‘HET IS DE ATOOMENERGIE, STUPID!’

Nogal wat paarse politici zullen zich zaterdag in hun koffie hebben verslikt toen ze te horen kregen dat Electrabel vanaf 1 september de prijs voor aardgas 13 tot 20 % de hoogte in jaagt en de elektriciteitsfactuur voor kmo’s met 5 %. Dit tijdstip is niet toevallig. In de pax electrica was afgesproken dat de prijzen tot die datum niet zouden stijgen. Maar boontje komt nu om zijn loontje.

Het energiebedrijf moest van de paarse regering 100 miljoen euro betalen om de korting op de aardgasfactuur van de gezinnen te financieren. Electrabel wou wel zo gul zijn, maar dan diende de SP.A haar wetsvoorstel over de invoering van een mottenballentaks op kerncentrales in de schuif te houden. Zo gebeurde ook. In de kiescampagne werd hierover met geen woord gerept. Moederhuis Suez stuurt nu – na de electorale bolwassing van de socialisten – de rekening flink gepeperd terug.

De paarse regering oogst wat ze gezaaid heeft. Bottomline is dat Electrabel de prijzen verhoogt, omdat Electrabel de prijzen kàn verhogen zonder commercieel afgestraft te worden. De verzamelde concurrentie tegen Suez is niet eens David tegen Goliath, want die had nog een slinger. Of: waarom zou je maar 2 miljard euro winst maken als je ook 2,5 miljard euro winst kan maken?

Toen de fusiegeruchten tussen Suez en Gaz de France (GdF) steeds luider begonnen te klinken en het gevaar acuut werd dat België uit de hand zou moeten eten van één dominante energiespeler, hadden Verhofstadt & co. resoluut moeten opteren voor een échte vrijmaking van de markt. Quod non. De pax electrica werd een mysterieus vodje papier, loens onderhandeld in de pluchen salons van Belgische achterkamertjes.

De enige twee ‘toezeggingen’ die Electrabel deed, waren: 9 % van de nucleaire capaciteit afstaan aan SPE (waarin GdF nota bene 25,5 % bezit) en een ruil van 15 % van de productieactiva met een buitenlandse speler (eerder een vrijblijvende belofte). Voor Guy en Elio moet dit een bijzonder bevredigende deal geweest zijn. Gent, de thuisstad van de premier, bezit indirect 2,9 % in het verlieslatende SPE en de Waalse publieke sector is er grootaandeelhouder.

En ondertussen nam SP.A-partijvoorzitter Johan Vande Lanotte zich voor om het energiedossier – met de kernuitstap als kers op de taart – hoog op de agenda te plaatsen bij de regeringsonderhandelingen na 10 juni. ‘De SP.A stapt niet in de regering als die terugkomt op de uitstap uit kernenergie,’ zo liet hij dapper weten. Het werd zijn Waterloo. Iemand uit zijn entourage had hem erop moeten wijzen dat hij hiermee in de portemonnee van zijn kiezers zat.

‘Het is de factuur voor atoomenergie, stupid!’ De Belg is niet dom. Het bewijs voor de utopie van Vande Lanotte werd geleverd op 11 mei. Toen kwam de kernreactor van Tihange stil te liggen wegens technische problemen. Rond diezelfde tijd was een jaarlijkse onderhoudsbeurt ingepland voor de reactor van Doel2. Hierdoor viel het Belgische kernpark terug op 75 % van zijn capaciteit. Prompt schoot de prijs voor één megawattuur op de stroombeurs Belpex fors de hoogte in.

België is in toenemende mate afhankelijk geworden van de invoer van elektriciteit en ziet zijn eigen reservebuffer geleidelijk aan verdwijnen. Nu al gaan specialisten ervan uit dat de energievraag tot 2030 nog met 60 % zal stijgen. Paradoxaal genoeg wordt er zowel hier als in het buitenland veel te weinig geïnvesteerd in extra productie en transport. Het huidige politieke klimaat (de uitdoofscenario’s voor kernenergie, weinig beschikbare sites voor nieuwe centrales, de CO2-problematiek) schrikt investeerders af.

Zijn er valabele alternatieven? Jawel, zoals gasgestookte centrales. Maar de winstmarge van die stroomfabrieken oogt niet erg aanlokkelijk door de hoge gasprijs. En ondertussen blijft Electrabel als een kip op haar gouden nucleaire eieren broeden. Niet de goedkope stroom uit kerncentrales bepaalt de internationale marktprijs, wel de elektriciteit uit gas- en steenkoolcentrales (zoals in Duitsland). Elke megawattuur die aan 50 à 60 euro op de groothandelsmarkt komt, kan Electrabel tegen 10 tot 15 euro produceren.

Dit levert klokhen Suez miljardenwinsten op. Of de SP.A en Johan Vande Lanotte dit nu graag horen of niet, dé sleutel tot lagere energieprijzen en een effectieve liberalisering in dit land ligt in de kernenergie. Breek je de markt voor nucleaire stroomproductie niet verder open, dan zal de dominantie van Electrabel nooit worden gekraakt. Hef je de uitstap uit kernenergie niet spoedig op, dan worden we de speelbal van (dure) invoer vanuit het buitenland.

piet depuydt – hoofdredacteur