Huishoudelijk afval. Vlar in versnelling

Met overheidsgeld breekt de Vlaamse Maatschappij voor Afvalrekuperatie de markt voor secundaire grondstoffen open.

Morgen, 4 april 1995, opent de Vlaamse Maatschappij voor Afvalrekuperatie NV (Vlar) officieel haar glasinstallatie in het Milieupark van Willebroek. Op drie jaar tijd heeft deze dochter van de Vlaamse Milieuholding zo’n 1,5 miljard frank in vuilnisverwerkende projekten geïnvesteerd.

Kamiel Janssens, algemeen direkteur van Vlar : “Dankzij onze inspanningen bestaat nu een afzetmarkt voor gerecycleerde materialen. Vroeger raakten de afvalbedrijven hun waren aan de straatstenen niet kwijt. Vandaag bloeit de sektor welig. Op dit ogenblik kunnen we de vraag amper aan. Tegen eind ’95 zullen we ons break even-punt bereiken”.

Het jongste jaarverslag, vorige woensdag door de algemene vergadering goedgekeurd, spreekt van een keerpunt voor de Vlar (zie cijfertabel). Als gevolg van de nieuwe initiatieven en de deelnemingen steeg het balanstotaal het afgelopen boekjaar met 230 procent : van 292 naar 962 miljoen. De bedrijfsopbrengsten nagenoeg nihil in ’93 bedroegen 37 miljoen, dankzij de zich geleidelijk ontwikkelende omzet (12 miljoen) en de kapitalizering van het IVAGO-projekt in Gent (20 miljoen). Het personeelsbestand nam met 5 eenheden toe tot 18 medewerkers. Uiteindelijk werd het nettoverlies beperkt tot 33 miljoen.

Critici hekelen de bevoorrechte positie van het semi-overheidsbedrijf Vlar, dat zij van konkurrentievervalsing beschuldigen. Kamiel Janssens reageert fel : “De Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (GIMV) heeft lange tijd de meerderheid in Barco gehad en daar kraaide geen haan naar. Terecht, zowel het elektronikabedrijf als Vlar zijn dynamische beleggingen voor de overheid. Bovendien hebben we geen dekretale bevoegdheid, zoals Aquafin, dat op het vlak van de waterzuivering over een monopoliepositie beschikt. Gelijk onze tegenspelers Watco, van Gansewinkel en Biffa is Vlar een privé-onderneming, onderworpen aan rendabiliteitscriteria. De meeste opdrachten in de afvalsektor lopen via openbare aanbestedingen. Iedereen strijdt dus met gelijke wapens. “

Tenslotte vormt Vlar een tegengewicht tegen het toenemende oligopolie (nvdr – Biffa, van Gansewinkel en vooral Watco kopen het ene bedrijf na het andere op), aldus de algemeen direkteur.

GEEN VAST DUO.

Bieden de aandeelhouders Vlaamse Milieuholding (VMH), Electrabel en het Gemeentekrediet, met respektievelijk 70, 25 en 5 % van de aandelen, geen kompetitief voordeel in een markt waar vooral de gemeenten en de intercommunales de lakens uitdelen ?

Kamiel Janssens (fijntjes) : “Wij kunnen niet ontkennen dat onze raad van bestuur uit degelijke en betrouwbare instellingen bestaat, wat onze klanten het nodige vertrouwen inboezemt. Maar is dat verkeerd ? Neen toch. Anderzijds ondervinden wij het psychologisch nadeel dat de publieke opinie ons sterker in het oog houdt dan anderen. Men verwacht van ons betere zowel ekologisch als ekonomisch oplossingen. Maar dat stoort ons niet. Op lange termijn wint kwaliteit altijd. “

Evenmin voelt Vlar zich ongemakkelijk door de hete adem van Tractebel, grootmoeder van konkurrent Watco, in de nek. Het valt op dat in grote projekten zoals Gent en Antwerpen de maatschappij telkens met Watco in zee gaat (zie Trends van 17 oktober 1994). Bloeit hier een vaste relatie ? Kamiel Janssens : “Watco is geen bevoorrechte partner, maar een respektabele konkurrent. Per projekt beslissen wij onafhankelijk met wie we in zee gaan. In voornoemde dossiers vulden onze aktiviteiten elkaar perfekt aan. Voor Willebroek en Beveren daarentegen was het weinig opportuun om met hen samen te werken. ” Voorts ontkent de algemeen direkteur van Vlar dat hij samen met Watco de hele afvalsektor in Vlaams-Brabant inpalmt (zie Trends van 6 februari 1995) : “Je kunt ons moeilijk verwijten dat wij een probleem dat al meer dan 20 jaar aansleept, helpen oplossen. Niemand vóór ons durfde in deze modderpoel investeren. Wij wel. Nu komt er eindelijk schot in de zaak, de anderen volgen. “

