Hoe de Britse hoofdonderhandelaar David Frost vervelde van diplomaat tot brexiteer

De vrijhandelsgesprekken tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zitten in het slop. David Frost, de Britse hoofdonderhandelaar, flirtte vorig weekend openlijk met een harde brexit. Ooit klonk hij anders.

Als er tegen 15 oktober geen vrijhandelsakkoord met de Europese Unie op tafel ligt, dan hoeft het voor de Britten niet meer. Dan komt er maar een harde brexit. Zo’n scenario zou zelfs positief kunnen uitdraaien voor Groot-Brittannië, verklaarde de Britse premier Boris Johnson. De echtscheiding tussen het VK en de EU is vorig jaar al geregeld. Maar nu zwaait Johnson met nieuwe Britse wetgeving die indruist tegen een erg gevoelig aspect van dat echtscheidingsakkoord: het protocol over Noord-Ierland, dat een harde grens met Ierland moet voorkomen.

Zoveel Britse bravoure dreigt de aanslepende onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord met de EU – die deze week aan hun achtste ronde toe zijn – helemaal te doen verzanden. Nochtans dringt de tijd. Zonder akkoord rijzen op 1 januari harde tolmuren tussen de Britse en de Europese markt op. Het lijkt dus het moment voor David Frost om haast te maken, maar de Britse hoofdonderhandelaar is helemaal niet vies van een harde brexit, zo liet hij afgelopen weekend weten in een interview. “We zullen geen vazalstaat worden. We laten ons niet opsluiten in de Europese manier van doen”, zei Frost in The Mail on Sunday. In het interview verklaarde Frost ook niet bang te zijn van een harde brexit.

Zonder capsones

Die taal is opmerkelijk uit de mond van de man die uitgerekend een harde brexit moet vermijden. Frost kent nochtans ons continent. Aan de universiteit van Oxford studeerde hij Frans, en als jonge Britse diplomaat was hij eerst gestationeerd in Nicosia, waar hij Grieks leerde. Later bekleedde hij diplomatieke posten in Brussel en Parijs, en was hij enkele jaren de Britse ambassadeur in Denemarken. In 2015, toen al geen diplomaat meer, schreef hij een paper voor de Britse denktank Open Europe over de manier waarop het Verenigd Koninkrijk zijn relaties met de Europese Unie moest herzien. Op dat moment – van een brexit was nog geen sprake – gebruikte Frost veel vriendelijker woorden voor de EU dan afgelopen weekend. De Britten mochten geen “onredelijke eisen op tafel te leggen die an essentially well-functioning system zouden kunnen ontwrichten”, schreef Frost.

Daar klonk Frost bijna als een bezorgde vader. “Hij is helemaal geen harde brexiteer“, zegt de Vlaming Pieter Cleppe, die lang voor Open Europe werkte, en daar Frost leerde kennen. Die laatste zat in de adviesraad van de denktank. Cleppe omschrijft Frost als “een aimabele persoonlijkheid zonder capsones, die best wel de waarde van de EU inzag”. Toen Frost uiteindelijk koos voor de brexit, was dat uit rationele overwegingen, aldus Cleppe. “Voor sommige brexiteers stond de migratiekwestie voorop, maar bij Frost draaide het om democratie en zelfbeschikking. Als Europa regels uitvaardigt voor milieu, energie of big data, dan moet de Britse democratie daar het laatste woord over krijgen.”

Scotch Whisky

Vandaag staat Frost diametraal tegenover Michel Barnier, de hoofdonderhandelaar van de EU. In mei kwamen ze nog tot een pittige aanvaring. In een brief verweet Frost zijn tegenspeler “onevenwichtige voorstellen” op tafel te leggen, die niet zouden leiden tot een faire handelsrelatie maar tot een handelsakkoordje van een laag allooi. Barnier antwoordde dat Frosts toon hem niet aanstond, en voegde eraan toe dat briefwisseling niet bepaald het beste substituut was voor de onderhandelingstafel.

Maar aan die onderhandelingstafel is sindsdien niet veel meer gebeurd. Volgens waarnemers zit Boris Johnson met zijn hoofd allang bij een no-dealbrexit. En wellicht zit Frost met zijn hoofd al bij zijn volgende baan. Frost – die na zijn diplomatencarrière nog CEO is geweest van de sectorvereniging Scotch Whisky Association, en later opgevist als adviseur van Johnson, toen die minister van Buitenlandse Zaken was – wordt nationaal veiligheidsadviseur. De benoeming bracht deining teweeg in Londen omdat Frost onvoldoende gekwalificeerd zou zijn voor de topjob. Maar eerst nog die nukkige brexit afhandelen met Brussel. Dat het moeilijk zou worden, voorvoelde Frost al in zijn paper van 2015, met de woorden: ” Brussels is a foreign country: they do things differently there.”