‘Iedereen doet de dingen op zijn manier’

Een dansopleiding volgde Ish Ait Hamou niet, maar op zijn achttiende kreeg hij wel al een eerste grote opdracht als choreograaf van Adidas. “Sommige mensen studeren hard om een eigen bedrijf te starten. Anderen doen het zonder studie en raken waar ze willen door streetwise te zijn.”

Het minste wat je van Ish Ait Hamou (27) kunt zeggen, is dat hij veelzijdig, getalenteerd, gedreven en het prototype van een selfmade man is. Het grote publiek kent hem van het VTM-programma So You Think You Can Dance, waar hij een van de juryleden was. Maar toen had hij al een heel traject afgelegd als danser en choreograaf, onder meer voor Adidas en de popster Hadise. Onlangs bracht hij een roman uit, die intussen aan zijn vijfde druk toe is. Ish Ait Hamou, van Marokkaanse afkomst, groeide op in Vilvoorde, waar hij nog altijd woont.

Hoe bent u zo’n goede danser geworden?

ISH AIT HAMOU. “Ik heb oorspronkelijk geen dansopleiding gehad. In Vilvoorde kon je trouwens nergens danslessen volgen, daarvoor moest je naar Brussel. Het kwam niet eens in mijn hoofd op om dansles te volgen, ik speelde basketbal, dat was mijn hobby.

“Televisie was voor mij de toegangspoort tot de dans. Ik keek als tiener veel naar MTV, en ik weet nog dat ik bij een videoclip van de hiphoppers Run DMC dacht: dit is leuk. Ik probeerde meteen hun moves na te doen. Kort daarna heb ik met vrienden die breakdanceten een crew gevormd. Eén keer per week kwamen we samen, bekeken we videocassettes en probeerden we de bewegingen zo goed mogelijk te ontleden en te imiteren. Met de tijd begin je beter te begrijpen wat je ziet en wat je doet.”

Daarmee is men nog geen gevierd choreograaf.

AIT HAMOU. “Iedereen doet de dingen op zijn manier. Je hebt de weg van de studie. Sommige mensen studeren hard om een eigen bedrijf te starten of bruggen te ontwerpen. Anderen doen het zonder studie en raken waar ze willen door de juiste mensen te ontmoeten en streetwise te zijn.”

U was bijvoorbeeld choreograaf voor Adidas. Hoe bent u daar terechtgekomen?

AIT HAMOU. “Dat is een grappig verhaal. In 2005 was ik in de Verenigde Staten, waar ik toevallig Nawell Madani leerde kennen — ze is een Brusselse, opgegroeid in de danswereld en ondertussen een bekende cabaretière in Frankrijk. Terug in België zijn we beginnen samen te werken. Op een dag belde ze me op: ‘Ik heb een baan voor jou in Duitsland, bij Adidas.’ Elk jaar brengt Adidas in Neurenberg medewerkers van over de hele wereld samen om zijn nieuwe collecties en zijn strategie voor te stellen. Het was mijn taak met dansers en modellen een show daaromheen te maken.”

Dat is een prachtige kans voor een achttienjarige.

AIT HAMOU. “Nog nooit had ik op zo’n niveau gewerkt. ‘Ish, ik heb Adidas verteld dat je een heel grote choreograaf bent’, zei Nawell. Ik herinner me dat ik ‘s ochtends in Neurenberg door een minibusje werd opgepikt, en dat ik daar voor het eerst mijn ploeg zag: bijna allemaal dansers uit Parijs van wie ik fan was. Ik werd misselijk van paniek. Het was gewoon onrealistisch dat ik hen leiding zou moeten geven! Ik ben dan even naar buiten gestapt en heb tegen mezelf gezegd: oké, gedraag je alsof je dit al jarenlang doet, dan komt je zelfvertrouwen wel. Het is uiteindelijk allemaal heel mooi gelopen. Daarna heb ik nog drie jaar de shows voor Adidas gemaakt.”

U hebt ook getoerd met Hadise, de Limburgse die razend populair is in Turkije.

