HET ONDERNEMEND VLAANDEREN VAN ERIC VAN ROMPUY. Mijn beleid tot 2000

Investeren in havens, onderzoek en ontwikkeling, permanente vorming. Allemaal prima voor de Vlaamse minister van Ekonomie Eric Van Rompuy (CVP).

Maar niet genoeg. De bedrijven moeten terug meer zuurstof krijgen van de Vlaamse overheid. Liefst via een fiskale toevoer, België ten spijt. De opvolger en partijgenoot van Luc Van den Brande neemt het woord “verankering” niet in de mond, maar maakt werk van het mobilizeren van Vlaams spaargeld

voor de KMO’s.

“Een vermindering van de expansiesteun om meer te kunnen investeren in de omgevingsfaktoren infrastruktuur en technologische innovatie, dat was de kern van het beleid van Van Rompuys voorganger. “Die ombuiging was terecht, ” beklemtoont de nieuwe minister van Ekonomie. “Maar we mogen geen naïevelingen zijn. We hebben buren als Frankrijk en Wallonië, waar bedrijven met de hulp van Europese fondsen zwaar worden gesubsidieerd. We moeten ons weren. We hebben de expansiesteun ook nodig om buitenlandse investeerders te blijven aantrekken. Het ekonomiebudget is de jongste jaren fors geslonken, het moet weer omhoog. We hebben nu voor volgend jaar 16,1 miljard frank, waarvan 7,3 miljard voor expansiesteun, op een totale uitgavenbegroting van 534 miljard. Dat is te weinig. “

De CVP-minister baalt van de kritiek dat hij zou teruggrijpen naar het aftandse wapen van de bedrijfssteun en zou meestappen in een regionaal opbod. Hij sleurde vorige week een miljard frank extra uit de Vlaamse begrotingsbrand voor investeringssteun. De komende weken werkt hij konkrete voorstellen uit voor federale fiskale prikkels, te faktureren aan de Vlaamse overheid.

In zijn eerste interview als minister legt Eric Van Rompuy exclusief voor Trends zijn kaarten open en bloot op tafel. De polemische arrogantie van de turbulente CVP-jongerenvoorzitter van weleer heeft hij geruild voor een meer bezadigd staatsraison, maar de begeestering is er nog.

“En vertel alsjeblief dat ik een ekonoom ben, want vele mensen weten dat niet, ” vraagt hij beleefd. In een vorig leven Van Rompuy draait al pakweg 15 jaar voltijds mee in het politieke bedrijf doctoreerde de beroepspoliticus aan de Leuvense ekonomiefakulteit, waar vader Vic openbare financiën doceerde. Onderwerp : Groot-Brittannië en de Europese monetaire unie. Nu, twintig jaar later, nog steeds brandend aktueel. Vragen over België en de zeepbel van de Europese muntunie verwijst hij echter resoluut door naar broer Herman, de federale begrotingsminister. “Ik hou mij graag aan de eigen bevoegdheden. “

IN DE FEDERALE WEI.

Wat de Vlaamse minister toch niet belet om de federale wei te besnuffelen. Met zijn aanbod om nieuwe federale fiskale verlichtingen voor de bedrijven met Vlaams geld te betalen, wekte de jongere broer van de federale begrotingsminister vorige maand enige deining.

“Europa beperkt onze marge om bedrijven te steunen. Daarom heb ik de idee gelanceerd van fiskale incentives. Dat is in hoofdzaak een bevoegdheid van de federale overheid, maar die heeft geen geld. De vraag is dan of Vlaanderen die prikkels niet voor zijn rekening kan nemen. Dat is het grote debat naar de toekomst. Ik heb dat debat willen aantrekken, ” legt Eric Van Rompuy uit.

Het is hem menens. Zwaaiend met een nota van een gerenommeerd Brussels advokatenkantoor : “Ik heb reeds juridisch advies ingewonnen, en daaruit blijkt dat het kan. Het moet wel gaan om uniforme regelingen geldig voor het hele land, en er is een samenwerkingsakkoord nodig tussen de federale overheid en de gewesten. Het staat elk gewest vrij om van die federale regeling gebruik te maken. “

Juridisch geen probleem, maar is het wel politiek realistisch te denken dat de Waalse politici meestappen ? Van Rompuy : “Zij hechten toch ook veel belang aan de tewerkstelling ? Kijk, als het Belgisch carcan ons blijft knevelen, dan zal in 2000 bij de herziening van de financieringswet van gewesten en gemeenschappen de roep voor fiskale autonomie nog veel sterker klinken. Vlaanderen zal dan de fiskale instrumenten opeisen. “

Waarom wachten tot 2000 ? “Er is nog heel wat studiewerk ter zake nodig. We moeten in de kommissie-staatshervorming van de Vlaamse raad onderzoeken welke de mogelijkheden zijn van een Vlaams fiskaal beleid, welke tussenstappen er zijn naar een volledige fiskale bevoegdheid. Het huidige debat is voor mij de toetssteen : in welke mate gunnen de deelstaten elkaar een eigen ontwikkeling ? “

De minister gaat de komende weken enkele konkrete voorstellen uitwerken die hij op tafel zal gooien in het Vlaamse banenoverleg. Hij weet zich gesterkt door de intentieverklaring die de Vlaamse regering en de sociale partners daaromtrent ondertekenden. Daarin staat dat “de mogelijkheid en de wenselijkheid van een regionale financiering van nieuwsoortige federale maatregelen” onderzocht zal worden.

Waarom gebruikt de Vlaamse regering niet gewoon de fiskale bevoegdheid die haar ondubbelzinnig toehoort, namelijk door kortingen op de personenbelasting door te voeren ? Deze formule werd bij het formatieberaad taboe verklaard, maar kan evenzeer de loonkosten verlagen en dus de tewerkstelling aanzwengelen. Zegt Van Rompuy : “Het is lang niet evident dat een verlaging van de personenbelasting de konkurrentiepositie van de bedrijven versterkt. Werknemers die met eenzelfde brutoloon aldus meer netto overhouden, zouden ook de werkgevers in het profijt moeten laten delen door de looneisen te milderen. De grootscheepse belastinghervorming van eind de jaren tachtig een verlichting van 100 miljard gaf niet meteen een grote impuls aan de ekonomische aktiviteit. ” Die fiskale relaxatie werd wel spoedig geneutralizeerd door nieuwe belastingverhogingen onder Dehaene I. “Onze prioriteit is niet de verlaging van de personenbelasting, wel de verlaging van de lasten voor de vennootschappen. Ik heb daaromtrent een aantal voorstellen gelanceerd (bladert in NCMV-dokument) zoals een belastingvrije reserve per werknemer of een aftrek voor elke aanwerving. “

NEUTRAAL KAPITAAL NODIG.

Hoe zit dat nu met dat andere stokpaardje van Van Rompuys voorganger : de Vlaamse verankering ? In zijn eerste publieke toespraken leek de nieuwe minister van Ekonomie daarover minder geestdriftig dan de minister-president.

Van Rompuy zet de puntjes op de i. “Het is de verdienste van Van den Brande om een bewustmaking op gang te hebben gebracht rond een zwaar knelpunt in ons ekonomisch weefsel : de typisch Vlaamse familiale bedrijven slagen er bij gebrek aan aangepaste financieringskanalen niet in om door te groeien tot grote internationale ondernemingen. “

“Van den Brande heeft een gevoeligheid bij het Vlaamse bedrijfsleven gecreëerd om de krachten te bundelen, risicokapitaal samen te brengen om beslissingscentra hier te houden. Kijk maar, zeer recentelijk, naar de overname van Elbicon door Barco. Leo Billion had zijn bedrijf allicht voor meer geld kunnen verkopen aan een Amerikaanse groep. “

