Het nieuwe wonderkind ?

Na de terminal en de pc neemt de gebruikerscomputer een derde gedaante aan : de network computer, goedkoper dan een pc en intelligenter dan een terminal. De eerste exemplaren verschijnen reeds op de markt, maar moeten hun sporen nog verdienen.

De nieuwste favoriet van de computerindustrie oogt niet erg indrukwekkend. Bij IBM is hij niet eens groter dan een sigarenkistje. Het is de network computer of nc, een nieuwe generatie van computers die gemaakt is voor gebruik op netwerken lokale of wereldwijde, zoals het Internet. Zijn positie is nog onzeker. Soms wordt hij voorgesteld als een goedkopere rivaal van de pc, soms als een intelligente opvolger van de terminal. Het is ook mogelijk dat hij geen van beide zal vervangen en de bestaande computers zal aanvullen, net zoals de GSM een plaats heeft gevonden naast de traditionele telefoon.

Eenvoudig gesteld, is een network computer een microcomputer zonder harde schijf, diskdrive of cd-romlezer. Op eigen houtje kan hij niets, maar als onderdeel van een netwerk, lokaal of Internet, wordt het een erg krachtige machine die haar toepassingen op servers zoekt en er haar bestanden opslaat. De nc kan samenwerken met Windows-programma’s voor pc, maar is van nature meer geschikt voor toepassingen in een nieuwe computertaal die momenteel erg in trek is : Java van Sun Microsystems.

Het aanvankelijke argument dat voor de nc naarvoren werd geschoven, was de prijs. De eerste verdediger van de nc, Larry Ellison, de grote baas van Oracle, het tweede grootste softwarehuis ter wereld, maakte het idee populair door over de “500 dollar-computer” te praten (ongeveer 16.000 frank). Dat is de helft van de prijs van een minimale traditionele configuratie. De nc’s die IBM of Sun Microsystems op de markt brengen, kosten echter veeleer tussen de 20.000 en de 30.000 frank. Wat zijn dan de nieuwe argumenten ?

IBM, Sun, Microsystems en HDS, die verscheidene modellen ontwikkelen, hebben er genoeg. Volgens IBM is de belangrijkste doelgroep de nog altijd grote markt van de “passieve” terminals. “Men vindt ze vooral in de banken, de industrie en de verzekeringen,” zegt Hugue De Middelaer, product manager van Network Station, de door IBM volgens de nc-normen ontwikkelde pc. Deze systemen zijn erg eenvoudig en hebben zelf geen intelligentie. Alle verwerking gebeurt op de centrale computers. Terminals zijn weinig flexibel en hebben een rudimentaire interface, zonder vensters, zonder muis. Het komt niet zelden voor dat ze twintig jaar dienst achter de rug hebben.” Het gaat hier zowel om grote systemen als om mini’s, zoals de in België erg talrijke AS/400.

Maar ook de pc is een mikpunt van de Network Computer. Hij is erg ruim verspreid in de organisaties. En hij heeft een zwakte : zijn werkingskost die, volgens Gartner Group, een gereputeerde informaticaconsultant, meer dan 200.000 frank per jaar zou bedragen. De investering in het materieel maakt daar slechts een klein gedeelte van uit. De grootste kosten komen voort uit het updaten van programma’s en uit herstellingen.

Volgens de voorstanders van de nc heeft de personal computer nog een nadeel. Hij brengt de gebruikers en de markt van de microcomputers in handen van een technisch monopolie dat gedeeld wordt door Intel en Microsoft. De pc is momenteel niets anders meer dan de combinatie van een Intel Pentium-processor met een Microsoft Windows 95 of NT-basisprogramma (besturingssysteem). Nu bestaat het “gemeenschappelijk front” van bedrijven die de nc-norm hebben ontwikkeld uit concurrenten of partners die ontgoocheld zijn over de Microsoft/Intel tandem. In mei jongstleden maakten IBM, Apple, Oracle, Sun Microsystems en Netscape een akkoord bekend over de minimumnormen van een Network Computer die geen Intel of Microsoft nodig heeft. Ze speelden daarbij volledig in op de door het Internet gepopulariseerde trend ten gunste van alles wat met netwerken te maken heeft.

De vooruitzichten lijken tamelijk goed. Volgens Datamonitor, een Amerikaans bedrijf voor markstudie, zouden er tegen het jaar 2000 wereldwijd 10 miljoen nc’s in gebruik kunnen zijn, waarvan een flink derde in Europa. Enkele bedrijven hebben al schokkende bekendmakingen gedaan. Federal Express, dat erg technologiegericht is, wil tienduizenden terminals door nc’s vervangen. Het heeft nog geen leverancier gekozen maar test het Javastation, het model van Sun Microsystems.

Zoveel enthousiasme is echter uitzonderlijk. “Het is een feit dat een pc duur is in het gebruik,” zegt Jacques Godet, algemeen directeur van de Dienst Informatica van de Generale Bank. “Maar voor ons blijft de nc nog een marketingconcept. Hij gaat uit van een nieuwe technologie en hij gebruikt netwerken. Voor een bank als de onze, die 11.000 agentschappen met elkaar moet verbinden, blijft de telecommunicatiestructuur in België erg duur.” Een andere potentiële klant, Fortis AG, heeft gelijkaardige bezwaren. Zelfs bij Belgacom, waar de dienst multimedia belangstelling heeft voor de commercialisering van de network computer en een akkoord heeft gesloten met Sun Microsystems en met Oracle, is het eerste enthousiasme wat gemilderd.

