gezegd had dat hij ontslag zou nemen als hij verloor, werd de verkiezing in de geesten van vele Italianen een vertrouwensstemming. Omdat zijn coalitie er niet in slaagde de economie weer tot leven te wekken, stemde 60 procent van de Italianen dan ook tegen. Renzi diende daarop zijn ontslag in, minister van Binnenlandse Zaken Angelino Alfano volgde hem op. Hem wacht onder meer de moeilijke taak de banksector weer op het droge te trekken. Hoe het verder moet, is koffiedik kijken. Het lijkt erop dat Italië eens te meer in het als te vertrouwde scenario van politieke en misschien economische beroering zit.
De auteur is correspondent voor Italië en het Vaticaan van The Economist.
John Hooper
Eén ding is zeker: Italiaanse redders blijven vluchtelingen uit zee plukken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier