Hip en happening in bedrijfssoftware

Het Nederlandse Exact, met zijn sterke basis in België, schudt het stoffige imago van boekhoudsoftware af en ontpopt zich tot bouwer van communities. CEO Erik van der Meijden gaat voluit voor internationaal en online. Dankzij de diepe zakken van Apax.
Het staat niet op zijn racewagen, maar de Limburgse formule 1-rijder Max Verstappen is een van de betere investeringen van Exact, de Nederlandse makers van software voor bedrijfsbeheer die ook in België bij de top hoort. Verstappen is Tech Talent Leader en ‘uitzonderlijk adviseur van de HR Board’ bij Exact. Wat betekent dat Exact hem “serieus geld” betaalt om vanaf zijn homepage, op YouTube en live jongeren ‘Tech Curious’ te maken en te prikkelen om voor en met Exact te komen werken.
“Ik heb lopen duwen en trekken in het bedrijf om de sponsordeal met Max rond te krijgen”, glundert CEO Erik van der Meijden, terwijl hij aanschuift in La Table d’Evan in Wemmel, dicht bij het Belgische hoofdkwartier van Exact. Hij droomt ervan met het bedrijf even hard vooruit te knallen als de bolide van Verstappen.
Van der Meijden is nu 4,5 jaar bij Exact. Voordien was hij voor rekening van KPN vier jaar CEO van Getronics. Die werkplekspecialist was een verlieslatende kolos toen KPN hem in 2007 kocht. Van der Meijden slankte hem af van 22.000 naar 7000 werknemers en voegde hem samen met 3000 medewerkers van KPN. “Wij begonnen met een negatieve ebitda-marge van 3 procent. In drie jaar vijzelden we die op naar plus 8 procent, met nog altijd 2 miljard omzet. Dat was een mooie rit”, klopt hij zich op de borst. De bedrijfswinstmarge, na afschrijvingen en afboekingen, bleef echter koppig schriel: 0,35 procent in 2010. Van der Meijden vertrok. Leeggestreden na een periode die ook voor hem persoonlijk hard was geweest, met een scheiding en het overlijden van zijn twee oudere zussen.
“Ik ben toen gaan kitesurfen met mijn twee oudste kinderen”, zegt Van der Meijden. “Met een week cursus ging dat redelijk goed. Toen de kinderen weer op school waren, ben ik lekker doorgegaan. Ik heb toen ook de sociale media uitgeprobeerd: Twitter, Facebook en dat soort dingen. Daar had ik voordien niet zo veel tijd voor. Via die sociale media heb ik veel oude vrienden weer ontmoet, met wie ik ben gaan borrelen, lunchen, dineren, noem maar op.”
Dividendmachine
Na een sabbatical van tien maanden, begon hij bij het toen nog beursgenoteerde Exact, omdat hij niet in de kruismatrix van een Amerikaans bedrijf geprangd wilde zitten (hij had Europese topposities gehad bij HP) en omdat Exact in Delft zo lekker dichtbij was.
Van der Meijden pookt in gemarineerde zalm met een vinaigrette van mosterd en honing en een mousse van ham met een espuma van linzen: “Ik wou eindverantwoordelijkheid in een technologiebedrijf. Eerst dacht ik nog, ‘misschien een beetje te klein’, want ik had veel grotere dingen gedaan (Exact had 215,6 miljoen euro omzet in 2011, nvdr). Aan de andere kant is omvang niet zo belangrijk. Het gaat er meer om dat je er lol in hebt en kunt ondernemen. En als je het goed doet, wordt het vanzelf groter.”
Van der Meijden zou Exact later vergelijken met “een karretje in de modder”. Het bedrijf had ook bijna een jaar zonder vaste CEO gezeten. “Er zat weinig groei meer in. Je kunt dan een heel riant dividendbeleid voeren om de koers op een hoog niveau te houden, maar uiteindelijk help je de zaak daarmee niet veel vooruit.” Exact was een van de topdividendaandelen op de Amsterdamse beurs; het keerde in 2011 bijna zijn volledige cashflow van 46 miljoen uit. “Mijn opdracht was het bedrijf weer naar groei te brengen. Dat hebben we voortvarend gedaan. Wij hebben een aantal onderdelen geïntegreerd, daar 150 man uitgehaald en het personeel teruggebracht tot 1500. De 8 miljoen euro die we daarmee bespaarden, investeerden we in de internationale uitrol van de cloud. Daardoor bleef de winst op hetzelfde niveau en hadden de aandeelhouders toch hun dividend.”
