Hoe zal het Hu vergaan?

Hu Jintao, de nieuwe Chinese partijleider, en Wen Jiabao, de gedoodverfde nieuwe premier, zullen in 2003 duidelijk maken hoe zij de volgende hervormingsfase gaan aanpakken.

KOELEN DE AZIATISCHE VUURHAARDEN AF? 52 REVOLUTIE IN JAPAN 53 WAAROM AZIE ZAL OPBLOEIEN 55 OZZIES GLIJDEN OVER DE BAREN 57 JOHN HOWARD: DE NOODZAAK OM IN 2003 OP TE TREDEN 58

Dit wordt het jaar dat de nieuwe leiders van China zich kunnen inwerken in hun nieuwe job na de meest omvangrijke en traumatische herschikking van hoge partij- en regeringsfuncties in twee decennia. Het wordt echter geen jaar om te relaxen: er moeten agenda’s in de gaten gehouden worden, coalities uitgebouwd en dolken in elkaars rug gestoken.

Er staan twee belangrijke data op de agenda. De ene blikt vooruit, de andere achteruit. Eerst is er het Nationaal Volkscongres ( NVC) dat bijeenkomt in maart om een nieuwe eerste minister te benoemen. Zet nu maar al in op Wen Jiabao, een getalenteerd bureaucraat en de uitverkoren opvolger van de huidige premier, Zhu Rongji. Hij zal moeten rapporteren aan een andere nieuwkomer, Hu Jintao, die onlangs benoemd is tot partijleider op het congres van de Communistische Partij ( CP). De benoeming van Wen zal een nieuw tijdperk van hervormingen inluiden, een periode waarin de overheid minder tussenbeide zal komen.

De tweede datum valt in juli, wanneer Wen en zijn kameraden zich in groten getale naar de buitenwijken van Chongqing, China’s derde grootste stad, moeten begeven om daar de Drie-Klovendam te openen – of beter gezegd de sluiting ervan bij te wonen. Het wordt een terugblik naar een vervlogen tijdperk, waarin de overheid alles deed en er gewoonlijk een rommeltje van maakte. Een tijdperk dat de meeste Chinezen hoegenaamd niet missen. De energie in het land wordt overigens opgewekt door zaken waarmee de overheid niets van doen heeft. Honderdduizenden privé-bedrijven hebben intussen het daglicht gezien en die hebben nu zo’n 150 miljoen mensen in dienst. De rijkdom is zich vanaf de kuststreek langzaam aan het verspreiden over het hele land en de grote steden beginnen er steeds meer kosmopolitisch uit te zien. De middenklasse eet nu kip in een van de 700 vestigingen van Kentucky Fried Chicken, drinkt koffie in een van de zestig Starbucks-filialen in China en is verslaafd aan Hollywood en overzeese reizen.

Ze trekken eindelijk hun mond open

Voor wie genoegen schept in intriges, gaat er niets boven de politiek die in Peking opgediend wordt. Het gros van de activiteiten vond plaats in 2002 tijdens het zestiende congres van de CP, waarop de samenstelling van de nieuwe, aartsbelangrijke permanente commissie van het politburo werd bekendgemaakt. Die mannen wordt echter niet de vrije teugel gelaten omdat de oude garde zich nog angstvallig vastklampt aan de macht. Jiang Zemin, die dertien jaar de partij leidde, zal zich niet zomaar willen terugtrekken. Een ander zwaargewicht, dat nadrukkelijk de steun geniet van de linkerzijde van de partij, Li Peng, zal het evenmin willen opgeven, al was het maar om te verhinderen dat er een onderzoek komt naar corruptie binnen zijn familie.

Maar zelfs als de dinosaurussen niet meteen uitsterven, zullen er toch nieuwe ideeën naar boven komen. 2003 wordt immers het jaar dat de nieuwe kerels eindelijk de mond zullen openen, nadat ze in de zes maanden aanloop naar hun bevordering geen interessant woord durfden te uiten. Bijgevolg zullen de 61-jarige Hu Jintao en zijn collega Wen Jiabao in 2003 signalen gaan uitzenden over hoe zij de volgende hervormingsfase willen aanpakken.

Een paar hints zijn er al wel. Wen werkte nauw samen met Zhao Ziyang, de marktgeoriënteerde premier uit de jaren tachtig. Hij heeft de reputatie iemand te zijn die graag de bureaucratie doorbreekt. Van Li Ruihuan, de nieuwe voorman van het NVC, is geweten dat hij voor partijfuncties de invoering van verkiezingen onder partijleden steunt, evenals misschien de uitbreiding van vrije verkiezingen op het platteland. Het is een rustige man, maar wel iemand die best in het oog gehouden wordt.

In de partijschool van de CP, die tot voor kort door Hu geleid werd, wordt veel gesproken over de Europese ‘derdewegpolitiek’ – kapitalisme met een snuifje sociaal bewustzijn. Een inhoudloze theorie met een aantrekkelijke retoriek, net wat de partij nodig heeft om haar rol in de Chinese postcommunistische samenleving gestalte te geven. U mag alvast meer ideologisch gedaas verwachten vanwege het nieuwe team dat de Chinese communistische partij een stap dichter bij sociale democratie en – hoe kortzichtig dat ook moge klinken – bij de Britse Labour Party zal brengen.

In menig opzicht vertoont het economische beleid in China al duidelijk Britse trekjes. De privatisering vordert snel. Daarbij is het uitkijken geblazen naar de experimentele verkoop van waardevolle overheidsactiva in de Zuid-Chinese stad Shenzhen. Er worden pensioenregelingen ingevoerd en vangnetten voor werkloosheid en ziekteverzekering opgehangen, maar tezelfdertijd laat de overheid de mensen meer betalen voor sociale dienstverlening.

8 miljoen werklozen

Laat u ook niet verblinden door de propaganda: dit regime gelooft in vrijhandel op vele domeinen. In 2003 zullen ongeveer 8 miljoen mensen werkloos worden omdat staatsbedrijven over de kop zullen gaan en de lage graanprijzen de landbouwers zullen verdrijven van het land. China heeft zich tegenover de Wereldhandelsorganisatie ( WTO), waarvan het in 2001 lid werd, ertoe verbonden om tegen het einde van 2003 de tarieven op industriegoederen met 7% te verlagen en die op landbouwgoederen te halveren tot 14,5%. De reële directe buitenlandse investeringen zullen oplopen tot 60 miljard zestig, een record. Er zullen natuurlijk spanningen ontstaan over de snelheid waarmee de regels van de WTO ingevoerd worden en over wat er moet gebeuren met het schaamteloos protectionisme van het Westen in textiel en landbouw. De richting van het beleid lijkt evenwel vast te staan.

Stephen Green [{ssquf}]

De auteur is hoofd van de Aziatische sectie aan het Royal Institute of International Affairs en auteur van ‘China’s Stock Market: a Guide’ (dat in 2003 bij Profile Books gepubliceerd wordt).

[2003]

Taiwan Semiconductor Manufacturing, de grootste producent van chips op bestelling ter wereld, begint aan de bouw van een halfgeleiderfabriek van 898 miljoen dollar in Sjanghai. Het vasteland is blij met dat soort investeringen van de ‘rebelse’ provincie. Taipei voelt er zich ongemakkelijk bij.

[2003]

In 2003 zullen ongeveer 8 miljoen mensen werkloos worden omdat staatsbedrijven over de kop zullen gaan en de lage graanprijzen de landbouwers zullen verdrijven van het land.