Het Mexico van Alvarez Bravo

Hij is zonder twijfel de grootste fotograaf die Mexico heeft gekend: Manuel Alvarez Bravo. In Charleroi staat z’n werk, geprezen door onder meer André Breton, nu tentoon.

André Breton, die hem in 1938 tijdens zijn verblijf in Mexico ontmoette, was een van de eersten die de foto’s van Manuel Alvarez Bravo publiceerde, in het surrealistische tijdschrift Minotaure. “De kracht om leven en dood met elkaar te verzoenen, schreef hij, vormt waarschijnlijk de voornaamste bekoring van Mexico. In dit opzicht trekt hij een onuitputtelijk register indrukken open, die variëren van uiterst mild tot hoogst geniepig. De grote kunst van Manuel Alvarez Bravo maakt het voor ons mogelijk om er extreme polen in te ontdekken.” Extreme polen: er valt geen betere omschrijving te verzinnen voor de visie van Alvarez Bravo, die tegelijkertijd het ongewone en het alledaagse, de mythologische kracht van bepaalde geslepen stenen en de lichtende wonderlijkheid van agaven, het werk van eenvoudige boeren en de bevalligheid van een ontkleed meisje, slapende op een mat, weet vast te leggen.

Geboren in 1902 deed Alvarez Bravo zijn technische vorming op uit zijn contacten met Edward Weston en Paul Strand, twee beeldenmakers die de krachtlijnen van hun oeuvre in Mexico ontwikkelden. Maar Alvarez Bravo had ook ontmoetingen met de revolutionaire woelgeest Tina Modotti en met fotograaf Cartier-Bresson, die daar begin jaren ’30 afmonsterde. Hij was tevens assistent van de Russische cineast Eisenstein.

Zo’n 200 zwartwitfoto’s worden in Mont-sur-Marchienne tentoongesteld: ze geven een overzicht van de loopbaan van de fotograaf tussen 1924 en 1991. Ook al was hij op verzoek portretkunstenaar (voor Octavio Paz, Carlos Fuentes, Diego Rivera, Frida Kahlo…), toch vormde dat niet het wezenlijke onderdeel van wat hij deed. Hij schiep een beeld van de grootsheid en de ellende van de mens op aarde: een arbeider die wordt omgebracht tijdens een rel, een meisje met een vroegrijp gezichtje, een landschap van zand en wind met onregelmatige rotsen. Zonder geavanceerd te zijn, vormen zijn afstellingen voor hem een manier om van de werkelijkheid te profiteren, niet alleen door deze mooier te maken maar ook door er een licht fantastisch tintje aan te geven waardoor onze blik gevangen wordt. Als fotograaf van de dagelijkse strijd om het bestaan, was het verre van hem om dit te idealiseren. Voor hem is het van belang om een blik juist vast te leggen alsook de ongerijmdheid van het toeval, de soms sombere en tragische poëzie van een land waarin een doodshoofd ook een lekkernij in suikerwerk is. Een verbluffend oeuvre.

“Caja de visiones”. De foto’s van Manuel Alvarez Bravo in het Musée de la Photographie, avenue Pastur 11, 6032 Charleroi/Mont-sur-Marchienne. Tot 28 februari. Tel. (071) 43.58.10.

ALAIN DELAUNOIS