“Ik hoop dat het met Kerstmis beter is”

Een veelgeplaagde sector, de reissector. Flinterdunne marges, zieltogende luchtvaartbedrijven, en dan vier vliegtuigen die in Amerika duizenden slachtoffers maken. Wim Desmet, topman van Thomas Cook België, is aan navelstaren toe. Hij vertelt hoe het nu verder moet met het toerisme in het algemeen en Sabena en City Bird in het bijzonder.

Desmet (53) begon in 1972 zijn carrière als zelfstandig reisagent in Hasselt. Zeven jaar later richtte hij met Marc Peeters, die tot in juni van dit jaar zijn rechterhand zou blijven, Neckermann België op. Professionalisering en verticale integratie (één groep die zowel reisagent, touroperator, luchtvaartmaatschappij en hoteleigenaar is) werden de ordewoorden.

TRENDS. Elf september 2001 veranderde het gezicht van de wereld. Heerst er paniek bij de vakantiemakers?

WIM DESMET (THOMAS COOK). “( zucht) Ik heb nu veel mensen met een glazen bol nodig. Deze crisis is vandaag hét gespreksthema. Zeggen dat touroperators geen klappen krijgen, is een leugen. Ik verwacht de komende één tot twee maanden grote onzekerheid. Waar is men vandaag nog veilig? Want wie is de echte vijand? Net als de economie, globaliseert ook het terrorisme. Wereldwijd zijn terroristische cellen verspreid. Ze zitten ook dicht bij ons.

“Maar binnen enkele weken weten we meer. Ik hoop in elk geval dat het niet langer duurt. Alle spelers, ook de Amerikanen, weten dat mogelijke acties schade aan de economie berokkenen. De wereld in puin veranderen, met slachtoffers onder de burgerbevolking, heeft geen zin. Maar ik vind dat president George Bush tot vandaag politiek en diplomatiek erg wijs heeft gehandeld.”

TRENDS. Negentig procent van uw vliegvakanties gaat richting Middellandse Zee. Zakt die markt nu in elkaar?

DESMET. “Die markt is opgedeeld in vier segmenten: je hebt Spanje, Portugal en Italië aan de ene kant, en dan zijn er nog Griekenland, Noord-Afrika en Turkije. Spanje en Portugal konden sterk profiteren in de periode van de Golfoorlog, toen niemand nog naar een islamitisch land wilde vertrekken. Het geweld was toen veel sterker gelokaliseerd: Irak was het strijdtoneel.

“Vandaag is de toestand veel genuanceerder. De vluchten die nog vertrekken in september en oktober bleven overeind. Er is nauwelijks paniek, annulaties zijn de uitzondering. Maar de boekingen voor de winter zijn met 40% tot 50% achteruitgegeaan. De klanten wachten af _ al sluit ik een inhaalbeweging niet uit.”

TRENDS. Een prijzenslag en veel last minutes kunnen wonderen doen.

DESMET. “Vergeet dat maar. Een neerwaartse richting kan niet met de huidige prijzen. De marges staan nu al onder druk. De enige oplossing is het terugschroeven van de capaciteit.”

TRENDS. Komt hiermee een einde aan de verticale integratie die de reissector het voorbije decennium heeft nagestreefd?

DESMET. “Verticale integratie is in de huidige situatie een slechte zaak. De hele waardeketen deelt in de klappen: de agent, de touroperator, de carrier, het hotel. Die vaste kosten blijven, maar op korte termijn kunnen we dat bedwingen. Vergeet niet dat we de voorbije tien jaar slechts vier maanden, tijdens de Golfoorlog, de nadelen ondervonden van die verticale integratie.”

TRENDS. De luchtvaartmaatschappijen schrappen alvast tienduizenden jobs. Wanneer volgt de reisindustrie?

DESMET. “Vandaag is er nog geen sprake van ontslagen. Maar als de toestand de volgende twee maanden continu verslechtert, zit er niets anders op. Het consumentenvertrouwen begon toch al te dalen midden augustus. Elf september was de klap op de vuurpijl. Ik hoop dat het met Kerstmis beter is. Ook na de Golfoorlog volgde een heel goed naseizoen.”

TRENDS. Het aandeel van Lufthansa verloor bijna de helft van zijn beurswaarde in Frankfurt. Hoe zwaar is de naschok bij dochter Thomas Cook?

DESMET. “Lufthansa is een zeer gezond bedrijf. Het aandeel is sterk ondergewaardeerd. Mijn ‘moeder’ kan tegen een stootje. En ook Thomas Cook België is een zeer gezond bedrijf. Het boekjaar 2000-2001, dat afsluit eind oktober, wordt trouwens zeer goed. Als de toestand somber blijft, zullen we bepaalde uitgaven uitstellen. We gaan geen promoties en marketingcampagnes voeren als de Belg toch niet wil reizen. Maar uitstel betekent geen afstel.”

TRENDS. Is dat ook uitstel voor City Bird? ( Gisteren, 26 september, besliste de algemene vergadering van City Bird Holding over de verkoop aan Thomas Cook van de luchtvaartmaatschappij. De uitslag was bij het perse gaan nog niet bekend).

DESMET. “Er hangt momenteel een enorme donderwolk boven ons hoofd. Stel dat straks de helft van onze vloot van tachtig toestellen aan de grond blijft staan. Neem je dan nog een andere luchtvaartmaatschappij over? In elk geval is de overname van City Bird strategisch de juiste optie. Ik ga er niet vanuit dat de overname van City Bird mislukt.”

TRENDS. City Bird staat zeer diep in het rood, maar vraagt voor zijn overname nog 9,9 miljoen euro (400 miljoen frank). Waarom niet gewoon een faillissement afwachten?

DESMET. “Het was voor ons van kapitaal belang dat City Bird kon blijven vliegen zonder problemen voor onze klanten te veroorzaken. Bekijk de overname vanuit dat perspectief. Onze klant gaat voor alles, hij is koning. Thomas Cook wil absoluut garanderen dat de klant op zijn bestemming komt. We hebben trouwens over waarborgen onderhandeld bij het afhandelen van de balansen van City Bird. We hebben ervoor gezorgd _ om het populair uit te drukken _ dat er geen lijken uit de kast vallen.”

TRENDS. Was u niet beter met een eigen luchtvaartmaatschappij gestart? U zag de bui bij City Bird toch al langer hangen?

DESMET. “Door de gewijzigde internationale context zouden we op zeer korte termijn eigen vliegtuigen kunnen vinden. Ook de contacten met het Bestuur der Luchtvaart verlopen heel vlot. Maar Thomas Cook wil ook een beroep doen op de knowhow van gedelegeerd bestuurders Victor Hasson en Georges Gutelman. Wij zagen de problemen aankomen. Maar de herstructurering was toen al in volle gang.

“Ik heb me nooit kunnen scharen achter dat concept van goedkope Noord-Atlantische vluchten. Die markt wordt beheerst door een clubje van enkele carriers. City Bird gooide daar de knuppel in het verkeerde hoenderhok. Maar we weten allemaal wat de echte mokerslag was. De verbreking van het vijfjarige contract met Sabena voor de huur van een MD-11 betekende een aderlating van 58 miljoen euro of 2,3 miljard frank per jaar.”

TRENDS. U zei ooit dat het belangrijk is dat een land een nationale maatschappij heeft, omdat die ook andere belangen dient dan louter economische.

DESMET. “Dit dossier bewijst opnieuw op pijnlijke wijze dat op subsidies teren geen garanties biedt voor de toekomst. Bedrijfseconomisch gezien kan Sabena een plaats in het vliegtuiglandschap hebben. Maar er werden op het bedrijf _ tot de jongste twee, drie jaar toe _ zoveel hypotheken gelegd… Op een bepaald moment houdt de liefdadigheid op.

“Al zou ik het, als frequent vliegende zakenman én Sabena-passagier, jammer vinden wanneer het zakenverkeer tussen Brussel en andere steden via tussenlandingen moet gebeuren. Mijn Belgische reflex, jawel.”

TRENDS. De zelfstandige reisagenten hebben u jarenlang als de grote boeman beschouwd. Welke rol hebben zij nog te spelen?

DESMET. “Ik heb integendeel veel voor de open distributie gedaan. Oké, Neckermann hebben we daar steeds buiten gehouden. Maar Sunsnacks, Pegase en All Seasons zijn uitsluitend verkocht via de gewone reisagenten. Wanneer je wil innoveren, moet je de knuppel in het hoenderhok durven gooien en sommigen zullen dat nooit vergeten. De hele branche heeft geprofiteerd van het professionalisme.

“Ik zei het al op mijn eerste persconferentie, in 1979: voor een reisagent die zijn klanten adviseert, zal er steeds een plaats zijn. Een goede dokter schrijft niet meteen vitamines voor, hij vraagt eerst waarom zijn patiënt hoofdpijn heeft.”

TRENDS. Maar internet maakt die reisagenten toch helemaal overbodig als distributiekanaal?

DESMET. “Internet is een kans om de markt te verruimen. Het is geen bedreiging voor de reisagent. Je kan er alleen eenvoudige reispakketten mee verkopen, amper toegevoegde waarde bieden. Wij zijn daar pragmatisch in: Neckermann-reizen kan je boeken via internet, op de sites van onze drie andere merken verwijzen we door naar de reisagenten. Maar dan eisen we ook iets terug: dat een klant binnen 48 uur antwoord heeft op zijn vragen, bijvoorbeeld. Tegen 2005 denk ik dat we 15% van onze reizen via internet verkopen.”

TRENDS. Sommige reisagenten smeden allianties voor samenaankoop. Is dat meer dan een laatste stuiptrekking?

DESMET. “Iedereen zoekt naar synergieën op zijn manier. Wij spelen dat spel mee, voor zover het in onze kraam past. Wanneer vijf reisagenten de handen in elkaar slaan, ben ik niet noodzakelijk geneigd daarop in te gaan. Wél als zij een toegevoegde waarde kunnen bieden, maar één plus één is niet altijd meer dan twee.”

TRENDS. In 1999 haalde u gemiddeld een nettowinst van 175 frank op een reis van 25.000 frank. Hoe staat het intussen met de marges, nu er nog maar twee grote spelers op de Belgische markt overblijven?

DESMET. “We hebben de verdomde plicht om die marges naar boven te halen. Je moet je kosten beheersen, maar tegelijk de juiste mensen aantrekken. Want die kunnen de juiste producten in de markt zetten. Dit jaar komen we terug op ons normale rendement: 2% à 3%, iets wat we op twee of drie jaar na altijd hebben gehaald.

“Hogere marges hoeft niet te betekenen dat de vakanties voor de consument duurder worden. Hoe geïntegreerder wij werken, des te meer wij de kosten kunnen beperken en op elk onderdeel van de waardeketen een stukje verdienen. En dan lijkt een marge van 5% me zelfs zeer realistisch.”

TRENDS. U hebt nog geen kartelafspraken gemaakt met TUI Belgium?

DESMET. “Dat lijkt me niet gezond. Bovendien hebben we te veel tegengestelde belangen. Ik pleit al een paar jaar voor gezond ondernemerschap. Wanneer ik de winstontwikkeling van sommige collega’s zie, stel ik me daar vragen bij.

“Je kan ook samenwerken aan win-winsituaties. Nu vliegen Thomas Cook en JetAir bijvoorbeeld allebei met een vliegtuig naar een kleine bestemming, en moeten we alletwee een tussenlanding maken. Leg samen een groot vliegtuig in, we besparen allebei kosten en de klanten zullen er niet rouwig om zijn.”

Luc HuysmansWolfgang Riepl

Wolfgang Riepl

“De boekingen voor de winter zijn met 40% tot 50% achteruitgegegaan. De klanten wachten af.”

“We gaan geen promoties en marketingcampagnes voeren als de Belg toch niet wil reizen.”

“We hebben de verdomde plicht om de marges naar boven te halen. Dat hoeft niet te betekenen dat de vakanties voor de consument duurder worden.”