“Het is echter niet de kleur van het kapitaal die telt. Waar het op aankomt, is het behoud van beslissingscentra. ” Van Rompuy neemt het boek ter hand dat de Leuvense ekonomieprofessor Herman Daems, inmiddels zijn kabinetschef, enkele jaren geleden in opdracht van de Koning Boudewijnstichting schreef over de verankering. “Ook Vlaamse dochters van buitenlandse ondernemingen hebben vaak veel beslissingsmacht. Daems geeft onder meer het voorbeeld van Agfa-Gevaert, Callebaut en Samsonite. “

“Het is nu wel zo dat bij ons, zoals in Frankrijk, de aandeelhouders nog steeds zeer dominant zijn in het bedrijfsbeleid, in tegenstelling tot in Nederland of het Verenigd Koninkrijk. En de overnamedreiging is voor Vlaamse bedrijven ook groter, gelet op hun doorgaans klein familiaal karakter. In andere landen hebben de bedrijven meer doorgroeimogelijkheden omdat zij voor hun kapitaalverschaffing kunnen rekenen op institutionele beleggers die het management een grote autonomie gunnen. We moeten in Vlaanderen werken aan de bevordering van neutraal risicodragend kapitaal, institutioneel kapitaal. In Nederland staan institutionele beleggers in voor 51 % van het kapitaal van de KMO’s, in Vlaanderen amper voor 11 %. “

Van Rompuy heeft reeds een eerste maatregel klaar : een garantieregeling voor risicokapitaal verstrekt aan KMO’s. Het systeem omvat een overheidswaarborg ten belope van 50 % op participaties in of achtergestelde leningen aan KMO’s, verstrekt door investeringsfondsen of financiële instellingen.

Alle ondernemingen met hoogstens 100 werknemers kunnen er in principe van genieten. In 1996 wordt bij wijze van experiment echter gestart met maximaal 20 projekten. De participatie mag per projekt niet boven de 20 miljoen frank uitstijgen. Het moet gaan om een strategische participatie : technologische bedrijven, bedrijven met hoge toegevoegde waarde, bedrijven in nieuwe sektoren… Voor deze garantieregeling speelde de Vlaamse Ekonomieminister leentjebuur. In Nederland bestaat reeds sedert 1981 het stelsel van “Garantieregeling partikuliere participatiemaatschappijen”. Met sukses.

Van Rompuy houdt voor de KMO-groeifinanciering nog twee andere ijzers in het vuur. Hij wil de pensioenfondsvorming in de KMO-sektor aanmoedigen en de hypoteek van de erfenisrechten op de familiale opvolging lichten.

Een KMO-leider die zijn personeel een extralegaal pensioen wil bieden, sluit doorgaans een afzonderlijk kontrakt af met een verzekeringsmaatschappij. Door deze pensioenreserves niet langer te versnipperen maar te “poolen”, zou een omvangrijk pensioenfonds ontstaan. Van Rompuy zou die pooling een duwtje in de rug willen geven.

De opvolging binnen het Vlaamse familiebedrijf is een oud zeer. Een belangrijke hindernis vormen de successierechten die bij de vererving van het bedrijfsvermogen opgehoest moeten worden. Ten minste als de aandelen op naam zijn, zoals bij vele kleine bedrijven het geval is. De Ekonomieminister stelt ter zake twee maatregelen voor : een verlaging van de tarieven voor de erfenisrechten op bedrijfsactiva ten behoeve van de overlevende echtgenote/echtgenoot of kinderen ; uitbreiding van de mogelijkheid om de betaling van de erfenisrechten te spreiden over vijf jaar.

HET FRANSE FABELTJE.

