Huwelijk Sabena-Swissair. De koppelaar en de priester

Huwelijken op hoog niveau worden vaak eerst gearrangeerd en dan ingezegend door een priester. In het geval van Sabena

en Swissair is de huwelijksmakelaar

een Zwitserse Belg, de priester de Europese Kommissie moet zijn zegen nog geven.

Iedereen praat met iedereen in de luchtvaartsektor. In allerlei beroepsverenigingen ontmoeten de grote en minder grote bonzen elkaar geregeld. Toch stellen velen zich de vraag hoe Swissair nu eigenlijk bij Sabena is terechtgekomen.

Trends vernam uit goede bron dat een in Genève wonende Belg hier een niet onbelangrijke rol in heeft gespeeld. De man in kwestie die naar verluidt zelf ooit (in de jaren zestig ?) voor Sabena zou hebben gewerkt beschikt, aldus de bron, over de nodige introdukties bij de Zwitserse luchtvaartmaatschappij om op hoog niveau de deur te hebben geopend voor Sabena. De eerste kontakten dateren van goed anderhalf jaar terug, toen de strubbelingen tussen Sabena en partner Air France publiek werden. Aanvankelijk toonde Hannes Goetz, voorzitter van de raad van bestuur van Swissair, zich “eerder terughoudend” over de idee.

Doch de aanhouder wint. De Zwitserse Belg, een luchtvaartspecialist, was dermate overtuigd van het nut en de haalbaarheid van een SR-SN alliantie hij vond daarin een bondgenoot in de toenmalige executive vice president external relations Paul Maximilian Müller dat zowel Goetz als Otto Loepfe, CEO van Swissair, zich achter de idee schaarden.

Müller zette onmiddellijk vaart achter de onderhandelingen met de hoop deze te kunnen afronden tegen einde 1994. Wat hem, zo wordt in de wandelgangen van het hoofdkantoor van Swissair in Zürich gezegd, “met spijt in het hart” niet is gelukt. Op 1 februari jongstleden startte de Duitstalige Helvetiër als direkteur van Swisscontrol, de Zwitserse privé-tegenhanger van onze Regie der Luchtwegen.

Müller werd opgevolgd door Michael Eggenschwiler (zie Trends 13 februari 1995) en de onderhandelingen met Sabena werden toegewezen aan Alain D. Bandle. Bandle is verantwoordelijk voor de produktontwikkeling en distributie bij Paul Reutlinger, executive vice president marketing en ground services én lid van het managementkomitee. Ingewijden wisten Trends overigens te vertellen dat “Swissair zwaargewicht” Reutlinger uitstekend kan samenwerken met Sabena’s commercieel direkteur Bernadettte Franzi-Van Milders. Het was geen publiek maar wel een intern Sabena-geheim dat Bernadette Van Milders het geregeld op haar heupen kreeg van het eindeloze palaveren zonder tastbare resultaten met Air France.

DE VOORZITTER.

Of het op termijn evengoed zal vlotten tussen huidig Sabena-voorzitter Pierre Godfroid en de Zwitsers is een andere vraag. “De presidentiële trekjes”, zoals men het op het kabinet van minister van Verkeerswezen Elio Di Rupo ironisch noemt, van Pierre Godfroid zouden wel eens problemen kunnen geven met de koele, protestantse Zwitsers. “Godfroid duldt weinig tegenspraak met als gevolg dat slechts weinigen uit zijn direkte omgeving en het topmanagement tegen hem durven ingaan, ” aldus een insider. “In een Zwitserse onderneming daarentegen is nooit één persoon heer en meester. “

De nogal speciale managementstijl van Pierre Godfroid heeft overigens ook in België reeds heel wat wenkbrauwen doen fronsen. “Godfroid heerst by management of conflict, ” zegt een direkteur van een ander luchtvaartgebonden bedrijf in België verontrust. Menig CVP-parlementslid herinnert zich vandaag nog steeds de toon van het persoonlijke telefoontje van Pierre Godfroid in de lente van 1992, toen de CVP zich dreigde te verzetten tegen het samenwerkingsakkoord van Sabena met Air France. Ook federaal minister van Financiën, Philippe Maystadt, kreeg na zijn publieke afkeuring van het uitvlaggingsplan voor de Sabena-piloten eerder dit jaar een “open brief” in twee kranten cadeau van Pierre Godfroid. En met zijn voogdijminister Di Rupo is hij meermaals, openbaar, in de clinch gegaan.

