Het plezier van het uitvinden

Bekaert vertrekt op avontuur. Niet in Terra Incognita, maar dichter bij wat het kent: metaalvervorming en oppervlaktebehandeling. De leiding gelooft in industriële klanten en vlucht niet weg van haar cyclische business. Dat was anders in de jaren tachtig. Raf Decaluwé wil de nieuwe activiteiten breien aan de kernkennis. Hij bezocht vijf overnamekandidaten in de VS en looft de vindingrijkheid van 3M. Het plezier van het uitvinden bij Bekaert.

Kortrijk, Research Triangle Park (VS).

De aandeelhouders van Bekaert drinken dit jaar geen champagne. Spijtig voor hun dividend. Elk metaalkorfje waarin de miljoenen champagnekurken gevangen zitten, is een product van Bekaert. De onderneming is de absolute wereldleider in deze schuimende niche. Van de staalverwerker uit het westen van Vlaanderen is weer meer te verwachten dan industriële producten die dansen op de conjunctuurgolven.

De aandelenkoers van Bekaert (403 euro) zweeft onder de boekwaarde, constateert verdrietig de bedrijfsleiding. De Economic Value Added van het draadconcern (zie blz. 40), is negatief. De oogst voor de aandeelhouder was gepland in 1998 door de rijpe vruchten van de herstructurering. Het mocht niet zijn. De nettowinst daalde met 51%. De analisten van Vermeulen Raemdonck reageren ontgoocheld en suggereren om de aandelen van de hand te doen, hun confraters van Degroof zeggen bravo, want Bekaert is één van de beste turnaround-kandidaten in een aantrekkende economie.

De nieuwe vervaldatum

is maart 2000, bij de voorstelling van de jaarbalans 1999, laat Raf Decaluwé, gedelegeerd bestuurder, verstaan: “De nettowinst per aandeel over 1999 zal 30 euro bedragen, tegen 16 euro over 1998. Zo zie ik het en dat is ook de mening van financiële analisten. Wij doen aan continu margemanagement. De prijs van het staal staat op een historisch laag peil, geen kat maakt daar nog winst. Wij laveren handig tussen een lagere inkoopprijs en een lagere verkoopprijs. In 1998 constateerden we onverwachts een serieuze daling in de Europese vraag naar draad. Dat gaf ons een voorsmaakje van de daling van de economische activiteit. Met genoegen hebben we in januari 1999 in Europa een opleving van diezelfde vraag vastgesteld. Is de inzinking in 1998 dan slechts een langere periode van abstinentie en nadien van snelle voorraadaanpassing geweest? De economische groei in Europa blijkt vandaag aan te trekken. Kostenbesparingen zijn voor onze toekomst essentieel. Ik raam dat we eind dit jaar 700 miljoen frank extra zullen hebben bespaard aan vaste kosten in vergelijking met drie jaar geleden. Ik wil een oplossing bereiken voor onze problemen in de fabriek van Zwevegem. De arbeidskosten moeten daar absoluut worden gedrukt. Zo kan het niet langer. België is het duurste productieland van de 23 waarin Bekaert werkt. In de VS is er een boomende markt; de problemen in Latijns-Amerika en Brazilië tasten ons weinig aan. Toch is omwille van dit laatste element onze beursnotering gezakt met 25%, onbegrijpelijk. In het slechtste scenario schaaft Latijns-Amerika, inclusief Brazilië, slechts 200 miljoen frank van onze nettowinst. Onze langetermijnpolitiek om in elke grote wereldregio 80% lokaal te produceren en slechts 20% te importeren, bewijst haar nut. Wij hebben een goede balans tussen centraal en regionaal opereren. Door de devaluatie van de real is de import in Brazilië afgeremd en werd dat land, onder meer voor Bekaert en onze grote klanten daar, een uitvalsbasis voor de export. Het Verre Oosten herleeft, maar heeft met slechts 6% van onze omzet, een beperkte invloed.”

