Hou u vast aan tak 23

Vermogende particulieren die hun geld niet op de beurs willen verkwanselen, kunnen hun gading vinden in tak 23-producten. Tak 23 biedt juridische bescherming, financiële stabiliteit en een gunstige successieplanning.

Tak 23 is een levensverzekering die aan een beleggingsfonds is gekoppeld. Over de duurtijd van het contract, het te beleggen kapitaal of te behalen rendement wordt geen verbintenis aangegaan en de premie is niet fiscaal aftrekbaar. De waarde van de polis is automatisch gekoppeld aan de waarde van het beleggingsfonds. De uitkering is dus gelijk aan de waarde van dat specifieke fonds op het moment van stopzetting.

De Luxemburgse tak 23-producten staan momenteel volop in de belangstelling. Een van de redenen voor die interesse is de Europese richtlijn op de spaarfiscaliteit. Vanaf 2011 zou op Europees vlak een roerende voorheffing van 20% op inkomsten uit spaargeld worden geheven. Ook wordt het bankgeheim afgeschaft en gaan de lidstaten minstens eenmaal per jaar informatie uitwisselen. Ze moeten het bedrag van de toegekende interest, de zogenaamde ‘uiteindelijke gerechtigde’ en de bankrekening waarop de interest wordt gestort, vrijgeven.

Tak 23 valt echter niet onder het toepassingsgebied van de richtlijn, daarover zijn alle fiscale auteurs het eens. De lidstaten zullen over tak 23-producten dus geen informatie uitwisselen en er zal geen roerende voorheffing zijn verschuldigd op de vermogensaanwas tijdens de looptijd van het contract. Er is vandaag geen enkele reden om te geloven dat dit op korte termijn zou veranderen.

Financiële stabiliteit

Tak 23 beantwoordt vandaag misschien wel het meest aan de aspiraties van mensen die sterk gehecht zijn aan financiële stabiliteit en privacy. Niet het minst omdat tak 23-producten, zoals een verzekering, niet op een persoonlijke bankrekening staan, maar op naam van de verzekeraar. De verzekeringnemer is verlost van de gevreesde verplichting om zijn buitenlandse bankrekening aan te geven bij de fiscus, omdat er gewoon geen bankrekening is. Dat is belangrijk om te weten, want wie het bestaan van een buitenlandse bankrekening verzwijgt, riskeert een strafrechtelijke vervolging.

De verzekeringnemer hoeft zich nergens te verantwoorden. Op technisch vlak bestaat er immers geen enkel onderscheid tussen een levensverzekering van het type tak 23 onderschreven bij een Belgische levensverzekeringsmaatschappij en één bij een Luxemburgse maatschappij. En elke Belg geniet van vrij verkeer van kapitaal binnen de Europese Unie ( EU).

Totale afkopen van tak 23-producten of gedeeltelijke afkopen die onregelmatig gebeuren, zijn ook vrij van inkomstenbelasting. Regelmatige afkopen die door hun frequentie of door het bedrag op een lijfrente lijken, kunnen echter wel worden belast als een lijfrente. In dat geval wordt er 15% belasting geheven op 3% (forfaitair) van de waarde van het contract.

Bescherming van activa

Beleggen in tak 23 heeft als voordeel dat een deel van het vermogen kan worden afgesplitst en beschermd, naar analogie van de asset protection trusts die in de Angelsaksische wereld gemeengoed zijn.

Het vermogen dat onder een levensverzekeringspolis valt, behoort juridisch niet meer toe aan de eigenaar maar aan de verzekeraar. De fondsen worden belegd via een onafhankelijke vermogensbeheerder. De tak 23-producten staan bovendien onder toezicht van het Luxemburgse controleorganisme voor verzekeringsinstellingen. Hierdoor kunnen schuldeisers geen uitvoerend beslag leggen op dat vermogen. Vooral bedrijfsleiders kunnen deze bescherming waarderen. Talloze gepensioneerde bestuurders van vennootschappen – soms zelfs hun erfgenamen – worden onverwachts geconfronteerd met aansprakelijkheid voor schade aan het milieu of de volksgezondheid, voor een creatieve boekhouding en dies meer. Persoonlijke bankrekeningen bieden geen enkele bescherming tegen een uitvoerend beslag.

