Het westerse fundamentalisme

De teloorgang van de traditionele religies wordt deels toegeschreven aan de opkomst van de ratio en de wetenschap, die het godsbeeld hebben ondermijnd. De mens kan veel zelf verklaren en hoeft geen soelaas meer te zoeken bij religies. Maar zijn er geen andere geloofsvormen ontstaan, die ons opnieuw opzadelen met angst en schuldgevoelens? Meer en meer leeft het geloof dat de planeet maakbaar is, met de mens als nieuwe god.

De opwarming van de aarde kan moeilijk worden ontkend. Het CO2-gehalte in de atmosfeer — een gevolg van menselijke en industriële activiteiten — was nog nooit zo hoog. Maar klimaatveranderingen zijn van alle tijden. Opperen dat er ook nog andere invloeden meespelen — zoals de wisselende intensiteit van de zonne-energie of de algengroei in de oceanen — wordt bijna gezien als vloeken in de klimaatkerk. Die acht vooral de westerse mens verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde. Het fundamentalisme van dat politiek correcte denken heeft zulke proporties aangenomen dat relativering niet meer wordt getolereerd. Dat geldt ook voor wie vaststelt dat vier vijfde van de wereldbevolking geen boodschap heeft aan betekenisloze klimaatovereenkomsten en gewoon doorgaat met het verbranden van steenkool en olie.

Europa neemt resoluut het voortouw in de vaak dure winning van hernieuwbare energie, ook al beseft iedereen dat onze energiebehoeften met wind en zon onmogelijk continu en duurzaam kunnen worden afgedekt. Voor de hand liggende oplossingen zoals gas en nucleaire energie worden radicaal afgewezen. Wereldwijd zijn die Europese inspanningen slechts druppels op een hete plaat. Ze komen neer op economisch masochisme, want de hogere energieprijzen die er het gevolg van zijn, fnuiken onze industrie en zadelen de burgers op met extra uitgaven. Je kunt het moeilijk sociaal noemen dat een basisbehoefte als elektriciteit in dit land onbetaalbaar dreigt te worden. En op de koop toe is de beschikbaarheid niet eens gegarandeerd.

De Verenigde Staten pakken het anders aan. Door de winning van goedkoop schaliegas krijgt de economie er een echte boost. Daarenboven vervangt het milieuvriendelijke schaliegas er steenkool, waardoor de Verenigde Staten niet alleen minder CO2 uitstoten, maar ook over goedkope energie beschikken. Door het schaliegas en de schalieolie dalen de olieprijzen ook nog eens wereldwijd.

Waarom is de ontginning en zelfs het onderzoek naar schaliegas hier verboden, ook al weten we dat er in Europa grote voorraden zijn? Je zou haast denken dat goedkope energie niet past in de premisse dat energie verbruiken de gezondheid van deze planeet schaadt. Energie moet duur zijn en duur blijven. Dat statement is verworden tot een geloofspunt dat geen ruimte laat voor het besef dat de toegang tot goedkope energie een zegen is voor de wereldwijde emancipatie van honderden miljoenen mensen.

Ook wie een grote voorstander van het zuinige gebruik van grondstoffen, voedsel en energie is, moet zich afvragen of we niet gevangen zitten in nieuwe vormen van dwingelandij. Door de westerse mens te beladen met schuldgevoelens voor alles wat er klimatologisch fout loopt, ontstaat een negatieve, deprimerende grondhouding die weegt op de ontwikkeling van de samenleving. Angst en dwang zijn geen goede voedingsbodems voor technologische vernieuwing en ondernemerschap.

Ook in Europa kan de toegang tot goedkoper gas de economie opnieuw aanzwengelen en de koopkracht verhogen. Daarenboven wordt de verbranding van olie en steenkool en de daarmee verbonden CO2-uitstoot dan drastisch gereduceerd. Waar wachten we op?

De eenzijdige, politiek correcte ideeën over energie en het klimaat sluiten te veel andere meningen uit. Vroeg of laat leidt zo’n attitude tot fundamentalisme en ontsporing. Ze staat in elk geval haaks op de inclusieve maatschappij, waar alle kansen en alle talenten maximaal worden ontwikkeld.

Wil je de wereld veranderen, begin bij jezelf, blijft een relevante boodschap, ook voor de vele wereldverbeteraars. Het is een oproep tot relativering en een aansporing tot positief en persoonlijk engagement. De maatschappij zal pas ten goede veranderen als iedereen eerst en vooral zichzelf verbetert. In de meeste gevallen is dat een levenslange opgave.

De auteur is expert in bestuur van vennootschappen en gasthoogleraar aan de KU Leuven.

JOHN DEJAEGER

De eenzijdige, politiek correcte ideeën over energie en het klimaat sluiten te veel andere meningen uit.