Een troef van de nc is zijn erg prille jeugd. Een jaar geleden was er voor het eerst sprake van een network computer, in mei 1996 werd hij voor het eerst aangekondigd en hij is nog maar sinds enkele weken in productie. Het viel dan ook niet mee om vóór het afsluiten van dit nummer ook maar één exemplaar in België te zien te krijgen. Einde december beschikte IBM België over één enkele demonstratiemachine dan nog een prototype waarvan sommige bestanddelen gewijzigd zullen worden. Zowel IBM als Sun verklaren dat het systeem vanaf maart effectief gelanceerd zal worden.

De leveranciers ontkennen dat de markt lauw is. “De meeste klanten tonen belangstelling,” benadrukt Hugue De Middelaer (IBM) die zijn eindejaarsvakantie heeft afgebroken om de nc bij verscheidene prospects te demonstreren. “Meer dan één Belgisch bedrijf test ons Java-station,” zegt Luc Opdebeeck, marketing manager van Sun Microsystems België. “De belangstelling bestaat, de bedrijven proberen de machine uit, maar het is nog erg vroeg om concrete toepassingen voor te stellen.” De eerste pioniers hebben duidelijk geen zin in pottenkijkers zeker niet als dat concurrenten zijn.

De aarzelingen hebben gedeeltelijk te maken met de radicale optie die de makers van deze nieuwe computergeneratie hebben genomen : de Java-taal. De nc kan weliswaar applicaties voor pc Windows draaien, maar is daar niet echt voor gemaakt, zegt Hugue De Middelaer (IBM). De nc komt pas echt tot zijn recht met Java-programma’s, maar ondanks het ongelooflijke succes van die taal blijft de bibliotheek van beschikbare toepassingen erg bescheiden, in vergelijking met het aanbod dat voor Windows of zelfs de Apple Macintosh bestaat. Er is nog geen echt equivalent voor het Microsoft Office-programma, dat Word, Excel, Power Point en Mail combineert de toepassing die het meest samen met pc’s wordt verkocht. Op het Internet is een pre-beta-versie van Corel Office for Java te vinden (http://www.corel.com), die echter nog geen oordeel mogelijk maakt. En toch…

Misschien is het allemaal slechts een kwestie van tijd. Net als de nc zelf is Java erg recent, wat niet belet dat het een uitzonderlijke doorbraak heeft gekend voor een computertaal, een instrument dat de ontwikkelaars meestal niet graag vervangen. “Hoe ongelooflijk het ook lijkt, het is mogelijk dat Java tegen de eeuwwisseling Windows, het meest verspreide softwareplatform ter wereld, zal inhalen,” voorspelt Byte, het toonaangevende computermagazine.

“Het grote voordeel van Java is zijn draagbaarheid”. Tot nu toe moest een programmeur partij kiezen : een programma dat hij voor één bepaald computertype schreef zou niet op een ander type werken. Met Java is dat verleden tijd. Een Java-toepassing draait op eender welke computer : pc, Macintosh, Unix… en natuurlijk nc. De taal is niet gebonden aan een bepaald type van processor. Ze is zelfs bruikbaar voor elektronische organizers en voor toestellen zoals biljettenverdelers (ATM). In de wereld van de grote bedrijven vereenvoudigt dat veel zaken. De fusies en het leggen van informatica-links met leveranciers en klanten stoten immers vaak op problemen met de compatibiliteit.

De tweede troef van Java is zijn modulaire opbouw. Het principe is het omgekeerde van die van de pc- of Macintoshprogramma’s, die zich volledig in het geheugen laden. Bij Java vertrekt men van een basismodule, die naargelang van de gewenste functies andere modules op de server oproept zonder dat de gebruiker daar iets van merkt. Dankzij dit principe is er minder behoefte aan geheugen en aan verkeer op het net.

Derde kenmerk : de bouw van de programma’s is zelf modulair. “Men kan gedeelten van toepassingen opnieuw gebruiken,” zegt Paul Dedecker, technical office manager bij Sun Microsystems België. Men spreekt van de techniek van de objects“, die soms ook ” beans” worden genoemd (koffiebonen). Ze kunnen betrekking hebben op een visueel aspect of op een functie. De ontwikkelaar kan ze samenvoegen om de constructie van een toepassing te versnellen. Sommige “beans” zijn al beschikbaar, andere zullen dat binnenkort zijn.

Dankzij zijn “draagbaarheid” is Java niet gebonden aan de nc. De taal werkt op alle computers met een programma die ze kan interpreteren, een zogeheten “virtuele Java-machine”. Dergelijke software is reeds verkrijgbaar (of zal dat tegen het einde van het jaar zijn) voor vrijwel alle platforms : Windows 95, NT, Macintosh, Newton enzovoort. Dat verklaart waarom de nc-promotors zich minder concentreren op de vervanging van de pc dan op die van de terminals. Elke microcomputer kan immers een network computer worden, op voorwaarde dat hij Java-programma’s kan draaien.

Dat idee heeft zelfs Microsoft verleid, dat het idee van een rond een netwerk gebouwde computer aanvankelijk verwierp. Nu heeft het een bijna homoniem concept gelanceerd, de Netpc, in samenwerking met enkele grote fabrikanten zoals Compaq. Het zal niet gemakkelijk zijn een nc van een Netpc te onderscheiden. De eerste is niet gebonden aan een bepaald type van processor, terwijl de tweede trouw blijft aan de Intel Pentium en in feite een “uitgeklede” pc is. Al deze bochten van de computerindustrie kunnen ingewikkeld lijken. Maar waarom zouden wij ons daar druk over maken ? Dient de netwerkcomputer net niet om ons leven eenvoudiger te maken ?

R.V.A.

HUGUE DE MIDDELAER (IBM) De network computer van IBM, Network Station genoemd, mikt vooral op de vervanging van de terminals.