Wanneer bereikt u 13% rendement op het eigen vermogen, een voorspelling die u achtervolgt? Raf Decaluwé lacht gelaten: “De 13% rendement op eigen vermogen is een gevolg van een oudere berekening volgens het capital asset pricing model van 1995. Toen waren de inflatie op lange termijn en de rente hoger. Nu heb je een zeer lage inflatiegraad en een lagere rente en is een realistischer percentage 10% à 12%. Dat zullen we halen tussen vandaag en maximaal vier jaar. Anno 1999 zitten we aan 6 à 7% zonder de herstructureringskosten. De nieuwe, modieuze maatstaf Eva hebben we uitgetest, maar hij geeft ons geen beter richtsnoer dan de return on capital employed, mijn favoriete peilstok.”

De heupen van een paus

Een nieuwe diversificatiegolf moet een beter aandeel en een beter Bekaert ondersteunen. De nieuwe diversificatie verschilt van de twee vorige etappes, pleit de gedelegeerd bestuurder: “Zij is geen daad van verzet tegen de draadproducten en de staalkoord, de bulk van de omzet. Integendeel, ook daar gaan we naar meer niches en een verstandshuwelijk met de technologen van onze klanten.”

Paus Johannes Paulus II leeft met een heupinplanting die een oppervlaktebehandeling kreeg bij Vanderstraeten uit Deinze, een partner van Bekaert in Sivanco.

Een doorzichtige folie voor een optimalere klimaatregeling kleeft op de ramen van een Audi 8. Merknaam: Innovative Specialty Films van Bekaert.

Antidiefstalstroken van Bekaert bewaken de pantalons, jassen en hemden bij de confectiewinkel.

In uw Xerox worden de kopies gemaakt dankzij aandrijfriempjes versterkt door Bekaert.

De auditors rijden de laatste ronde bij een familiale producent van branders. De aankondiging van de overname volgt voor de algemene vergadering in mei.

In 1994 was van deze vijf producten in de verslaggeving bij Bekaert geen sprake. Zij staan voor tientallen nieuwigheden in metaaldraadconfectie, sputtering en nieuwe materialen. De doctoraalstudenten van professor Roger De Gryse van de Universiteit Gent vormen spontaan aan de Karreweg in Zulte, op het Vlaamse boerenland, een campus Nieuwe Materialen met Sivanco, ISF en Dymonics. In het Research Triangle Park in Noord-Carolina (VS) werken jonge ingenieurs van Bekaert. De derde golf staat vandaag voor 3% van de verkoop (53 miljoen euro, de omzet van vijf middelgrote Vlaamse bedrijven), wat snel moet klimmen naar 8%. Raf Decaluwé en Guy Haemers, van Bekaert Advanced Materials, bezochten in februari vijf overnamekandidaten in de VS. Een akte van geloof. “Voor staalkoord dek je met tien klanten per jaar de wereldmarkt, voor draadproducten zijn er dat al minstens honderd. Voor dat laatste heb je een degelijke marketing en productontwikkeling nodig. De draadproducten sluiten inzake commerciële omstandigheden zeer goed aan bij wat we moeten doen voor de advanced materials. We zitten niet in een Tomado-scenario, met andere klanten en een andere marketing die Bekaert niet kan bolwerken,” beklemtoont Raf Decaluwé. “Wij trachten ons nu te nestelen in vijftig à zestig niches. Mijn rolmodel is het Amerikaanse 3M, dat zijn ook innovatoren. We gaan nooit zover als de segmentatie van het Zweeds-Zwitserse ABB.”

Is er geld

voor de overnames? De vrije cashflow van Bekaert bedraagt per jaar 2 miljard frank, geen bedrag voor mega-acquisities. Maar die worden ook niet gezocht. Indien het toch die richting zou uitgaan, dan zouden – zo bevestigt voorzitter Thierry Verhaeghe de Naeyer – de familiale referentie-aandeelhouders niet aarzelen om het kapitaal te verhogen: “De families waren nooit een hinderpaal voor de groei van Bekaert. Toen we massaal dienden te investeren in de wereldwijde productie van staalkoord in de jaren zestig en zeventig is Bekaert een beursgenoteerde onderneming geworden en hebben de families hun controle laten verwateren. Dat kan indien nodig opnieuw.”