Hoewel het vermogen juridisch toebehoort aan de levensverzekeringsmaatschappij, behoudt de verzekeringnemer toch een vorderingsrecht op zijn tegoeden in Luxemburg. Hij heeft ook het recht om zijn polis af te kopen, in onderpand te geven, te bezwaren enzovoort. Dat is een persoonlijk recht en kan niet door een partner, erfgenamen of schuldeisers worden uitgeoefend.

Gunstige successieregeling

Tak 23 biedt ook de mogelijkheid om het vermogen voor een langere tijd te koppelen aan veilige beleggingsproducten met een berekend risico, een lage volatiliteit en, indien gewenst, een kapitaalgarantie. Op die manier kunnen beleggers zich nu al indekken tegen een verdere beursontwaarding en hoeven ze niet te wachten op een eventuele komende beurshausse. Maar de beleggingsfondsen waarin tak 23-producten investeren, zijn meestal dezelfde als de fondsen die particulieren kopen. Een verschil in rendement is er dus niet.

De voordelen van tak 23 komen echter duidelijker naar voren in de successierechten. Een voorbeeld. Een weduwnaar van 55 jaar leeft in Vlaanderen en heeft twee meerderjarige kinderen. Zijn totale roerend vermogen bedraagt 2 miljoen euro, waarvan 1 miljoen op een klassieke manier is belegd bij een bank en het andere miljoen in een tak 23 werd gestopt. De vader heeft statistisch gezien nog 25 jaar te leven. De fondsen die in tak 23 werden geïnvesteerd, hebben een gelijkaardig beleggingsrisico als die bij de bank. Beide vermogens zullen min of meer hetzelfde rendement opleveren. Niet gespeend van enig optimisme gaan we ervan uit dat ze allebei hetzelfde brutorendement van 5% hebben over de hele looptijd.

De persoonlijke portefeuille bij de bank levert een netto-opbrengst van 3,19% per jaar op (5% bruto min roerende voorheffing en beheerskosten). Tak 23 levert netto 3,02% op in de eerste acht jaar waarin de oprichtingsvergoeding geactualiseerd en verrekend wordt, en daarna 3,48% per jaar(5% bruto min oprichtings- en beheerskosten). Na 25 jaar is de nettowaarde van de bancaire belegging opgelopen tot 2.191.176 euro en die van tak 23 tot 2.270.442 euro. Hier ontlopen ze elkaar niet veel. Na aftrek van 22,2% successierechten is de waarde van de belegging bij de bank gedaald tot 1.704.735 euro. Een voordeel voor tak 23 van 565.707 euro, of ongeveer 33%.

Belastingvrij erven

Dankzij tak 23 kan een vermogensoverdracht zo worden gerealiseerd dat er geen roerende voorheffing of successierechten verschuldigd zijn.

In een klassieke situatie waarin de ouders zowel de verzekeringnemers als de verzekerde levens zijn en de kinderen de begunstigden, neemt het contract een einde bij het overlijden van de laatste ouder. De maatschappij betaalt de dagwaarde van de polis dan uit aan de kinderen. De kinderen moeten op dat bedrag belastingen betalen omdat ze iets hebben gekregen zonder er zelf iets voor te doen.

