Het onderonsje van Gent

Zoals NIEO was Verhofstadts globaliseringscongres een zoveelste onderonsje in het luchtledige: tegenstanders van globalisering gaven er verkeerde antwoorden op juiste vragen en voorstanders brachten juiste antwoorden, maar negeerden de essentie. De straatjongen die zich in Jakarta uit de goot opwerkte tot bedrijfsmanager raakt op blz. 60 de kern van de malaise bij vier vijfde van de wereldbevolking: de globalisering raast over hun hoofden heen. Ze is hoofdzakelijk Angelsaksisch gedreven, een systeem van waarden, complexe gedragscodes en gesofisticeerde kennis dat inderdaad zijn deugdelijkheid bewijst in de efficiëntie waarmee die machinerie welvaart creëert. Zozeer dat sedert het bankroet van andere ideologieën dat vernuft ook gesmaakt wordt door de elites in het Zuiden. Zelfs de armen kijken er naar uit, want wie wil er niet een auto, een ijskast, gezondheidszorg of een ingenieurstitel voor zijn kind? Het is veeleer de onbereikbare utopie van McWorld die hun frustraties voedt.

Globalisering is goed. Maar de essentie in dit debat is dat de globale elites over problemen keuvelen van vier vijfde van de wereldbevolking waarmee zij, als kosmocraten, niet de minste voeling hebben. Zeker, het Westen is schijnheilig, zoals Verhofstadt in Gent uitriep: handelsbelemmeringen moeten weg. De rijke industrielanden (Oeso) spenderen 1,4% van hun bruto binnenlands product (BBP) aan landbouwsubsidies of dubbel zoveel als het streefdoel van 0,7 voor ontwikkelingshulp (wat doet de Wereldhandelsconferentie daar eind deze week aan?).

Erger is dat de Verhofstadts en hun elitaire gesprekspartners uit het Zuiden in hun onderonsjes vervreemd zijn van mensen die in lokale tradities verankerd zijn. Anders dan de vroegere dorpsbaron of het plaatselijke stamhoofd hebben ze geen gevoelsband meer met hun ‘onderdanen’. Die kloof verklaart mee het falen van een opgedrongen, kunstmatige democratisering in Oost-Azië en vooral in Afrika. Men kon na de beurscrash van 1997 nog volhouden dat de landen die er het slachtoffer van werden corrupte regimes kenden. Maar de corruptie is er vandaag niet minder, de beloofde economische hervormingen zitten in het slop en “democratie kan je niet eten”. Waarmee niet gezegd is dat meer vrije markt en democratie geen nobele doelstellingen zijn. Integendeel. Maar een turboglobalisering, die zaait op een ondergrond zonder civiele draagkracht, oogst onkruid. Dan krijg je jihad tegen McWorld: een militante islam, heilssekten, hinduitsva, voodoo, Falung Gong of Maï Maï. Zij dragen, aangedreven door een vastgelopen middenklasse, hún versies van ethische globalisering uit.

Erik Bruyland