De vrees van de milieubeweging dat Vlar vooral zal storten en verbranden, noemt Kamiel Janssen ongegrond : “Volgens de statuten moeten wij het afvalstoffenplan van de Vlaamse regering voor huishoudelijk vuilnis mee realizeren. In dit dokument staat dat tegen 2000 de helft van het huishoudelijk afval gerekupereerd moet worden. Onze integrale aanpak gaat van selektieve inzameling over ekologisch-ekonomische verwerking tot en met de afzet van secundaire grondstoffen. Wel, kijk naar onze balans. Eind ’95 zullen het totale investeringspakket en de verwerkingskapaciteit opgelopen zijn tot respektievelijk zo’n 1,5 miljard frank en 350.000 ton afval (zie grafiek). ” Toch ondertekende Vlar begin dit jaar met zuster Indaver een andere dochter van VMH, die het industrieel afval in Antwerpen verbrandt een gezamenlijke intentieverklaring om in Beveren een oven van 2 x 100.000 ton te bouwen. De totale investering bedraagt drie miljard. Het milieu-effektenrapport (MER) is achter de rug. De installatie zal in ’97 operationeel zijn. Kamiel Janssens : “Rekuperatie is onze eerste prioriteit. Maar er zal nog altijd een restfraktie verwerkt moeten worden. Daarom willen wij op termijn ook investeren in verbranding van niet-rekupereerbaar afval. Voorlopig hebben we niet de minste plannen om een stort uit te baten, maar we sluiten dat niet uit. “

GEMENGDE AFVALINTERCOMMUNALES.

Bij de oprichting van de Vlar eind ’91 zocht de Vlaamse Milieuholding naar een industriële partner voor een vliegende start van Vlar. Toen de gesprekken met van Gansewinkel (zie Trends van 23 april ’92) omwille van de te hoge prijs stokten, veranderde de raad van bestuur het geweer van schouder : voortaan gaf het afvalbedrijf de voorkeur aan joint ventures met geschikte partners per segment van huishoudelijk afval.

Na de overname van Grammet uit Zaventem eind ’92 en van Van de Steen uit Erpe-Mere begin ’95 samen goed voor 125.000 ton oud papier richtte de Vlar samen met Aquavia, dochter van de Nederlandse Koninklijke Volker Stevingroep, op 17 juni ’93 VLAR Garage-Service (garage-afval) op. Tevens sloot de onderneming op 6 april ’94 een kruisparticipatie met de GRL-groep, het grootste glasverwerkingsbedrijf van België (zie Trends van 6 maart ’94). Morgen opent de maatschappij haar ultramoderne installatie in Willebroek (investering van 120 miljoen, goed voor de verwerking van 45.000 ton glas per jaar). Op het vlak van groente-, fruit- en tuinafval (GFT) ontwikkelt de Vlar eigen initiatieven : de komposteringsinstallatie in Grimbergen (investering van 585 miljoen) met een kapaciteit van 65.000 ton zal deze herfst nog in gebruik genomen worden (nu reeds verwerkt men in het totaal 1500 ton groenafval, zoals snoeihout, ter plaatse). In augustus ’95 start in het Milieupark van Willebroek het sorteer- en overslagcentrum voor grof vuil, plastic, metaal en drankverpakkingen (totale investering, inclusief glasverwerking en groenkompostering, bedraagt 450 miljoen). Tegen die tijd zal het personeelsbestand tot 60 werknemers worden uitgebreid.

Kamiel Janssens : “In die zin bereiden we ons voor op een samenwerking met Fost Plus het projekt van de verpakkingsindustrie om haar afval selektief in te zamelen en te verwerken en alzo ekotaksen te vermijden en hopen we een deel van hun opdrachten in de wacht te kunnen slepen. Wij staan klaar. ” Daarnaast streeft de Vlar naar de kreatie van gemengde afvalintercommunales om het nijpend probleem van het vuilnis in Vlaanderen op te lossen. Kamiel Janssens : “De overheid alleen kan deze taak niet meer aan. Daarom stellen wij een uniforme aanpak van selektieve inzameling en verwerking voor. ” Als typevoorbeeld verwijst de algemeen direkteur van de Vlar naar de Intercommunale voor Afvalbeheer van Gent en Omstreken (IVAGO), waarin ECOV het private samenwerkingsverband tussen Vlar (49 %), Watco (49 %) en Seghers Engineering (2 %) en de besturen van Gent/Destelbergen zetelen (nvdr – ECOV enerzijds en de gemeentebesturen anderzijds bezitten elk 50 % van het kapitaal, dat één miljard bedraagt). Sinds begin dit jaar zijn alle activa (750 miljoen) én het stadspersoneel (500 ambtenaren) naar IVAGO gegaan, dat nu de afvalophaling en -verwerking voor 230.000 inwoners verzorgt. Janssens : “Op dit ogenblik bereiden we een sensibilizeringscampagne voor. Papier en glas worden al selektief ingezameld. Begin volgend jaar komt daar de GFT-fraktie bij. Ondertussen wordt het aantal containerparken verdubbeld en hebben we een aanbesteding uitgeschreven voor de modernizering en uitbreiding van de Gentse verbrandingsoven tot 100.000 ton” (nvdr – de kostprijs wordt geraamd op 600 miljoen frank). Daarnaast zit Vlar ook nog in verregaande onderhandelingen met Ibogem de intercommunale voor Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht voor een gelijkaardig projekt.

ERIC POMPEN

KAMIEL JANSSENS (VLAR) Dankzij onze inspanningen bestaat nu een afzetmarkt voor gerecycleerde materialen.