Deze successierechten kunt u echter op wettelijke wijze buiten werking stellen. Na een hand- of bankgift van de ouders treden de kinderen op als verzekeringnemers én begunstigden, terwijl de ouders de verzekerde levens zijn. Omdat de kinderen de premie zelf hebben betaald (met het geld dat ze via de giften ontvingen) en ze zelf de verzekering hebben bedongen, worden ze niet belast. Als de ouders al een gezegende leeftijd hebben bereikt, is het zelfs mogelijk dat de kinderen optreden als verzekeringnemers en verzekerde levens, terwijl de ouders de status van aanvaardende begunstigden krijgen. Hierdoor zijn de kinderen na een periode van drie jaar na het overlijden van de ouders geen successierechten meer verschuldigd op het vermogen in de verzekering, omdat dat vermogen toch al aan hen toebehoorde.

Er zijn verschillende mogelijkheden om te zorgen dat de ouders tijdens hun leven een zekere controle over het vermogen kunnen behouden. Er kunnen specifieke vervreemdingsbedingen worden voorzien in de voorafgaande gift. Of de kinderen dragen als verzekeringnemers hun recht van afkoop geheel of gedeeltelijk over aan de ouders. Of de ouders kunnen als aanvaardende begunstigden elke afkoop van de kinderen blokkeren als zij er niet formeel mee instemmen. Ook zouden de ouders kunnen stipuleren dat ze het vruchtgebruik over de geschonken goederen behouden, of dat ze het toezicht op het beheer van het vermogen blijven waarnemen.

De ouders kunnen er ook voor zorgen dat de uitbetaling van het vermogen na hun overlijden aan bepaalde voorwaarden wordt onderworpen. Voorbeeld. Een vader heeft één zoon en hij schenkt hem een vermogen van 4 miljoen euro. De zoon sluit vier polissen van 1 miljoen euro af. In elk van die polissen is de zoon de verzekeringnemer en de begunstigde, en de vader het verzekerde leven. Met de maatschappij wordt overeengekomen om na het overlijden van de vader als volgt uit te betalen: de eerste polis als de zoon dertig jaar is geworden, de tweede als hij 35 jaar is geworden enzovoort. Op die manier kan de vader ervoor zorgen dat zijn zoon niet het hele vermogen in één keer over de balk gooit. Een andere toepassing is dat men bijvoorbeeld een fonds kan oprichten om in het levensonderhoud van andersvalide kinderen te voorzien of om de financiële belangen van minderjarige kinderen te vrijwaren.

Pas op voor herkwalificatie

De fiscus kan elke levensverzekering herkwalificeren, ofwel op basis van de algemene antimisbruikartikelen ofwel op basis van gewone simulatie. Om dit te vermijden, is het ten zeerste aanbevolen om de verzekering af te sluiten met geldige economische en financiële motieven en niet om louter fiscale redenen. Bovendien moet de verzekeringnemer de gevolgen van zijn beslissing aanvaarden. Hij heeft het recht om te kiezen voor de minst belaste weg, bijvoorbeeld een verzekering, maar hij moet zich er dan wel naar schikken. Hij heeft geen inspraak meer in het vermogensbeheer, hij kan er geen lopende rekening van maken enzovoort.

De meeste tak 23-contracten die de Belgen hebben, zijn echter zo lek als een mandje. De meeste banken hebben ook nooit de bedoeling gehad om de problemen van hun klanten op te lossen. Ze wilden alleen beleggingsfondsen verkopen en gebruiken tak 23 als een geschikt vehikel. Onder die verkapte tak 23-producten tikt een fiscale tijdbom.

Werner Niemegeers [{ssquf}]

De auteur is advocaat en gespecialiseerd in fiscaliteit.

Voordeel 1: Dankzij tak 23 kan een vermogensoverdracht zo worden gerealiseerd dat er geen roerende voorheffing of successierechten verschuldigd zijn.

Voordeel 2: Tak 23 biedt de mogelijkheid om het vermogen voor een langere tijd te koppelen aan veilige beleggingsproducten met een berekend risico, een lage volatiliteit en, indien gewenst, een kapitaalgarantie.

Voordeel 3: Bij tak 23-producten is de verzekeringnemer verlost van de gevreesde verplichting om zijn buitenlandse bankrekening aan te geven bij de fiscus, omdat er gewoon geen bankrekening is.