Vorige week daverde het Belgische voetbal eens te meer op zijn grondvesten. Een netwerk rond voetbalmakelaar Maurice Cooreman zou al meermaals eersteklasseclubs van de degradatie hebben gered via het kopen van wedstrijden.
Het incident toont opnieuw aan welke belangen er op het spel staan in professionele voetbalclubs. Vooral lucratieve uitzendrechten liggen daaraan ten grondslag. Om die maximaal te gelde te maken, spelen de clubs graag monopolie. Ze doen dat door hun uitzendrechten te bundelen in één pakket, dat ze aan de man brengen aan de meest biedende zender. Op die manier beperken de clubs het aanbod, waardoor ze de prijzen en dus hun inkomsten kunstmatig weten op te drijven. De consument/kijker om wie het uiteindelijk allemaal draait, blijft in de kou staan. Kartelgedrag in de sectoren voetbal en Formule 1 is niet onbesproken: de Europese Commissie voert momenteel een onderzoek. Ook het decreet op de vrije nieuwsgaring is een reactie op het schaarse en dure aanbod. Maar zodra aan de huidige formule wordt geraakt, schreeuwt de voetbalbond moord en brand. Dat zou de toekomst van het voetbal hypothekeren.
De befaamde sporteconoom van Stanford University, Roger Noll, vindt dat maar “larie en apekool”. “Sport is business. Daarom moet je je afvragen wat het beste is voor de consument. Competitie naast het veld, zo blijkt. Elke club zou bijvoorbeeld zijn uitzendrechten afzonderlijk moeten kunnen verkopen. Niet alleen de consument, ook de kwaliteit van het spel zou daar wel bij varen.”
TRENDS. Hebben de overkoepelende bonden dan niet het recht het product als geheel te verkopen waardoor ze de grootst mogelijke inkomsten voor de sporttak kunnen binnenhalen?
ROGER NOLL (STANFORD UNIVERSITY). De rol van de bonden beperkt zich tot het vastleggen van de spelregels. Al het overige is een kwestie van samenwerking tussen de eigenaars van de clubs. Hoe groter daarbij het kartelgedrag, hoe minder spannend en aantrekkelijk een competitie, wat voor de sector zeer schadelijk kan zijn. Vermits elke club, lid van het kartel, immers zijn deel krijgt van de koek, verwatert de noodzaak van een beter team en hoeft men om de gunst van de consument niet langer te knokken. Maar het wereldje wil die monopoliepositie niet kwijt, dat zou immers de totale som van de inkomsten doen dalen. Wie het echter goed voor heeft met de sport, zou nochtans beter zorgen voor zoveel mogelijk competitie naast het veld.
Kan je de vrije markt wel loslaten op de sport? Ga je dan niet aan de essentie ervan voorbij?
Voor de toeschouwers is sport spanning, emotie en noem maar op. Big business is het voor hen allerminst. Clubeigenaars misbruiken dat gevoel en laten uitschijnen dat het ook hen om de sport te doen is. Maar vergis u niet. Die monopolies zijn er om de pure winst.
Toch spelen vele Europese voetbalclubs om te winnen en niet omwille van de winst?
Vergeet ook dat verhaaltje maar. Kijk maar naar de clubs die naar de beurs trokken: die zijn honderden miljoenen frank waard. Denk je dat clubs die dat niet doen dergelijke sommen laten liggen? De winsten zitten in hun ondoorzichtige boekhouding verstopt. Daarom zeg ik: spelen om te winnen? Als het publiek dat maar gelooft. Wat de clubs doen, is hun inkomsten maximaliseren. De tv-rechten spelen hierbij een belangrijke rol. Tussen een wedstrijd op de televisie en een live-wedstrijd bestaat trouwens een groot verschil. Een live-wedstrijd lokt meer gebonden kijkers die weinig belang hechten aan de kwaliteit zelf, zolang de thuisploeg maar wint. Televisiekijkers daarentegen willen een spannende en leuke wedstrijd. Clubeigenaars streven dan ook naar spanning, en niet zozeer naar een zo goed mogelijk resultaat.
U gelooft dus niet dat een club supersterk wordt wanneer hij een steeds groter deel van de tv-inkomsten kan binnenhalen?
Het is niet in het eigen belang een absolute winnaar te worden. Dat zou de eigen inkomsten kelderen en de sportsector van andere economische sectoren doen verschillen. In het verleden heeft zich daar nog geen enkele club aan bezondigd. Sommige clubs konden al een “all star”-team vormen, maar ze deden het niet. Sport is dus een sector als een andere en kan er niet tussenuit: de antikartelbepalingen zijn ook van toepassing voor de sport. Merk je dan toch dergelijk irrationeel gedrag, dan nog kan je aan inkomstenherverdeling beginnen te doen.
Zoals de Britse voetbalclub Manchester United dat doet door een eigen zender op te starten die in de volgende eeuw jaarlijks naar schatting 10 miljard frank zal opbrengen?
Niet noodzakelijk. De inspanningen van Manchester United zijn in het belang van het Britse voetbal en voor de sector betekenen ze een enorme promotie. Zoiets moet je belonen, je hoeft het niet af te straffen of in te perken, op voorwaarde dat andere clubs hetzelfde kunnen doen. Precies dat is de grote schrik van het kartel. Op die manier wordt immers de monopoliepositie ondermijnd en dalen de totale tv-inkomsten, althans op korte termijn.
Welke weg zal het Europese voetbal inslaan onder de groeiende invloed van de televisie?
De topclubs maken werk van een Superliga met de beste Europese teams, wat een bijzonder lucratieve formule is om de tv-inkomsten verder op te drijven. Ook daar willen ze niet liever dan hun beproefde kartelformule toepassen. Om de gratie van de consument zou het nochtans gezonder zijn om verschillende competities met elkaar te laten concurreren. Door de dure uitzendrechten zien ook de tv-bonzen de monopolieposities liever doorbroken.
Het openbreken op de spelersmarkt dankzij het Bosman-arrest vindt u een goeie zaak?
Absoluut. Een vrije spelersmarkt is veel efficiënter om een evenwichtige competitie te bekomen. Clubs stapelen niet langer grote talenten op de reservebank op. Ze laten vlugger iemand vertrekken. Teams die een rotseizoen doormaken, kunnen zichzelf snel versterken zonder daar kapitalen te moeten voor uittrekken.
Waarom pleitte de voetbalwereld dan zo hevig voor een sterk gereguleerde spelersmarkt?
Dat is eenvoudig. Een dergelijk systeem verlaagt de spelerssalarissen met de helft. Een vrije spelersmarkt betekent een verschuiving van inkomen van de clubs naar de spelers.
DAAN KILLEMAES
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier