“Hi, Luke, it’s good that you’re here”

De ene dag een klassieke vakbondsman met striemende kritiek op de al te ondernemingsvriendelijke maatregelen van de regering, de andere dag een zich als een vis in het water bewegende vakbondsman tussen meer dan 2000 topondernemers en politici in Davos. Heeft de ene Cortebeeck in Davos iets geleerd van de andere in België?

Het World Economic Forum in het Zwitserse Davos is de jaarlijkse hoogmis van de topondernemers en politici. De 2280 vips uit de haute finance, de concerns en de politiek verzamelden dit jaar vijf dagen lang om te discussiëren over de problemen in de wereld. Davos is een netwerkevenement in het kwadraat. Sinds vier jaar worden ook vakbondsleiders uitgenodigd. In 2003 viel Luc Cortebeeck, voorzitter van het ACV, die eer voor de eerste keer te beurt. Dit jaar ging hij opnieuw. “Waarom ze mij hebben uitgenodigd, weet ik zelf niet goed,” zegt Cortebeeck. “Ik vermoed omdat ik erg actief ben op internationaal vlak. Ik ben vice-voorzitter van het Wereldverbond van de Arbeid en van TUAC, de Trade Union Advisory Committee van de Oeso. Ik spreek ook elk jaar op het forum dat de Oeso in Parijs organiseert en op haar interministeriële conferentie. Waarschijnlijk heeft iemand me opgemerkt.”

Dinsdag 20 januari

13.15 uur. Luc Cortebeeck arriveert in Zaventem voor een vlucht met SN/Swiss naar Zürich. Na de vlucht brengt een drie uur lange treinrit hem naar Davos. Om 20.30 uur schrijft hij zich in en ontvangt hij zijn Davos Companion, een PDA waarmee je draadloos kan e-mailen, inschrijven voor vergaderingen enzovoort.

Woensdag 21 januari

7.30 uur. De ACV-voorzitter ontbijt en bereidt de eerste sessies voor. Om 10.45 uur start de openingszitting, Setting the 2004 Agenda: The World Economy, met een zestal topeconomen, onder wie Stephen Roach, chief economist van Morgan Stanley, en Laura Tyson, dean van de London Business School.

“Je moet het programma degelijk bestuderen. Er zijn 250 vergaderingen met diverse invalshoeken. De eerste keer dat je hier komt, loop je verloren. Het proces begrijpen is enorm belangrijk. Ik heb dit jaar ongeveer gezien en gehoord wat ik wou.”

“Het programma loopt continu van 7.30 uur ‘s morgens tot 22.30 uur ‘s avonds. Ja, ik ben dat wel gewoon. Maar in België val je van één probleem in een ander. Je moet zaken oplossen. In Davos hoeft dat niet, je kan je meer laten gaan. Het is vermoeiend, maar op een andere manier.”

“In alle uiteenzettingen en gesprekken heb ik opgemerkt dat de ondernemers meer vertrouwen hebben dan vorig jaar. Er zijn echter twee problemen: onevenwichten tussen de grote economieën, en daarnaast de onveiligheid en ziekten. We zagen bijvoorbeeld de vogelpest opkomen. Dergelijke zaken kunnen veel roet in het eten gooien en daar heeft men geen sluitend antwoord op.”

“De eurozone groeit met 2 %, vooral dankzij de export. Maar de tweede motor, die van het verbruik, slaat niet aan, vooral door de vrees voor werkloosheid. Er ligt ook een gevaar in de dure euro, die de export en de relatie met de Verenigde Staten bemoeilijkt. De budgettaire toestand van de regeringen is ook een zwakte in Europa.”

“De groei in Europa is het zwakst in tegenstelling tot andere economieën. De VS kent een groei van 4 tot 5 %. Het overheidstekort zou geen probleem zijn. Het bedraagt nu 36 %, tegenover een historisch gemiddelde van 40 %. Na de presidentsverkiezingen wordt dat toch teruggedreven door besparingen, zeiden sommigen. Ook Japan heeft goede vooruitzichten.”

12.45-14.30 uur. Op de openingslunch is voormalig Amerikaans president Bill Clinton gastspreker.

“Clinton haalde de problemen aan die het gevolg zijn van de tweedeling tussen de haves en have-nots. Het motto van het World Economic Forum luidt improving the state of the world. Dat kan volgens mij niet alleen om macht en kapitaal gaan. En wie dat zei in Davos, oogstte succes.”

“Na Clinton heb ik contact gehad met kantoor. Ik probeerde dat contact tot een minimum te beperken. Tijdens vergadingen zette ik mijn gsm uit – dat doe ik trouwens altijd, ook in België. Mijn secretaris en andere leden van het nationaal bestuur weten me wel te bereiken indien nodig. Voor de superministerraad in Gembloers moest ik alleszins niet thuis gebleven zijn.”

15.35-17.00 uur. Naast het algemeen programma heeft elke groep in Davos – ondernemers, politici, vakbondsleiders, religieuzen, academici,… – een specifiek programma. De LabourLeaders Group neemt dat programma door en verdeelt de taken onderling.

“Er waren vijftien vakbondsleiders: de algemeen secretarissen van het IVVV ( Internationaal Verbond van Vakverenigingen) en het WVA (Wereldverbond van de Arbeid), vier nationale leiders (VS, Groot-Brittannië, Australië en België) en negen sectorale leiders. We waren daar toch wat buitenbeentjes. Iedereen sprak elkaar met de voornaam aan. Voor mij klinkt dat dus als Luke. Men luisterde naar ons en men heeft respect: ‘ Oh yes, it’s very good that you are here‘ was de standaardreactie. In welke mate hebben we invloed? Ik weet het niet, maar toch zie je meer en meer ondernemingsleiders die vinden dat ze iets moeten doen aan het sociale aspect.”

17.30 uur. Davos wordt officieel geopend. De eerste toespraak wordt gehouden door president Khatami van Iran, gevolgd door het openingsdebat met als thema Partnering-Security-Prosperity. Sprekers zijn onder meer Jack Straw, de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Roshaneh Zafar, sociaal ondernemer in Pakistan, James Wolfensohn, voorzitter van de Wereldbank, en Carly Fiorina, CEO van Hewlett-Packard. Cortebeeck sluit de avond af met een avondmaal met Willy Thys, de Belgische algemeen secretaris van het WVA.

“De globale economie is verzesvoudigd in de jongste decennia, de internationale handel vertwintigvoudigd, de financiële stromen nog meer. Dat moet dus automatisch welvaart geven. Maar de onveiligheid bedreigt die welvaart. En die onveiligheid komt meer en meer van oncontroleerbare groepen. De Amerikanen en Britten bepleiten een harde militaire houding. Anderen wijzen op de toegenomen armoede en de ongelijke verdeling als oorzaak van dat terrorisme.”

“Het ACV heeft tegelijkertijd 26 mensen naar het World Social Forum in Bombay gestuurd. De mensen zijn daardoor geïmponeerd, ze worden daar geconfronteerd met de realiteit van de armoede. Dat is belangrijk. Je kan op het WSF je zeg doen, maar je moet ook met anderen over die stellingen discussiëren, en dat doe ik hier. Zal dat invloed hebben? Dat is nog te vroeg, we zijn nog maar een paar jaar hier.”

Donderdag 22 januari

7.30 uur. Luc Cortebeeck heeft een ontbijt en briefing met de vakbondsleiders. ‘s Morgens hebben de eerste gesprekken plaats uit het eigen programma. Cortebeeck ziet Don Johnston, secretaris-generaal van de Oeso, en de Vlaming Peter Piot, secretaris-generaal van UNAids. Daarna volgt van 10.45 uur tot 12.00 uur het paneldebat over China.

“In het gesprek met Don Johnston ging het onder meer over corporategovernance. Vorig jaar, na de schandalen bij Enron en WorldCom, was dat een groot thema, nu minder. De ondernemers reageerden toen dat ze het probleem wel zelf konden regelen. Maar intussen zijn er Parmalat, Adecco en Ahold geweest. Misschien nu ook Sobelair bij ons. Het blijkt dat de zelfregulering niet werkt. Daarom voeren we binnen de Oeso een discussie over strengere richtlijnen. Er hangt veel vanaf, mensen kunnen hun hele hebben en houden verliezen in zo’n faillissement: loon, aandelen, groepsverzekering. Ik vind dat we een stap verder moeten zetten. Het nieuwe initiatief in België onder leiding van Lippens vind ik te zwak.”

“China werd het meest besproken, hoewel er van China zelf niemand belangrijks aanwezig was. China boekte een derde van de wereldgroei in de jongste drie jaar, de buitenlandse investeringen bedragen het dubbele van de VS, de kapitaalinvesteringen liggen op plus 36 % in 2003, China is de tweede consument van olie en de derde handelseconomie. Maar 20 % van de investeringen mislukt, het banksysteem is bankroet en er bestaat een groot gevaar van oververhitting, ook al verschillen de meningen daarover.”

“Een aantal jonge enthousiaste managers had ook reserves. De loonkosten liggen er weliswaar zeer laag, zeiden ze, maar de productiviteit is navenant, de algemene kosten zijn zelfs zeer hoog en er is de dreigende oorlog met Taiwan. China kent geen sociale zekerheid en het verschil tussen de haves en havenots is schrijnend. Daarom wordt verwacht dat 300 miljoen mensen zullen migreren naar de rijkere gebieden. Ondertussen verdwijnt een miljoen arbeidsplaatsen in de textiel uit het straatarme Bangladesh naar China, en nog eens 200.000 textieljobs van Mexico naar China. Amerikaanse vakbonden durven dan wel eens pleiten voor protectionisme, maar ik vind dat niet de oplossing. Het is echter niet normaal dat China zonder enige arbeidsbescherming werkt en geen enkele conventie van de Internationale Arbeidsorganisatie aanvaardt. Indien het enkele minimumregels respecteert, zou de concurrentie eerlijker worden. Het wordt tijd dat China zich aanpast.”

12.00 uur. ‘s Middags heeft Cortebeeck drie gesprekken met andere vakbondsleiders. Vol verwachting trekt hij om 14.45 uur naar een debat over de eindeloopbaanproblematiek. Na een gesprek gevolgd te hebben met de Pakistaanse president Pervez Musharraf, wordt de avond afgesloten met een receptie van Canada en een kaasfondue met enkele bekenden.

“Ik ben het meest ontgoocheld in het pensioendebat. De analyse, de demografische uitdaging, erkent iedereen. Maar omdat de systemen zo verschillend zijn, praat men naast elkaar.”

“Op de Canadese receptie heb ik enkele Vlaamse bedrijfsleiders ontmoet. Belgen waren er in Davos niet zoveel. De regering bleef afwezig, minister Didier Reynders was aangekondigd, maar kwam niet opdagen. Daarmee heeft België zeer slecht gescoord. Ik begrijp dat niet. Met Leo Delwaide was er wel een politicus. Verder waren er twee journalisten, twee vakbondsmensen, en uit de ondernemingen Paul Buysse, Jan Coene, Herman Daems, Thomas Leysen, Philippe De Buck en Philippe ‘t Seyen. Alle aanwezige ondernemers waren Vlamingen, merkwaardig.

