Het noodzakelijke en toch overbodige kapitaal voor KBC

Er zijn geen zekerheden meer. Nog geen jaar geleden was KBC volgens Merrill Lynch de sterkste Europese bank. ‘Stevig kernkapitaal’ was een van de rozen die de Vlaamse bank opgespeld kreeg. Maar vorig weekend moest KBC de overheid te hulp roepen om zijn kernkapitaal te versterken. De overheid injecteerde 3,5 miljard euro.

CEO André Bergen bleef beklemtonen dat zowel de solvabiliteit als de liquiditeit van de bank gezond was. En hij had gelijk. Het kernkapitaal van KBC was nauwelijks aangetast. De bank had wel wat afschrijvingen moeten boeken. En de toestand in de tweede thuismarkt, Oost-Europa, ziet er wat minder rooskleurig uit, maar fundamenteel zat het snor met KBC.

In de buitenwereld is echter alle rationaliteit zoek. Alle ideologische principes staan op hun kop. Een half jaar geleden was een bank die met overheidsgeld werkte nog het lelijke eendje. Vandaag is het net omgekeerd. Kredietbeoordelaars verhogen de kapitaalvereisten, waarbij de ratio’s van banken die zich gespekt hebben met overheidsgeld de referentie worden.

En dus moet de Belgische overheid 3,5 miljard euro stoppen in een bank die dat geld in principe niet nodig heeft en die het enkel door de externe omstandigheden heeft moeten vragen. Absurd. Maar de absurditeit op de financiële markten maakt het absurde zelfs normaal.

De overheid wordt beloond voor haar kapitaalinjectie. Ze krijgt een stevige vergoeding van 8,5 procent (tenminste als er een dividend wordt uitgekeerd) en twee bestuurders. In een raad van bestuur van 26 lijkt dat niet veel, maar die twee hebben wel een vetorecht over strategische beslissingen. Bovendien zullen ze aanwezig zijn in het audit-, vergoedings- en benoemingscomité. KBC betaalt een hoge prijs voor geld dat het niet nodig heeft.

De overheid zal haar macht zeker gebruiken. Het maandag verspreide persbericht van toezichthouder CBFA noemt al meteen een concreet dossier: het vergoedingsregime voor het management. Tot nu toe werd het loon van de CEO, André Bergen, niet bekendgemaakt. Dat zal ongetwijfeld veranderen. Niet dat we dat erg vinden, want de niet-publicatie gaat in tegen de instructies van de code-Lippens. De reden die KBC geeft (een collegiaal directiecomité) is zwak te noemen. De kans dat de ontslagvergoeding van André Bergen wordt ingeperkt, is ook groot. Momenteel bedraagt die vier keer het vaste jaarsalaris. Dat is niet in overeenstemming met de nieuwe code-Lippens die in voorbereiding is en die een maximum van achttien maanden voorschrijft.

De kapitaalinbreng van de overheid gebeurt niet via gewone aandelen, zodat de positie van de traditionele aandeelhouders niet verwatert. In tegenstelling tot bij Dexia bleven die traditionele aandeelhouders aan de zijkant staan. Boerenbond, Cera, KBC Ancora en een reeks Vlaamse families kunnen een kapitaalverhoging niet aan.

De overeenkomst bepaalt wel dat de ‘instrumenten’ die de overheid krijgt voor haar 3,5 miljard euro, omgezet kunnen worden in gewone KBC-aandelen. Die kans is zeer klein, maar mocht het toch gebeuren, dan verwatert het belang van de traditionele aandeelhouders met ongeveer 33 procent. De verankering van KBC is nochtans essentieel. Het is na de verkoop van Fortis de laatste Belgische (lees Vlaamse) bank die op de bedrijfsmarkt iets voorstelt. Voor Belgische ondernemingen is het belangrijk te kunnen terugvallen op een bank die lokaal verankerd is. Hopelijk gaat dit laatste financiële kroonjuweel niet ten onder.

We kunnen het niet genoeg herhalen, dit alles gebeurt omdat alle rationaliteit op de financiële markten verdwenen lijkt. De irrational exuberance van 1996 is terug in een omgekeerde variant, irrational restriction. Beurswaarnemers durven nog nauwelijks een bodem in de koersen aan te duiden. De afstraffingen volgen elkaar op. Niemand vertrouwt nog iemand. De kleinste calamiteit kan de grootste gevolgen hebben.

Die irrationaliteit dreigt een infernale spiraal op gang te brengen. De crashende beurskoersen brengen de reële economie aan het wankelen. Als de financiële sector ook de kredietkraan toedraait, dan zullen veel bedrijven bloeden. De recessie zal des te harder toeslaan. En hoe meer bedrijven in de problemen verzeilen, hoe meer banken verliezen zullen moeten boeken op herverpakte bedrijfsobligaties.

Nog een andere spiraal. Waarom dumpen hefboomfondsen vandaag veel aandelen? Omdat hun panikerende klanten hun geld opvragen. Met als gevolg crashende beurzen en nog meer klanten die hun geld opvragen.

Er is een batterij maatregelen nodig om de diepte en lengte van de recessie te beperken. Paniek vermijden, wordt essen-tieel. Iedereen moet naar de fundamentele realiteit durven te kijken. Die is zeker ernstig, maar niet zo ernstig dat irrational restriction noodzakelijk is. Nuchterheid kan het begin van een herstel betekenen. Stalen zenuwen zijn daar wel voor nodig. En de zekerheid dat de meerderheid van de mensen ook zo denkt en handelt. (T)

de auteur is hoofdredacteur.

Guido Muelenaer