IN ARKIMEDES BELEGGEN IS RISICO NEMEN

Vorige week gaf de Vlaamse overheid het startschot voor het Arkimedes-fonds. ‘Stort uw geld in Vlaanderen,’ schreeuwt de reclameboodschap. Gelokt door kapitaalgaranties en fiscale voordelen spurtten vele brave huisvaders naar de bank. Maar beseffen zij voldoende dat hun geld wordt belegd in de uitermate risicovolle wereld van het durfkapitaal?

De Vlaamse overheid wil de Vlaamse economie een (noodzakelijke) duw in de rug geven. Via het Arkimedes-fonds tracht ze daarom bij de Vlaamse belegger 75 tot 110 miljoen euro op te halen om te investeren in Arkivs. Een Arkiv is een door de overheid goedgekeurd privaat risicokapitaalfonds dat per euro kapitaal dat het zelf ophaalt, een euro van de Vlaamse overheid kan krijgen. De Arkivs investeren dat geld in Vlaamse KMO’s en zo is de cirkel rond. Zeventien potentiële Arkivs klopten al aan de deuren van de Participatiemaatschappij Vlaanderen, die de erkenningen moet uitdelen.

Het Arkimedes-fonds kon de volle aandacht genieten van de Vlaamse pers en de belegger. De aaibaarheidsfactor van het fonds is dan ook zeer hoog. Als u aandelen koopt, garandeert de Vlaamse overheid u niet alleen deelname in de winst, maar ook dat u op het einde van de rit 90 % van uw kapitaal ontvangt. Bovendien krijgt u een belastingkorting van 35 % op de aankoopprijs, gespreid over vier jaar en op een maximumbedrag van 2500 euro. Wie nog een stevige aversie heeft van aandelen, kan investeren in Arkimedes-obligaties. De obligaties kosten 250 euro per effect, hebben een looptijd van 12 jaar en worden gewaarborgd door het Vlaams Gewest. De coupon brengt 3,45 % bruto of 2,93 % netto op. En voor wie op beide paarden wil gokken, werkte de overheid een combipakketje aandelen en obligaties uit.

De negatieve zijde? Tot eind 2018, wanneer het Arkimedes-fonds wordt opgedoekt, ontvangen de aandeelhouders geen dividenden. Bovendien wordt hier en daar wel geopperd dat de banken een secundaire markt zullen opzetten, waar Arkimedes-aandelen en -obligatie-effecten kunnen worden verhandeld, maar vandaag is dat alleen wandelgangenpraat en kan een Arkimedes-aandeelhouder zijn aandelen tot 2018 niet verkopen. En hoeveel zal het uiteindelijke rendement bedragen?

Durfkapitaal geen garantie voor hoog rendement

De rendementen die werden voorgesteld bij de start van Arkimedes schommelden tussen 5 % en 10 %. Bankiers en de Vlaamse overheid maakten de belegger erop attent dat durfkapitaalfondsen de laatste 25 jaar in Europa een rendement van 7,9 % haalden. Dat moet met een korrel zout genomen worden. Durfkapitaal is een verzamelnaam voor diverse types investeringen en de rendementen variëren sterk per type. De grote buy-outinvesteringen (buy-outs zijn gedeeltelijke overnames van eerder mature bedrijven) staan garant voor succes. Zaaigeld en early stage-investeringen die mikken op startende en jonge bedrijven, hebben het vaak moeilijk om niet in het rood te gaan (zie ook tabel: Hoeveel brengt durfkapitaal op?). Reden hiervoor is natuurlijk dat vele investeringen in dit segment niet op een happy end eindigen.

Een Arkiv mag een maximumbedrag van 1 miljoen euro investeren per dossier. Volgens Vlaams minister van Economie Fientje Moerman (VLD) zullen de investeringsvehikels telkens een bedrag tussen de 400.000 en 800.000 euro neerleggen. Deze bedragen corresponderen met een gemiddelde Europese investering in de zaai- en early stage-fase. Net die investeringsfase die het moeilijk heeft de eindjes aan elkaar te knopen.

Voor Rudy Aernoudt, kabinetschef van minister Moerman, gaat die vergelijking niet op, omdat de Arkivs eerder bedrijven zullen ondersteunen in een groeifase dan in een start- of ontwikkelingsfase. “Ondernemers die zaaikapitaal willen, kunnen aankloppen bij het Innovatiefonds, dat net ongeveer 75 miljoen euro heeft ontvangen. De Arkivs zullen zich toespitsen op groeibedrijven en in dat segment zijn rendementen van 10 % tot 12 % te behalen.”

“Of de bedragen nu geïnvesteerd worden in een zaaifase, een early stage-fase of een groeifase – het zal moeilijk worden om deze investeringen met een hoog rendement af te sluiten,” klinkt het bij een potentiële Arkiv-fondsbeheerder. “Om een goede investering te kiezen, moet je als fonds je huiswerk goed doen en dat kost veel geld. Soms zelfs evenveel als de bedragen die door een Arkiv zullen geïnvesteerd worden. Als fonds moet je dus niet alleen je initiële investering kunnen terugverdienen, maar ook alle gemaakte kosten vooraleer je winst kan maken.” Rendementscijfers over de Belgische durfkapitaalsector worden door de Belgian Venturing Association niet vrijgegeven, maar volgens secretaris-generaal Peter Van den Brande zijn ze vergelijkbaar met de Europese sector. Informeel willen enkele BVA-leden wel kwijt dat zonder de puike prestaties van de Gimv de rendementen veel lager zouden liggen.

Arkimedes kan Belgische durfkapitaalmarkt bruusk verstoren

Arkimedes wordt door de durfkapitaalsector enthousiast onthaald. In de Verenigde Staten en Nederland hebben soortgelijke overheidsinitiatieven ook al hun succes bewezen. Toch vrezen enkele spelers dat Arkimedes de markt op zijn kop zal zetten. Als alles vlot verloopt, zal er via het systeem tussen de 150 en 220 miljoen euro in de Vlaamse economie gepompt worden.

Volgens cijfers van Ernst & Young en BVA werd er in 2004 zo’n 297,8 miljoen durfkapitaalgeld in België geïnvesteerd, waarvan 179,8 miljoen euro in venture capital, dus zonder de buy-outs. Arkimedes zou de beschikbare middelen in een klap kunnen verdubbelen. De vraag is of de sector dat aankan. Is de sector professioneel genoeg om dat geld te beheren? En zal het geld de marktwerking niet verstoren, waardoor onrendabele projecten toch financiering vinden en waardoor de interessante projecten onderhevig worden aan een prijzenslag?

Hoe dan ook gedijt de durfkapitaalsector mee op de golven van de algemene economie. Het moment waarop de Arkivs hun investeringen te gelde maken, is van cruciaal belang voor de meerwaarden die ze kunnen incasseren. In het slechtste geval eindigt de goedkope lening die de Vlaamse Arkimedes-beleggers vandaag aan de Vlaamse overheid geeft volgens de statistieken met een rendement tussen de -0,6 % en 0,2 %. In het beste geval haalt de belegger een rendement tussen de 8,3 % en 9,4 %.

An Goovaerts

Het rendement van de Arkimedes-belegger: l in het beste geval: tussen 8,3 % en 9,4% l in het slechtste geval: tussen -0,6 % en 0,2 %