Hun steentjes zijn gebakken

In de markt van de bakstenen zit al twee decennia geen groei. Toch hebben twee West-Vlaamse entrepreneurs een hypermoderne baksteenfabriek gebouwd in Rumbeke. Het duo blaast Dumoulin Bricks nieuw leven in.

De jaarlijkse bouwhoogmis Batibouw opent volgende week de deuren. De hele bouwsector toont er zijn nieuwste producten en verwezenlijkingen. Alleen de West-Vlaamse baksteenproducent Dumoulin Bricks ontbreekt, nochtans produceert het essentiële bouwstenen — letterlijk dan.

Het ondernemersduo Luc Vandermersch (57) en Benedikt Van den Braem-bussche (40) kneedt, droogt en bakt klei tot snelbouwstenen. “Het zijn de centrale elementen bij de bouw van een huis, maar 90 procent van die stenen zie je na de afwerking niet”, zegt Vandermersch. Het zijn de bakstenen voor de muren en die worden meestal bepleisterd.

De zaakvoerders van Dumoulin Bricks ontvangen ons in een haastig neergezet containerkantoor. “Wij investeren in ons product. Niet in de verkoop of kantoren”, klinkt het zonder verontschuldiging. Dat wordt meteen duidelijk in de gloednieuwe fabriek naast het containerkantoor. Op een kale vlakte langs de Moorselsesteenweg in Rumbeke bij Roeselare pronkt een hypermodern gebouw, met onder meer twee silo’s van 25 meter hoog voor de kleimengsels, de grondstof voor baksteen.

Griekse toptechnologie

De productie van bakstenen lijkt niet zeer opwindend, misschien zelfs ouderwets en zeker niet hoogtechnologisch. Toch gebeurt het droog- en bakproces volledig computergestuurd. De verpakking en de sortering op paletten gebeurt door de vier grijparmen van robots.

In vier controlekamers worden via tientallen schakelkasten de frequenties, de kleppen, de ventilators, de energietoevoer, de warmteregeling en de luchtstromen gestuurd. “Vroeger gebeurde dat manueel door de steenbakker, vandaag loopt alles volautomatisch”, verklaart Van den Braembussche in de pikdonkere droogkamer. De temperatuur in de warmste afdeling loopt op tot 80 graden Celsius, bij de bakoven van 130 meter lang en 9 meter hoog wordt het zelfs meer dan 1000 graden.

Dat gloednieuwe paradepaardje werd gemaakt door de Griekse onderneming Sabo. Ondanks de europerikelen heeft Griekenland enkele internationale topondernemingen in nichemarkten. “En ook voor Sabo is onze fabriek een heel bijzonder project. De meeste baksteenfabrieken in West-Europa worden gebouwd door de grote Duitse concurrenten of het Belgische Ceratec. Sabo kan nu in het centrum van die concurrentie tonen hoe goed het wel is”, zegt Vandermersch.

Duo tegen duopolie

Niet alleen Sabo vecht in het hart van de concurrenten. Ook het duo West-Vlaamse durvers begon een schijnbaar onmogelijke strijd op de Belgische baksteenmarkt, die wordt gedomineerd door twee spelers. Wienerberger heeft in ons land onder meer Desimpel overgenomen en is marktleider met meer dan 80 procent marktaandeel. In 2011 haalde het een nettowinst van ruim 6 miljoen euro en een rendement op eigen vermogen van 19 procent. Via onder meer achtergestelde leningen bestaat ruim 68 procent van het balanstotaal van de Belgische vestiging uit eigen vermogen.

Ook het nummer twee, Briqueteries de Ploegsteert uit Henegouwen, eigendom van de Vlaamse familie De Bruyn, heeft een bijzonder gezonde balans. De nettowinst van bijna 1 miljoen euro in 2011 staat voor een rendement van 7 procent op het eigen vermogen. De onderneming stapelt al jaren de winsten op elkaar. Dumoulin wil maar wat graag een graantje meepikken op die lucratieve markt. Alleen is de Belgische markt van snelbouwstenen sinds zes, zeven jaar met een vijfde gekrompen. Dat plaatst vraagtekens bij het nieuwbakken initiatief.

Het bedrijf heeft nochtans een lange voorgeschiedenis. Waar de nieuwe fa-briek staat, stond tot drie jaar geleden de Steenbakkerij Dumoulin, die een marktaandeel van 4 procent had. Edward Dumoulin — niet te verwarren met Christian Dumolin van de Wienerberger-bakstenen — begon ermee in 1934. Zijn achterneven-Vandermersch namen de zaak over in de jaren negentig. In 2003 ging Luc Vandermersch alleen verder en in 2008 stapte de familie Van den Braembussche in de zaak. Die laatste, met activiteiten in Eeklo en Antwerpen, illustreert alweer hoe lucratief bouwactiviteiten zijn. Van den Braembussche is actief in de handel van bouwmaterialen. Via Diamur is hij marktleider in droge mortels in silo’s, met een marktaandeel van 40 procent. De zes operationele vennootschappen rond de familie laten stuk voor stuk uitstekende cijfers zien.

800 ton bakstenen per dag

Ook de nieuwe fabriek moet solide cijfers mogelijk maken, hoewel bakstenen een kwarteeuw geleden evenveel kostten als vandaag. Voor een kubieke meter wordt 60 tot 70 euro geboden. Vakman Vandermersch — “ik loop al 25 jaar door de klei” — en financier Van den Braembussche, die een MBA aan de Amerikaanse topuniversiteit Cornell University volgde, stelden vooraf een duidelijk ondernemingsplan op. “De voorbije drie decennia is het aantal spelers gedaald van 30 naar drie. Dat ging gepaard met een enorme schaalvergroting en efficiëntie.”

De nieuwe steenbakkerij kan op kruissnelheid tot 800 ton snelbouwstenen per dag bakken. Bovendien werken maar twintig werknemers in de fabriek, dat is hetzelfde aantal als bij een oven met een capaciteit van 100 ton. Vooral de energiekosten wegen zwaar: het gas voor het bakken, de elektriciteit voor het drogen en de ventilatie. “Energie betekent 70 procent van onze variabele kosten. Vijftien jaar geleden was energie geen onderwerp in onze sector, maar sinds 2009 zijn de prijzen verdubbeld en we verwachten dat ze hoog blijven”, zegt Van den Braembussche.

WOLFGANG RIEPL, FOTOGRAFIE THOMAS SWEERTVAEGHER