HYPOCRIET OF VERSCHEURD ?

P hilippe Maystadt (PSC) ziet de Belgische politiek niet langer zitten. Na vier jaar als minister van Economische Zaken en bijna tien jaar als minister van Financiën kan Maystadt alleen nog promotie maken via een eerste-ministerschap. Maar daarvoor oogt zijn PSC in het Belgische politieke landschap te petieterig, terwijl Maystadt als sluwe wallingant voor de meerderheid aan Vlaamse zijde een te groot probleem vormt. Topambtenaren van Financiën weten beter dan wie ook dat de unitarist Maystadt nooit iets zal doen dat tegen de Waalse belangen ingaat.

Aangezien een topfunctie binnen de Waalse gewestregering ook niet meteen binnen handbereik ligt, kan de Karolinger alleen nog internationaal zijn vleugels uitslaan. Daarbij gaat zijn voorkeur uit naar het Internationaal Monetair Fonds ( IMF). Jammer genoeg hebben vooral de Amerikanen het niet zo begrepen op de gauchistische Maystadt, al deed deze laatste als voorzitter van het interimcomité van datzelfde IMF verwoede pogingen om ze van het tegendeel te overtuigen. Waalse vakbondsmensen krimpen in elkaar als ze Maystadts uiteenzettingen als IMF-man in de hand krijgen.

Krijgt Maystadt een meer dan behoorlijke troostprijs met het voorzitterschap van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling ( EBWO), beter gekend als de Oost-Europabank ? De Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker, die momenteel de Europese Raad voorzit, schijnt alvast een verzoek in die richting bij Maystadt te hebben neergelegd. Maar zo eenvoudig zit het natuurlijk niet in elkaar. Zijn er nog andere kandidaten ? Komt er een koppeling tussen het voorzitterschap van de EBWO en dat van de Europese Centrale Bank(ECB) ? Of situeert het probleem zich dichter bij huis ?

In ieder geval zou premier Jean-Luc Dehaene (CVP) niet erg zijn opgezet met het mogelijke EBWO-voorzitterschap van Maystadt. De achterliggende redenering is eenvoudig : als een Belg een dergelijke topfunctie in de wacht sleept, komt er in de nabije toekomst geen gelijkwaardige topfunctie meer vrij voor een andere Belg. Dehaene zint nog altijd op een eurojob. Daarnaast ziet de premier de fundamentele herschikking van zijn regering, die er onvermijdelijk komt als Maystadt opstapt, niet erg zitten.

Philippe Maystadt wordt in maart volgend jaar vijftig. Hij werd geboren in het Henegouwse dorp Petit-Rechain, studeerde rechten en economie aan de UCL en werd daarna in de Verenigde Staten ook nog master of arts in public administration. Gestuwd vanuit syndicale hoek gooide Philippe Maystadt zich al snel in de politiek. Op zijn 26ste was hij al adviseur op het kabinet van de minister voor Waalse Aangelegenheden en nog voor zijn 30ste deed hij als volksvertegenwoordiger zijn intrede in het parlement. Vanaf 1979 nam hij onafgebroken regeringsfuncties op : staatssecretaris voor het Waalse Gewest (1979-1980), minister van Openbaar Ambt en Wetenschapsbeleid (1980-1981), minister van Begroting (1981-1985), minister van Economische Zaken (1985-1988) en sinds 1988 minister van Financiën. Sinds 1986 fungeert Philippe Maystadt, eveneens onafgebroken, als vice-premier.

De boutade een man vol contradicties is voor weinigen zo accuraat als voor Maystadt. Fundamenteel is en blijft hij een christen-democraat van linkse signatuur, wat hem huiverig maakt voor maatregelen die zogenaamd de sociale verworvenheden terugschroeven. Dat gauchisme was zeer nadrukkelijk aanwezig tijdens zijn periode op Economische Zaken. Maystadt liet er zich kennen als een bijna doctrinair interventionist die zeer grote achterdocht koesterde tegenover alles wat te maken had met het zakenleven en de privé-sector. Als minister van Financiën zag hij zich evenwel snel geconfronteerd met de noodzaak van een zuinig staatsbeheer binnen een efficiënt werkende economie. Allicht verklaart deze gespletenheid waarom Maystadt inzake de ontreddering van de publieke financiën nooit de barricaden opging. Met bijna twintig jaar actieve regeringsdienst draagt hij hoe dan ook een zware verantwoordelijkheid voor die ontreddering.

Diezelfde gespletenheid speelde hem ook vaak parten in zijn relatie met bankiers. Tijdens discussies daaromtrent verschool Maystadt zich vaak achter beslissingen van de ministerraad. Naar de bankiers toe liet Maystadt graag voelen dat zijn verzet het uiteindelijk niet had kunnen halen. Later bleek evenwel dat Maystadt tijdens de ministerraad vaak tegen de belangen van de banken inging. Heel wat socialistische ministers zijn vandaag nog altijd verbaasd over dat merkwaardige gedrag van Maystadt. Extreme sluwheid of gebrek aan moed ?

Philippe Maystadt is de man van de gedegen dossierkennis, zeker niet van de grote ideëen. Zo kwam de idee van de big bang op de Belgische financiële markten waardoor de Belgische schatkist zich kon bevrijden uit de houdgreep van de Belgische bankiers niet van Maystadt, wel van zijn toenmalige kabinetsmedewerker Olivier Lefebvre de huidige voorzitter van de Brusselse beurs en vooral van Fons Verplaetse vandaag gouverneur van de Nationale Bank. Olivier Lefebvre was ook het brein achter de swap-operaties, die bijna het einde betekenden van Maystadts politieke carrière iets wat zeker was gebeurd indien toenmalig VLD-voorzitter Herman De Croo de zaken wat intelligenter had aangepakt. Lefebvre was zeker de kabinetschef die Maystadt het meest in de richting kon duwen van dingen die hij eigenlijk zelf niet wilde. Maystadt staat immers bekend als “zijn eigen kabinetschef”. Met al zijn kabinetsmedewerkers onderhoudt hij bilaterale relaties, waardoor het voor de echte kabinetschef moeilijk wordt om nog te functioneren. En ook hier weer vindt men de gespletenheid terug : ageert Maystadt op deze wijze vanuit een zekere timiditeit of wil hij vanuit machtsoverwegingen strak alle touwtjes bij zich houden ?

Johan Van Overtveldt