‘Het is een Keane!’

Kunst met een verhaal verkoopt, ook kitscherige kunst. Dat bewijst Margaret Keane, over wie Tim Burton een film maakte.

” Oh, het is een Keane, een echte Keane!”, roept een feestganger in Sleeper, een film van Woody Allen uit 1973, als hij een schilderij van een kind met buitenproportioneel grote ogen ziet. Het lijkt of hij een Van Gogh herkent. Het verhaal speelt zich af in de 22ste eeuw. De grap is duidelijk: het werk van Margaret Keane, waarover de kunstwereld van 1973 denigrerend deed, zal dan tot de canon behoren.

Die voorspelling is voorlopig niet uitgekomen, maar haar werk is wel in waarde gestegen. “In de jaren zestig kon je nog voor een paar duizend dollars een Keane kopen”, zegt Robert Brown, de eigenaar van de Keane Eyes Gallery in San Francisco, die al decennia haar werk verkoopt, naast prints, ansichtkaarten en andere Keane-merchandise. “Tegenwoordig kosten die schilderijen tussen 300.000 en 500.000 dollar.”

Keanes doeken van grootogige kinderen, vrouwen en dieren, die in de jaren zestig razend populair werden, werden door critici als kitsch weggezet. Andy Warhol deed dat niet: “Ik vind wat Keane heeft gedaan juist geweldig. Als haar werk slecht zou zijn, zouden niet zo veel mensen het mooi vinden.” Met dat citaat opent de film Big Eyes van regisseur Tim Burton. Hij vertelt hoe Margaret Keane toeliet dat haar man Walter zich voordeed als de schilder van haar big eyes. De Keane die Warhol zo geweldig vond, was in werkelijkheid een andere Keane. Walter Keanes valse claim was zonder twijfel een van de brutaalste fraudes uit de kunstgeschiedenis.

Tweede Wereldoorlog

Toen Walter Margaret ontmoette, schilderde hij Parijse straattafereeltjes. Hij kreeg de eigenaar van een lokale jazzclub zover dat hij en Margaret hun schilderijen er mochten tentoonstellen. Toen bleek dat het hippe uitgaanspubliek viel voor Margarets big eyes, claimde Walter dat hij de schilder was. “Mensen kopen geen kunst van vrouwen”, hield hij haar voor. Hoewel ze het er moeilijk mee had, ging ze akkoord met de fraude.

Walter werd in korte tijd een beroemd kunstenaar. Hij verzon het verhaal dat zijn schilderijen van grootogige, droef kijkende kinderen waren ingegeven door de wezen die hij na de Tweede Wereldoorlog in Europa had gezien. Toen het stel uit elkaar ging, kwam aan het licht dat Margaret de kunstenaar was.

Business is up

Keane, 87 inmiddels, is nooit gestopt met schilderen, vertelt ze aan de telefoon vanuit San Francisco. “Het grote verschil met vroeger is dat ik gelukkig ben. Ik heb Walter vergeven en ik schilder geen verdrietige kinderen meer.” Sinds haar scheiding in 1965 schildert ze vooral gelukkige kinderen, vrouwen en dieren in felle kleuren en met — uiteraard — buitenproportioneel grote ogen.

Haar werk blijft onverminderd populair — ook haar nieuwe werk. Haar schilderij Rosebud (1997) heeft bijvoorbeeld een vraagrijs van 58.000 dollar. Paradise Pets uit 2013 kost 45.000 dollar. Beroemdheden als Joan Crawford en Nathalie Wood lieten zich door haar portretteren.

Galeriehouder Brown benadrukt dat Keanes commerciële succes vooral te danken is aan de toewijding waarmee ze al zeventig jaar schildert. Dat haar verhaal aan haar succes heeft bijgedragen, wil er bij hem niet in. “Haar schilderijen verkochten al goed voor de scheiding.” Zelf draait Keane er minder omheen. “Business is up sinds de film.”

Big Eyes loopt vanaf 18 maart in de zalen.

MARS VAN GRUNSVEN IN NEW YORK