Het mirakel van San Leonardo

Marchese Carlo Guerrieri Gonzaga heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt. In Borghetto, op de grens van Trentino en het échte Italië, tussen bossen en bergen, maakt hij koppig en haast tegen beter weten in een wijn die alsmaar excellenter wordt. Zijn San Leonardo staat momenteel op gelijke hoogte met de Sassicaia, een van zijn vroegere geesteskinderen.

TEKST : HENK VAN NIEUWENHOVE / FOTO’S : JAN VERLINDE

De Gonzaga’s vormen samen met het geslacht de Medici een van de oudste adellijke families in Italië. Rond het jaar 1000 was er in Lombardije reeds sprake van de Gonzaga‘s. Guerrieri is een epitheton ornans, dat in het quattrocento aan de naam Gonzaga werd toegevoegd, na een veldslag waarin de markies zich als een heldhaftige krijger ( guerriero) onderscheiden had. De familie woonde vele eeuwen in Mantova, waar de Gonzaga’s ook vereeuwigd werden in fresco’s voor het Palazzo Ducale door Mantegna. Ook in de jongere geschiedenis van Italië heeft het adellijke geslacht een hoofdrol gespeeld. Anselmo Guerrieri Gonzaga, de grootoom van Carlo, was een van de medestichters van Italië in 1848 en werd ook de eerste minister van Buitenlandse Zaken van de jonge staat. De Gonzaga’s speelden ook een rol in de industriële omwenteling en werden de grootste betonproducent van Italië. De jonge Carlo was voorbestemd om industrieel te worden, maar na zijn economische studies ging hij in Lausanne oenologie studeren. Omdat een zakenman toch ook over wijn moet kunnen meespreken… Een beslissing die de wijnliefhebber van harte zal toejuichen. Zijn passie voor de wijn haalde het van de zakelijke ratio. Als jonge oenoloog ging hij helpen bij zijn oom, de markies Incisa della Rocchetta, die toen experimenteerde met de Sassicaia-wijn. Carlo Guerrieri Gonzaga verliet uiteindelijk Rome om zich in het zomerhuis in Trentino te vestigen, verkocht zijn industriële aandelen om zich nog uitsluitend bezig te houden met zijn azienda. “Een beslissing die ik me geen ogenblik beklaagd heb”, zegt de markies. “Hier heb ik de zin voor de natuur en de eenvoud van het leven herontdekt, kwaliteiten die de stadsmensen van vandaag niet meer kennen. ‘s Zomers woon ik in het landhuis, omringd door het park. In de winter trek ik me terug in de hoeve. Dan kan ik genieten van een wild everzwijn, met polenta en paddestoelen uit het bos, én een goede fles wijn. Met zijn allen rond dezelfde tafel. Veel leuker dan een stijfdeftig diner. Hier voel ik me op mijn gemak. En ik heb de grote voldoening dat ik uit het niets een wijn heb opgebouwd die nu toch stilaan waardering begint te krijgen.” En om de daad bij het woord te voegen, nippen we bij de haard van een gechambreerde San Leonardo 1990 : mooi gerijpt, stoer en krachtig, met heel veel karakter, en smekend om vergezeld te worden van een everzwijntje uit de wouden op de bergflanken rondom ons.

Duizend jaar

geleden werd reeds wijn gemaakt in dit kleine gebied, dat als een Grieks theater in een halve ronde ingesloten wordt door subalpijnse bergen en uitgeeft op het Garda-meer. De bescherming door de Lessini-bergen enerzijds en de milde temperatuur van het nabije Garda-meer liggen aan de basis van een microklimaat, dat niet alleen gunstig is voor wijnbouw en olijfbomen, maar zelfs palmbomen laat gedijen. Het waren de monniken van de San Leonardo-abdij, die hier rond het jaar 1000 de eerste wijnstokken hebben geplant. De Tenuta San Leonardo werd in het jaar 1724 door de familie Guerrieri Gonzaga opgericht. Toen al werd er geëxperimenteerd. De traditionele druivensoorten werden vervangen door variëteiten uit Bourgondië en het Rijn-gebied. De Riesling en Rülander van het huis werd zelfs aan het keizerlijke hof van Wenen geschonken en gedronken. Begin deze eeuw werd de villa gebouwd (“Niet echt zo oud”, zegt Carlo Gonzaga haast verontschuldigend) en na de Eerste Wereldoorlog werden de wijnstokken vervangen door de typische Bordeaux-variëteiten Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en Merlot, wat toen een innovatie was in Trentino.

