Het infarct van de kredietmarkt

Drastische maatregelen zijn nodig om de kredietverlening tussen banken weer op gang te trekken. Als dit niet snel lukt, dreigt een diepe recessie.

Wat is de interbankenmarkt?

De interbankenmarkt is het kloppende hart van het financiële system. Het is de markt waarop banken onder elkaar geld verhandelen. Banken met deposito-overschotten lenen geld uit aan banken met tekorten, en omgekeerd. Het kan dus best zijn dat uw spaargeld bij KBC werd uitgeleend aan Fortis, waarmee Fortis een investeringskrediet gaf aan een bedrijf of rommelhypotheken uit de VS kocht. De interbankenmarkt is een bijzonder belangrijke bron waarmee banken hun activiteiten financieren. Normaal is de interbankenmarkt heel liquide. Het is nog nooit gebeurd dat banken voor langere tijd kredietlijnen rantsoeneren of afsnijden. Dat is een gevaarlijk spel, want precies via de interbankenmarkt is het lot van alle banken aan elkaar gekoppeld en zou de faling van een systeembelangrijke bank een cascade van falingen uitlokken.

Waarom is deze markt verlamd?

De afschrijvingen en kredietverliezen trokken al een spoor van vernieling door de resultaten en het eigen vermogen van de banken. Wereldwijd is al voor meer dan 500 miljard dollar afgeschreven en het IMF verwacht dat de schade kan verdrievoudigen tot 1400 miljard dollar. Heel wat banken kampen met een tekort aan kapitaal en stijgende solvabiliteitsproblemen. Volgens het IMF heeft het globale banksysteem 675 miljard dollar extra kapitaal nodig. Bovendien is het voor niemand duidelijk in welke mate de banken elk afzonderlijk aangetast zijn. Zolang niet alle banken open kaart spelen, blijven de rotte appels de hele mand besmetten. Banken aarzelen om andere banken te financieren. Die vrees ontaardde in paniek toen de Amerikaanse autoriteiten de zakenbank Lehman Brothers failliet durfden te laten gaan. Dat lijkt nu een kapitale vergissing die de interbankenmarkt een hartinfarct bezorgde. De bloedtoevoer naar de zwakkere spelers met twijfels over hun overlevingskansen, zoals Fortis en Dexia, werd afgesneden.

Wat zijn de gevolgen voor bedrijven en gezinnen?

Dramatisch. Als banken zich niet kunnen herfinancieren, kunnen ze ook geen verse kredieten meer geven aan bedrijven en gezinnen. Banken houden hun beschikbare cash met twee handen vast en willen alleen nog krediet geven aan de overheid. De bloedtoevoer naar de echte economie raakt dus afgesneden, want investeringen of zelfs de dagelijkse werking van een bedrijf raken niet of moeilijk gefinancierd. Hoe langer dit aanhoudt, hoe dieper de recessie. Vandaar ook de bijzonder drastische en ongeziene maatregel van de Amerikaanse centrale bank om rechtstreeks de Amerikaanse bedrijven te financieren. De Fed neemt tijdelijk de rol van de banken en kredietmarkten over. Krediet wordt ook duurder. De rentetarieven op hypotheken en bedrijfskredieten zijn gekoppeld aan het rentetarief dat banken elkaar aanrekenen. Dat tarief is de voorbije weken fors gestegen.

Wat moet gebeuren om de geldmarkten te reanimeren?

Een gecoördineerde en grote renteverlaging door de centrale banken is nodig, maar niet voldoende. Banken nationaliseren is drastischer en de regering kan deze banken dan verplichten om aan elkaar te lenen. Een ander paardenmiddel is om niet alleen de deposito’s, maar ook alle interbankleningen, te laten garanderen door de overheid, in ruil voor een verzekeringspremie die de banken betalen aan de overheid. De Belgische regering past deze maatregel al toe. Een derde optie is dat de centrale banken als algemene tegenpartij de spil worden van de interbankenmarkt. Banken lenen dan geld aan de centrale bank, die dat geld uitleent aan een andere bank. (T)

Door Daan Killemaes