Of Van Rompuy dan blind is voor de politieke dimensie van de verankering ? Zijn Franstalige Belgen niet geneigd de kaart van de Fransen te trekken om hun positie in het Belgisch establishment te vrijwaren en de opmars van Vlamingen te stuiten ? In zijn eerste ministeriële speech had hij het over het fabeltje van de Franse overheersing van onze ekonomie. “De Fransen deden de jongste jaren de meeste overnames, dat is waar, ” geeft Van Rompuy toe. “Maar ze kwamen van een laag niveau. ” Neen, hij valt Van den Brande niet af : “Het is de verdienste van Luc Van den Brande de Franstalige topgroep te hebben doen rekening houden met de Vlaamse overheid. Weet je wie één van de eersten was om mij hier op het kabinet op te zoeken ? Etienne Davignon (voorzitter van de Generale Maatschappij). Hij is mij uitleg komen geven over de jongste ontwikkelingen bij de Generale. Ik ben verrast door de egards waarmee wij in die kringen worden benaderd. “

“Maar ik wil niet dat een in wezen ekonomisch debat verengd wordt tot een debat over wie nu een goede en een slechte Vlaming is. We mogen niet vervallen in een xenofobe strategie, maar onze mentaliteit van een open regio behouden. Ik heb voorts van niemand lessen in Vlaamsvoelendheid te krijgen. Als voorzitter van de CVP-jongeren werd ik destijds de man van de Vlaamse arrogantie genoemd. “

Handhaaft Van Rompuy het verzet van Van den Brande tegen de uitbreiding van de machtspositie van Generale-dochter Tractebel in de Vlaamse nutssektoren ? “Er zijn twee opties : ofwel moet Tractebel verder vervlaamsen, zowel in het management als het aandeelhouderschap, ofwel moeten we zelf groepen creëren die op deze terreinen aktief zijn. Dat laatste is dan een taak van de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (GIMV). Die moet de Vlaamse groepen bundelen rond konkrete projekten, zoals gebeurde in het dossier van het tweede mobilofonienet. “

NIEUW ELAN.

Nieuwe plannen heeft Van Rompuy voorts niet met de GIMV of de andere Vlaamse publieke investeringsmaatschappijen. Maar hij bevestigt dat Gimvindus, dat participaties in ex-nationale sektoren als textiel en staal aanhoudt, op termijn moet verdwijnen. “De strategische Gimvindus-participaties, zoals die in het staalbedrijf Sidmar, kunnen bij de GIMV worden gestopt. “

De Limburgse Participatiemaatschappij (LPM) staat nog steeds te koop. De LPM groepeert de participaties van de Kempische Steenkoolmijnen, onzaliger gedachtenis, en de Limburgse Investeringsmaatschappij. De maatschappij werd opgericht in het kader van een grondige hervorming van het Vlaams ekonomisch overheidsinitiatief, dat het KS-debâcle snel moest doen vergeten. Het was van meet af aan de bedoeling om LPM te privatizeren, maar door de partijpolitieke blokkering van de Limburgse rekonversie raakten de privatizeringsplannen in de koelkast. Van Rompuy haalt ze er weer uit (zie ook Inside-rubriek).

De nieuwe Ekonomieminister stond in het verleden steevast op de barrikaden van de Kulturkampf en de strijd voor het etisch reveil. Dat blijft doorwerken. “We zijn een heel pessimistisch land geworden, ekonomisch en kultureel. We moeten terug een nieuw elan nemen, op de wereld georiënteerd. We zullen kreatief moeten zijn. ” Van Rompuys campagnetema voor de volgende jaren : Vlaanderen, ondernemend land.

JAN VAN DOREN

ERIK VAN ROMPUY, VLAAMS MINISTER VAN EKONOMIE “Het huidige debat is voor mij de toetssteen : in welke mate gunnen de deelstaten elkaar een eigen ontwikkeling ? “

HUGO VANDAMME (BARCO) EN LEO BILLION (ELBICON) “Van den Brande heeft bij het Vlaamse bedrijfsleven een gevoeligheid gecreëerd om beslissingscentra hier te houden. Kijk maar naar de overname van Elbicon door Barco, ” zegt Van Rompuy.