Bij die Eerste Wereldoorlog moeten we een parenthesis plaatsen, want toen heeft zich een ‘mirakel’ afgespeeld in dit huis. Eerst moet u weten dat San Leonardo, le saint Léonard, een Franse heilige was uit de tijd van Clovis, die een groot aantal onrechtmatig opgesloten gevangenen uit de koninklijke kerkers wist te bevrijden. Léonard is tot op heden de beschermheilige van de gevangenen. Op 6 november wordt hij gevierd. En op 6 november 1916 zat een vrouw in de kapel te bidden voor haar echtgenoot die in de oorlog vermist was. In dit gebied werd tijdens WO I een hevige strijd geleverd, waarbij minstens 30.000 soldaten de dood vonden en vele tienduizenden werden gevangengenomen. Marchesa Gemma Guerrieri Gonzaga hoorde het geweeklaag en was zo aangegrepen door het leed van de vrouw dat ze alles in het werk stelde om de vermiste op te sporen. Na een lange speurtocht, waarbij ze al haar diplomatieke relaties aansprak, vond ze niet 1 maar 12.500 gevangenen, die afkomstig waren uit Trentino, Istrië en Dalmatië, en gevangenzaten in Siberische kampen. Ze konden bevrijd worden en keerden na een lange odyssea terug naar hun gebied dat na de eerste wereldoorlog deel ging uitmaken van Italië.

Dit verdrag werd trouwens getekend op het domein van Guerrieri Gonzaga, dat op de vroegere grens lag tussen het grote Oostenrijkse rijk en het jonge Italië. Op deze symbolische plek werd twee jaar geleden met 7000 deelnemers een culturele manifestatie gehouden door vertegenwoordigers van Trentino, Südtirol (Alto Adige) en het Oostenrijkse Tirol, waar de roep voor een autonome staat luid weerklonk.

De hele streek

is getekend door haar geschiedenis. De mensen zijn terughoudend en koppig, ze hebben karakter en laten zich moeilijk temmen. Wat volkomen overeenstemt met de eigenschappen die de San Leonardo-wijn worden toegedicht. In tegenstelling tot de Sassicaia bijvoorbeeld, een elegant en geraffineerd product van het zuiden, de zon en de zee.

Na WO II, toen de Ober-Kommandantur-Wehrmacht van de Duitsers op het domein huisgehouden had, moest het hele wijngebied weer worden aangeplant, en werd de basis gelegd voor de huidige wijngaarden, die 16 hectaren beslaan. Die bestaan uit Pinot Bianco, Riesling en Trebbiano (voor de witte wijnen SanLeonardo Bianco en Schiava Gentile), Lambrusco (voor de Rosato de San Leonardo) en vooral de drie Bordeaux-variëteiten voor de grote wijn van het huis. Deze San Leonardo bestaat uit 60 % Cabernet Sauvignon, 30 % Cabernet Franc (!) en 10 % Merlot en wordt alleen in de grote jaren geproduceerd : de eerste keer in ’83. De wijnen worden apart gevinifieerd, 6 maanden gelagerd in vaten van Sloveense eik, en 18 maanden tot 2 jaar in kleine fusten van jonge eik. “Ik heb alles moeten leren en ik leer nog”, zegt de fijnbesnaarde aristocraat (al te) bescheiden. “De eerste jaren waren experimenten. In ’86 en ’87 begon het al een beetje te lukken. Het eerste grote jaar was ’88, maar dan hadden we problemen met de kurken. Elk jaar proberen we wat beter te doen. De wijn van ’90 was heel goed. En wat denkt u van de ’93 ?”

Een uitstekende wijn van een heel groot jaar : donkerrode kleur van geronnen bloed ; spitante en sensuele geuren uit een kersengaard ; een omfloerste en rijpe smaak die langzaam maar zeker alle associaties oproept van een bos in de herfst. Deze wijn zal over 10 of 20 jaar omschreven worden als het nieuwe mirakel van San Leonardo.

De wijnen worden in België ingevoerd door Licata, Hasselt. Tel. : (011) 22.20.37.

Marchese Carlo Guerrieri Gonzaga : van de industrie naar de wijn.

San Leonardo : alsmaar beter.

Op de binnenkoer van het domein worden de eiken vaten met de kostbare wijn weggedragen.

De markies op een van de oude tractors uit zijn privé-museum : agrarische archeologie.

De kapel waar tijdens WOI gebeden werd voor de vermiste soldaten. Marchesa Gemma Guerrieri Gonzaga zorgde voor de behouden terugkeer van 12.000 krijgsgevangenen uit Rusland.