In de jaren tachtig was Exact in het zog van de pc opgegroeid tot een Benelux-leider in boekhoudsoftware voor kmo’s. Na een beursgang in 1999 deed het nog een reeks overnames in Europa en de Verenigde Staten. Het positioneerde zich onder de beheersystemen voor grote ondernemingen à la SAP en vestigde het gros van zijn ontwikkeling in Kuala Lumpur in Maleisië. Al sinds 2005 was er in Nederland Exact Online, een cloudoplossing met abonnementsformule voor kleinere bedrijven en fiduciaires. Van die Cloud Solutions, die in 2011 nog maar 4,5 miljoen euro omzet hadden, maakte Van der Meijden zijn focus. “Ik heb daar middelen achter gezet en besloten dat product te lanceren in Amerika, Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Engeland en nu ook Spanje. Wij bekijken of we het in China uitbrengen.”
Groeien naast de krimp
De herstructurering bracht het eerste jaar een tikkeltje groei, maar de omzet viel in 2013 weer terug, hoewel de nettowinst fors steeg door lagere afschrijvingen en belastingen. De groei met 43 procent in Cloud Solutions compenseerde de terugval in de inkomsten uit de klassieke businesssoftware niet.
Dus duwde het management harder op het gaspedaal. “We namen nieuwe teams aan om in die nieuwe landen dat product in de markt zetten. Daardoor zagen we een probleem opdoemen met de aandeelhouders, die wel dat dividend wilden blijven krijgen”, schetst Van der Meijden bij de kabeljauw met seizoensgroentjes.
Grote aandelenbezitters zoals Delta Lloyd vonden het maar niets dat het dividend verminderde. Dat leidde uiteindelijk tot een verkoopproces, dat de Britse fondsenbeheerder Apax won met een bod van 32 euro voor een aandeel dat een paar jaar voordien nog maar 14 euro waard was. Eind maart 2015 was Exact van de beurs. De prijs was ongeveer vier keer de 157 miljoen omzet pro forma van 2015: 638 miljoen euro na aftrek van de cash in het bedrijf. De Britten steunden de plannen van het management om 70 miljoen te investeren in groei en massaal softwareontwikkelaars aan te nemen. De groep heeft ook vandaag nog 90 vacatures.
Van der Meijden: “De traditionele softwarebusiness is heel winstgevend en heel sticky. Zodra je de klanten aan boord hebt, gaat de winstgevendheid vrij lang door. Dat verklaart de belangstelling van private-equityspelers. Daarnaast vinden ze de transitie naar de cloud heel interessant, maar pure cloudbedrijven vinden ze lastig. De eerste jaren maak je door de hoge investeringen alleen maar verlies. Dan betaal je voor omzet in de verwachting dat het ooit winst wordt.” Van der Meijden wil niet kwijt of hij zelf aandelen heeft in de nieuwe holding. Wel bekent hij dat het wagenpark van Exact tegen 2019 mogelijk toch niet helemaal emissievrij zal zijn. “We wilden honderd Tesla’s Model 3 bestellen, maar Tesla accepteert bestellingen van maximaal twintig.”
Hoge investeringen
Het geconsolideerde jaarverslag van de Exact-groep toont haarfijn hoe vo-luntaristisch Apax wel is voor deze deal. Exact (technisch gezien de overkoepelende holding Eiger Midco) boekte vorig jaar vanaf de overname op 10 februari 135,4 miljoen omzet en leed 59 miljoen nettoverlies, grotendeels door boekhoudkundige afboekingen en overnamekosten.
De leningenlast – vooral op zeven of acht jaar – was eind december 426 miljoen, de intresten 30 miljoen. De courante bedrijfskasstroom (ebitda) zat 23 miljoen onder water. De klassieke Business Solutions-activiteiten boekten een positieve ebitda van 51 miljoen (47 % marge), maar bij het onlineaanbod was de ebitda 43 procent negatief. De bedrijfswinstmarge zat na afschrijvingen zelfs 73 procent in het rood.
Exact verwacht daar opmerkelijk genoeg geen spectaculaire verbetering, ondanks de groei van de maandelijkse onlineomzet met “tussen 40 en 50 procent”. Exact Online factureert daardoor nu volgens Van der Meijden dicht bij de 5 miljoen euro per maand. In een prognose over acht jaar rekent de groep echter met een gemiddelde ebitda-marge van slechts 8 procent op de onlinediensten, tegenover 43 procent op de klassieke businesssolutions.
Geïnvesteerd wordt er volop. Een derde van het personeel van 1529 vol-tijdequivalenten werkte eind 2015 voor onderzoek en ontwikkeling. Ze betekenden bijna een kwart van de personeelskosten.
Van der Meijden heeft nog werk om Exact echt internationaal te maken. Nederland was vorig jaar nog goed voor 55 procent van de groepsomzet. 27 procent kwam uit de drie filialen in de Verenigde Staten, waarvan een tegenvallende resultaten boekte. Het kleine België was met 5 procent van de omzet bijna zo groot als Groot-Brittannië, Duitsland en Spanje samen.
“Wij hebben nu behoorlijke kantoren in de landen waar we uitbreiden. Maar zelfs als je de omzet verdrievoudigt, gaat dat in het begin langzaam”, becommentarieert Van der Meijden bij een dubbele espresso en plat water. Hij heeft alvast een directeur voor fusies en overnames aangeworven om te werken aan externe groei.
Fiduciaires als toegang
Exact handhaaft zijn dubbele strategie. Met zijn klassieke businesssolutions probeert het op te klimmen bij grotere klanten, waar het concurreert met Microsoft Dynamics en consorten. Het onlineaanbod mikt met zijn lage instapdrempel vooral op kleine bedrijfjes. Naast boekhouding en CRM zijn er echter ook verticale modules voor retailers, productiebedrijven, projectbeheer en dienstverleners die per uur factureren. Een App Center, waar ook Belgische ontwikkelaars zoals Teamleader, Xpenditure, Silverfin of Shopify hun apps aanbieden, moet de klantenbinding nog vergroten. “Het is een volledige ERP-suite (Enterprise Resources Planning) geworden, een zeer rijk product”, zegt Stefan Missiaen, die in 2007 zijn Solid Data aan Exact verkocht.
Een apart team van Exact bewerkt fiduciaires en accountants. Volgens Jan Lamaire, die de Belgische onlineactiviteiten leidt, heeft Exact hier tussen “1000 tot 1500” boekhoudkantoren als klant, tegen concurrenten als Kluwer, Sage en Winbooks. “We winnen er 25 per week”, claimt hij. In Parijs dronk Van der Meijden vorige maand nog wijn op de hechtere samenwerking van zijn onlinedienst met de 500 man sterke Franse afdeling van PwC, die starters en kleine ondernemingen adviseert.
Iedereen bankier
“De scheidslijnen tussen boekhoudkantoren, bedrijfssoftwarebouwers en de financiële dienstverleners vervagen”, tekent Van der Meijden de volgende fase van zijn strategie, terwijl hij bedankt voor dessert. “Banken willen facturatiediensten en accountingsoftware aanbieden. Wij schuiven in hun richting op. Via ons platform kunnen we factoringdiensten, kortetermijnkredieten of zelfs crowdfunding leveren.” In Nederland partnert Exact al met de grote banken en met e-banken als Bunq en Knab. In november stelt Van der Meijden op de jaarlijkse Exact Live-jamboree Exact Connect voor, “een aantal zakelijke diensten om klanten bij elkaar te brengen”.
Het begin van een hippe community? Van der Meijden: “Jawel. Vandaag vraag je je af bij welke leverancier je een abonnement neemt voor je zakelijke software. Straks gaat het over: welke community geeft mij de meeste voordelen om klanten te vinden, financiering te krijgen en zo meer.”
Bruno Leijnse, fotografie Debby Termonia
“Zelfs als je maal drie doet, gaat het begin langzaam”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier