Het Verdeelde Koninkrijk

K lein Engeland, het nieuwe boek van de populaire Britse schrijver Jonathan Coe, wordt aan de man gebracht als de eerste brexit-roman. Die brexit laat Coe al beginnen in 2011, op een moment dat van een uittreding uit de Europese Unie nog geen sprake is, maar het Verenigd Koninkrijk geteisterd wordt door rassenrellen en plunderingen in steden.

Coe wil de onderstroom in de Britse samenleving benoemen. En dat is er al jaren één van onderhuidse woede en een gevoel van slachtofferschap. Een deel van de bevolking voelt zich verongelijkt en onrecht aangedaan, maar de onvrede is onbestemd. Uiteindelijk zal ze uitmonden in de brexit: een stem tegen het establishment dat niet naar ‘het volk’ luistert.

Er gaapt al jaren een kloof in de Britse samenleving, concludeert Coe, en die loopt dwars door politieke partijen, families en gezinnen. Dat maakt hij duidelijk via het verhaal van Sophie, het hoofdpersonage in dit boek. Zij ziet zich geconfronteerd met de conservatief-nationalistische opvattingen en het latente racisme van haar schoonfamilie en stelt daardoor haar huwelijk ter discussie. Maar als docente aan de universiteit krijgt ze evenzeer af te rekenen met links radicalisme.

Klein Engeland is een zeer goed geschreven milieuschets, die een beeld geeft van Engeland tussen 2010 en 2018. Het is soms nostalgisch, vaak geestig, altijd kritisch. Het boek vormt een trilogie met Coe’s eerdere werken De Rotters Club en De Gesloten Kring. In Klein Engeland stelt Benjamin Trotter, het hoofdpersonage van de cyclus, vast dat het Verenigd Koninkrijk dat hij zich herinnert uit zijn kinderjaren – een land met samenhang – niet meer is. De verdeeldheid is groter dan ooit. Tussen de stad en het platteland, tussen Londen en de Midlands, tussen arm en rijk, tussen ouderen en jongeren, maar vooral tussen de Engelsen onderling (getuige de confrontatie tussen twee clowns in het boek).

Het United Kingdom is verworden tot een Verdeeld Koninkrijk. Het einde van het boek is dan ook symbolisch (spoileralert!): Trotter koopt een watermolen in het zuiden van Frankrijk en ontvlucht het thuisland. Dat lijkt echter geen eindpunt. Coe kondigt immers al de geboorte van een brexit-baby aan. Zijn fans kijken reikhalzend uit naar een vervolg.