Opmerking van een topambtenaar : “Pierre Godfroid heeft het wel slim gespeeld. Indien zijn mandaat van voorzitter, om om het even welke reden, niet wordt verlengd, zal hij de indruk verspreiden dat hij politiek werd gelikwideerd. Dit terwijl hij altijd de vrije hand heeft gekregen. ” Tot de federale overheid, als hoofdaandeelhouder, wel moest tussenkomen omdat de situatie met Air France faliekant dreigde af te lopen. “Het stevende af op een regelrechte katastrofe, ” bevestigt ook de huidige kabinetschef van Verkeersminister Di Rupo, Eric Smit. “Godfroid en de voorzitter van de Franse luchtvaartmaatschappij en partner, Christian Blanc, waren als kat en hond. “

Of Pierre Godfroid voorzitter blijft van Sabena na de intrede van de Zwitsers in het kapitaal, is waarschijnlijk doch niet zeker. Deze beslissing ligt eenzijdig in de handen van de nieuwe raad van bestuur, die zal worden aangesteld na de closing van de overeenkomst tussen de beide partijen. In de nieuwe raad van bestuur zullen 6 bestuurders zetelen die door de Belgische aandeelhouders worden aangeduid en 5 vertegenwoordigers van Swissair. Samen zullen ze een twaalfde bestuurder kiezen. Deze man/vrouw moet de Belgische of een andere EU-nationaliteit hebben en zal tevens voorzitter zijn. Elio Di Rupo zegt de kandidatuur van Pierre Godfroid te zullen voordragen, maar waarom zou een PS-minister een voorzitter van CVP-signatuur steunen ? Antwoord van het kabinet : “Ondanks de veelvuldige meningsverschillen tussen minister Di Rupo en Pierre Godfroid moet toch worden erkend dat zijn team het imago, de bezettingsgraden en de kwaliteit van Sabena heeft opgekrikt. ” Tussen de regels wordt eraan toegevoegd dat het aanblijven van Pierre Godfroid goed is als “bewijs” van het Belgische karakter van de onderneming. En dit is nodig voor de goedkeuring van de Europese Kommissie.

EEN PRECEDENT.

Hoewel beide partijen hameren op het feit dat “de Europese Kommissie geen enkel probleem stelt”, kijkt deze Europese instantie met veel interesse toe.

Ten eerste is ze verontrust over mogelijke Belgische overheidssteun aan Sabena.

Ten tweede wil ze meer uitleg over wie de effektieve kontrole zal hebben over Sabena : wie heeft de meerderheid van het kapitaal én wie heeft de daadwerkelijke kontrole over de onderneming ? Dit laatste is een niet duidelijk afgelijnd, zeg maar wazig begrip, doch het kan voor problemen zorgen. Swissair heeft er immers nooit doekjes om gewonden dat het de effektieve kontrole van Sabena wenst zij het op langere termijn. Het is dus niet onbelangrijk, zij het maar om de Kommissie te paaien, dat de dagelijkse leiding van Sabena Belgisch blijft. Zo zou Pierre Godfroid kunnen aanblijven, althans als voorzitter van de raad van bestuur, maar niet noodzakelijk als Chief Executive Officer. Deze twee funkties zijn trouwens bij de Zwitsers totaal gescheiden.

Ten derde is er de bezorgdheid van DG IV, onder leiding van Karel Van Miert, dat waakt over de eerlijke konkurrentie. Er moet nog steeds worden uitgemaakt of de overeenkomst tussen Swissair en Sabena moet beschouwd worden als concentrative joint venture of een cooperative joint venture, blijkbaar in advokaten- en Europees jargon twee onderscheiden begrippen. Van zowel Zwitserse als Belgische zijde wordt gespekuleerd, en gehoopt, op een regime van koncentratie waaronder beide partijen struktureel fuseren. De wetten qua fusies en overnames zijn immers minder duidelijk vastgelegd dan bij een koöperatieve joint venture. Koncentratie sluit echter tegelijkertijd een gezamenlijke kontrole van de onderneming in, wat zou kunnen indruisen tegen het behouden van het Belgisch karakter van Sabena. En dit Belgisch karakter is nodig voor de erkenning als EU-luchtvaartmaatschappij (waar het Swissair deels om te doen is).

Ander probleem : Zwitserland heeft een open sky agreement (totaal vrij verkeer tussen de twee landen) met de Verenigde Staten. Transportkommissaris Neil Kinnock heeft zich onlangs nog negatief uitgesproken tegen dergelijke overeenkomst tussen de VS en afzonderlijke lidstaten. Maar de Helvetische Konfederatie is geen EU-lidstaat en het gevaar bestaat dat door de goedkeuring van het huwelijk tussen Sabena en Swissair, een precedent geschapen wordt dat de deur wijd openzet voor andere Amerikaanse carriers.

Algemeen wordt verwacht dat de Europese Kommissie het Sabena-Swissair dossier zal afronden begin juli.

CATHY BUYCK

PIERRE GODFROID (SABENA) Blijft hij aan de top van Sabena ?