Vrijdag 23 januari

7.00 uur. Luc Cortebeeck heeft een korte briefing met de vakbondsleiders. Onmiddellijk gevolgd door een ontmoeting met Ian Goldin van de Wereldbank en een half uur later met Mary Robinson, ex-vluchtelingensecretaris van de UNO. Om 12 uur start de sessie waarin Cortebeeck zelf moet optreden (samen met Thomas Leysen is hij de enige Belgische spreker). Zijn debat zoekt een antwoord op de vraag waarom de VS een sneller economisch herstel heeft gekend. Zijn collega-sprekers zijn Jean-Philippe Cotis, chief economist van de Oeso, Martin Baily, senior fellow van het Institute for International Economics, Malcolm Knight, general manager van de Bank voor Internationale Betalingen, Otmar Issing, chief economist ECB, N.K. Singh, lid van de Planning Commission in India, en Lawrence Summers, voorzitter van Harvard University.

“Je moet zo’n debat zeer goed voorbereiden. Als je niet voorbereid bent tussen die kleppers, dan ben je gezien. Er zaten 70 mensen in de zaal. Ik heb er de nadruk op gelegd dat Europa de Amerikaanse groei niet gevolgd is, omdat de ECB de rentevoet te laat en te weinig heeft doen dalen. Bovendien was Europa gehandicapt door het Stabiliteitspact. Ik heb mijn speech afgesloten met de idee dat een combinatie van een vraagbeleid met een verantwoord collectief overleg dat de prijsstabiliteit respecteert, kan leiden tot een duurzame groei zonder inflatie. Malcolm Knight kon zich wel vinden in mijn stellingen, Lawrence Summers daarentegen was keihard. Voor hem is de VS de motor van de economie en worden bijna alle andere landen gehinderd door overdreven spaargedrag, structurele onevenwichten en overreglementering.”

Zaterdag 24 januari

7.30 uur. Na het ontbijt ontmoeten de vakbondsleiders organisator Klaus Schwab en daarna Anne Krueger, executive director van de Wereldbank. Vervolgens luistert Cortebeeck naar de Amerikaanse vice-president Dick Cheney.

“Cheney hield een technisch schitterende toespraak, een balans tussen een low profile- houding en emotionele elementen. Hij beklemtoont dat de VS in Irak de democratie gaan invoeren. Maar dan wel democratie op zijn Amerikaans. De Europese landen werden zeer vriendelijk bejegend door hem. Maar hij zei wel: ‘Houd u militair klaar, onderschat de situatie daar niet. ‘ Die oproep vond ik degoutant. Amerikanen zijn redelijk arrogant. Ze weten het allemaal zeer goed. Vooral de politici, de Amerikaanse kamers van koophandel ook, maar de leiders van Amerikaanse multinationals zijn voorzichtiger.”

Zondag 25 januari

9.00 uur. Luc Cortebeeck volgt de laatste sessie, Social Globalisation, met onder meer de econoom Joseph Stiglitz, voormalig topman van de Wereldbank.

“De open wereldhandel is een groot gevaar als er geen sociale component bij hoort. Sommigen hebben gejuicht dat het handelsoverleg in Cancun mislukt is, maar je ziet nu subregionale akkoorden ontstaan, die erg protectionistisch zijn. Wij vinden dat minimumregels gerespecteerd moeten worden: vrijheid van organisatie, vrijheid van onderhandeling, geen dwangarbeid, geen kinderarbeid, geen discriminatie van geslacht of ras. Op het vlak van de kinderarbeid zijn we genuanceerder geworden, enkel de ergste vormen willen we verbieden. We hebben hier in onze ontwikkeling ook kinderarbeid gekend. We vragen dus enkel respect voor minimumregels.”

13.02 uur. Met de trein en het vliegtuig keert Cortebeeck terug naar België. Om 19.05 uur landt hij in Zaventem.

Guido Muelenaer

“Amerikanen

zijn redelijk arrogant.

Ze weten het allemaal zeer goed. Vooral

de politici.”

“1 miljoen arbeidsplaatsen in de textiel verdwijnt uit Bangladesh naar China. Protectionisme is niet de oplossing. China moet wel enkele minimumnormen naleven.”