AIT HAMOU. “Voor haar maakte ik een show van anderhalf uur. Een hele zomer lang zijn we daarmee onderweg geweest. Veel in Turkije natuurlijk, en in Tokio en New York, maar ook in Indonesië, Turkmenistan, Azerbeidzjan — landen waar ik waarschijnlijk anders nooit gekomen zou zijn.”

Is het dansmilieu competitief?

AIT HAMOU. “Het hangt ervan af in welke sector je werkt. In een commerciële omgeving valt het wel mee, de wereld van de gezelschappen ken ik minder goed, maar de undergroundscene van de hiphop is bijvoorbeeld heel competitief.

“Er is een tijd geweest dat dat competitieve me enorm stoorde. Op andere momenten was het juist een boost om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Maar wat me het meest drijft, is het gevecht met mezelf: bewegingen beter begrijpen, nieuwe, gevaarlijke posities onder de knie krijgen, mezelf overtreffen. De herhaling van altijd hetzelfde frustreert me.”

Vandaag bent u niet alleen danser en choreograaf, maar ook schrijver.

AIT HAMOU. “De kwestie is dat ik zo veel wil vertellen. Nog maar een vijfde van wat ik in mijn hoofd heb, heb ik kunnen omzetten in werkelijkheid. Ik had een verhaal in gedachten waarvan ik meende dat het een geweldige film zou zijn. Of een toneelstuk. Maar film of theater maak je niet zomaar, dus schreef ik het op als roman. Ik deed er drie jaar over, zonder druk. Ik schreef alleen als ik zin had of geïnspireerd was. Toen het manuscript klaar was, wilde een uitgever ermee voortgaan. Vandaag is mijn debuutroman Hard hart aan de vijfde druk toe.”

Had u een voorbeeld?

AIT HAMOU. “Eerlijk gezegd, ik ben geen grote lezer en ook nu weet ik niet zo veel over literatuur. Ik vertel graag verhalen, dat is alles. Sommige worden gedanst, andere geschreven.”

In een column schreef u dat de autobiografie van de zwarte activist Malcolm X u heeft veranderd.

AIT HAMOU. “Het interessante is dat je in zijn leven drie periodes kunt herkennen. In de eerste was hij een junkie en een gokker, daarna werd hij in de gevangenis een radicale prediker, en ten slotte koos hij voor een gematigder koers. Dat is interessant, omdat het op een uitvergrote manier weerspiegelt wat veel mensen doormaken. Aanvankelijk zijn er frustraties, woede, je leert omgaan met die woede, en daardoor verander je in een andere, betere persoon. Voordat je het goede pad vindt, moet je soms door een slechte fase gaan om te begrijpen dat je verkeerd bezig was.”

Betrekt u dat ook op uzelf?

AIT HAMOU. “Ik heb situaties gekend dat er vanuit het niets een woede in mij naar boven kwam. Ik heb leren beseffen dat dat voortkwam uit de opeenstapeling van heel veel andere momenten, die zich op dat specifieke moment ontlaadden.

“Ik ben ervan overtuigd dat een omgeving veel invloed heeft op mensen. Een dorp is vredig, niet omdat de mensen er vrediger zijn, maar omdat de omgeving die rust in hen oproept. Als je opgroeit te midden van oorlog en criminaliteit, zul je sneller een foute richting opgaan, niet omdat je van nature zo bent, maar omdat de omgeving iets met je doet.”

Bij Vilvoorde denken veel mensen spontaan aan Syrië-strijders en sluitende fabrieken. U kunt dat beeld nu even bijstellen.

AIT HAMOU. “Dank u voor de gelegenheid, maar het is niet iets wat ik wil doen. Het is niet omdat ik van Vilvoorde ben, dat ik automatisch een woordvoerder ben. Wat ik weet over Syrië-strijders, inbraakgolven en wat nog allemaal heb ik alleen maar uit de media, net zoals u. Meer kan ik er niet over zeggen.”

Over racisme is er tegenwoordig ook heel wat te lezen en te beluisteren.

AIT HAMOU. “Daar kan ik opnieuw weinig over kwijt. Ik heb nooit op de reguliere arbeidsmarkt mijn weg moeten zoeken. Nooit is er vanwege mijn naam een baan aan mij voorbijgaan. Het is eigen aan de culturele sector dat die heel internationaal is. Dat is het mooie aan kunst, die hang naar het universele.

“Als ik zou beweren dat het wel meevalt met het racisme, gaan mensen die er wel door zijn getroffen, zeggen: ‘Jij weet niets.’ En terecht. Als ik zeg dat er meer en meer racisme is, ben ik niet waarachtig tegenover mezelf. Want ik ben nooit in een situatie geweest dat ik er echt door getroffen ben.”

U schreef eens dat u in een dubbele oriëntaalse en westerse pas loopt, en dat het moeilijk was het evenwicht te vinden.

AIT HAMOU. “Ik heb lang moeten zoeken om het beste van beide werelden te kunnen samendenken. Laat ik een onschuldig voorbeeld geven. Op de kleuterschool at ik ‘s middags warme maaltijden. Thuis aten we met de vork rechts. Op school met de vork links, en het mes in de rechterhand. Deed je dat niet, dan werd je op de vingers getikt. Maar thuis was het dan weer omgekeerd. Op zich is dat van weinig betekenis, maar voor het kleine ventje dat ik toen was, was het heel verwarrend. Je begrijpt niet wat er aan de hand is. Je weet nog niet wat het multiculturele is. Je kent het woord niet eens.”

Waar waren uw ouders vijftig jaar geleden?

AIT HAMOU. “Ze waren in Marokko. Toevallig ben ik daar net van terug, ik ben er research gaan doen voor mijn nieuwe boek. Mijn vader was mee, we hebben met de wagen de hele rit naar het zuiden gemaakt, naar het dorp waar hij is opgegroeid. Het was een heel emotionele reis, want ik was nog nooit in het dorp van mijn vader geweest. Als ik naar Marokko ga, is dat vooral naar Casablanca, waar de familie van mijn moeder woont.

“Mijn vader is op zijn twintigste naar België gekomen. Hij heeft bijna zijn hele leven gewerkt in de staalindustrie, voor Forges de Clabecq en Duferco. Hij was vakbondsafgevaardigde voor de FGTB. Of hij ons thuis een militante houding heeft bijgebracht? Hoewel hij moeilijke momenten heeft doorgemaakt, is hij altijd een kalme man geweest. Thuis was er altijd een rustige sfeer.”

Wat is uw werkethos?

AIT HAMOU. “Ik kan niet stil blijven zitten. Ik moet constant bezig zijn, fysiek of mentaal. Ik ben ook niet in een positie dat het geld spontaan binnenstroomt. Wil je iets verdienen, dan moet je hard werken. Ik waak erover dat ik alles doe met respect. Door hard te werken kun je je naar het succes slepen. Maar respect geeft je de vleugels die je kunnen dragen naar succes.

“Verder dank ik een belangrijk levensinzicht aan Archie Burnett. Een fantastische danser, ik leerde hem kennen in New York. Hij is de uitvinder van de dansstijl vogueing — Madonna’s nummer Vogue gaat erover. Met zijn reputatie zou hij om het even waar in de wereld aan de slag kunnen, maar nee: hij werkt in een rangeerstation. De treinstellen die daar binnenkomen, moet hij tegen de volgende dag schoonspuiten. Dat doet hij al jarenlang. Je moet een enorme wijsheid hebben om zo in het leven te staan. Hij ziet de relativiteit van de dingen. Het probleem met jongeren is dat ze grote dromen hebben. Durven dromen is belangrijk, maar je moet ook altijd één oog op de dagelijkse realiteit houden.”

FILIP HUYSEGEMS, FOTOGRAFIE PAT VERBRUGGEN

“Als ik zeg dat er meer en meer racisme is, ben ik niet waarachtig tegenover mezelf”

“Durven dromen is belangrijk, maar je moet ook altijd één oog op de dagelijkse realiteit houden”