Surfen op de golven

De eerste diversificatiegolf was de overname van Tomado in de jaren zestig, een familiale metaalverwerker uit Dordrecht met handigheidjes in lakdraad voor de keuken en de huiskamer: eiermandjes, zeefjes, haakjes voor het ophangen van foto’s, boekenrekjes. De strategen van Bekaert, gewend aan tonnages en industriële klanten, verdwaalden in de consumentenspullen. Tomado werd gestopt.

De tweede

diversificatiegolf begon in 1982 en het oogmerk was op vijf jaar 25% van de omzet te halen met nieuwe producten; producten die een eind stonden van draad en staalkoord. De schrik voor de cycliciteit van de omzet en de resultaten zat er stevig in en de tweede diversificatie was een vlucht uit de basiskennis: metaalverwerking en oppervlaktebehandeling. Bekaert ontwikkelde brandstofcellen, kocht een Amerikaan die barcodelezers maakte, creëerde geheugenmetaal, exploreerde de nieuwste filtratietechnieken. Een paar jaar later en enige honderden miljoen armer bleek noch het oogmerk van 25% omzet haalbaar, noch de winstgevendheid van de nieuwe lijnen. Guy Haemers is een technoloog (in juni wordt hij de voorzitter van de European Industrial Research Management Association, 240 leden) en waarschuwt: “De foute indruk leeft dat vernieuwingen op korte tijd op punt staan en snel doorbreken. Zelf zijn we een halve eeuw bezig met staalkoord en de eerste reële doorbraak was er maar na dik twintig jaar. Bill Gates is 45 jaar en begon met Microsoft op zijn vijftiende. Internet dateert van de jaren zestig en is nog maar vijf jaar een communicatiemiddel voor het bredere publiek. De contactlenzen hadden er tientallen jaren opzitten voor ze medisch bruikbaar en commercieel rendabel waren. Daarnaast heb je vaste waarden: de kurk van een wijnfles gaat al 400 jaar mee. Geregeld wordt ons voor de voeten geworpen: Kevlar zal staalkoord uit de banden drijven. Zo’n vaart loopt dat niet.” (zie kader, De Pioniers).

Belangrijke facetten van de derde golf zijn:

Time to market werd al met een kwart verminderd.

Bekaert produceert meer systemen, niet enkel alleenstaande producten.

Duo’s van researchmensen en marketeers kloppen aan bij de klant om te praten over diens behoeften.

Nieuwe mini-afdelingen worden gestart buiten de traditionele, verstikkende omhelzing van de hoofdfabriek. De mini’s zijn geopend naar eventuele allinaties. In het gebouw van Termote-Vanhalst langs de E17 werkt de nieuwe cel Fine Cord. In het bedrijvencentrum van Kortrijk begon Bekaert Fibre Technology Processing met vier mensen.

Bij draad werden vier business units gevormd om dichter bij de klanten te zitten. De marge ligt het laagst bij draad.

In staaldraad ontstaan nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld draden voor het zagen van silicium, voor nieuwe hijstechnieken van liften.

Raf Decaluwé: “De vrees voor het cyclische van onze business hebben we overwonnen. Cycle up en cycle down zullen we trouw blijven aan de kern. We draaien niks meer de nek om.”

Een slepend dossier

voor Raf Decaluwé is de fabriek in Zwevegem: “De vakbonden hebben geen gezag meer bij hun leden of schuiven de beslissingen af naar hun basis. Begin jaren negentig – toen ik sterk bezig was met de herstructurering van staalkoord – besloten de nationale vakbondssecretarissen na harde onderhandelingen om een compromis te verdedigen bij hun leden. Zij hielden woord. Vandaag loopt dat anders. Als er een akkoord is tussen de bedrijfsleiding en de vakbondsleiding volgt er een referendum en laten ze de basis hun kastanjes uit het vuur halen. Het wordt moeilijker en moeilijker om in dit land te blijven produceren.”

FRANS CROLS