Het immense margeprobleem

Het voorbije weekend vond in Knokke de eerste editie van de Trends Summer University plaats. Een beperkte groep van topmensen uit het bedrijfsleven en de politiek discussieerde intensief. Het ging over een ruim scala van topics, gaande van bedrijfsstrategie, over technologische opportuniteiten en investeringsmogelijkheden tot de toekomst van de euro en het Belgische en Europese beleid. In de gesprekken en discussies klonk, om het zacht uit te drukken, niet altijd groot optimisme door, maar wel altijd grote verbetenheid om ondanks alle ontij en tegenspoed niet te versagen en er het beste van te maken. Bij de pakken blijven zitten en in een hoekje treuren, staat duidelijk niet in het woordenboek van de aanwezigen. Hartverwarmend en stimulerend in deze tijden van gloom and doom.

Opvallend was dat over alle discussies heen het probleem van de winstmarges altijd opnieuw naar boven kwam tijdens deze Trends Summer University. In tegenstelling tot wat vaak blijkt uit flashy krantenkoppen of snelle commentaren, worstelt het Belgische bedrijfsleven met een algemeen margeprobleem, al zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen. Deze discussie verdient veel meer aandacht dan ze tot nu toe krijgt, omdat de winstgevendheid van het bedrijfsleven een absoluut onmisbare pijler is voor het maatschappelijk welzijn.

Marge is het verschil tussen opbrengst en kosten. Opbrengst wordt bepaald door het volume aan verkoop vermenigvuldigd met de gemiddelde prijs. Als we die analyseren, dan blijkt dat veel Vlaamse ondernemingen prijsnemer zijn. Ze hebben met andere woorden relatief weinig greep op de prijs die ze voor hun goederen en/of diensten kunnen aanrekenen. Het is de markt, vaak internationaal van karakter, die de prijs bepaalt. Enkel met een uitgekiende nichestrategie kunnen bedrijven zich prijsongevoeliger maken. Dat vereist niet enkel constante alertheid en ondernemerschap om de verworven positie te bestendigen en verder uit te bouwen, maar ook de middelen om te investeren in research, productontwikkeling en marktontginning. Gebrekkige rendabiliteit weegt dan ook zwaar op de mogelijkheden om tot een nichestrategie te komen.

Zeker voor ondernemingen die in belangrijke mate de marktprijzen moeten aanvaarden, vormt een goed management van de kosten vaak de sleutel tot overleven en mogelijke expansie. Dat vergt vaak pijnlijke beslissingen die geen enkele ondernemer graag neemt. Werken aan en denken over expansie en nieuwe initiatieven is zoveel leuker dan strak toezicht houden op de verlies- en winstrekening en de diverse componenten daarvan.

Het is ook duidelijk dat de Belgische omgeving het ondernemers extra moeilijk maakt om een efficiënt kostenmanagement te voeren. Een klassiek voorbeeld is het onvermogen om fundamenteel in te grijpen in ons automatisch indexeringsmechanisme. Dat stuurt onze loonkosten constant omhoog, zonder de minste rekening te houden met de draagkracht van ondernemingen. Die kunnen vaak niet anders dan rationaliseren en automatiseren om de nefaste impact van de loonkosten op de rendabiliteit binnen de perken te houden. Maar ook ontslagen kosten vaak veel geld en wegen nog eens zwaar op diezelfde rendabiliteit die meestal al onder druk staat als het tot ontslagen komt.

Uiteraard is een ontslag voor de werknemer vaak een drama, maar het besef van wat ontslagen teweegbrengen in ondernemingen, ontsnapt vaak aan de publieke aandacht, en aan die van beleidsmakers.

Onze ondernemingen kreunen onder een bijna onophoudelijke stroom van nieuwe belastingen en verse reglementeringen. Zelden wordt gepraat over de impact daarvan op hun rendabiliteit. Uiteraard mogen en moeten andere maatschappelijke bekommernissen spelen bij de vastlegging van belastingen en reglementen, maar een zo goed als systematische veronachtzaming van de winstgevendheid van ondernemingen is funest. Op die manier wordt niet enkel de rendabiliteit op korte termijn ondergraven, maar ook het investeringsvermogen van de ondernemingen en dus hun overlevingskansen op langere termijn. Wie het op een ernstige manier over de toekomst van, bijvoorbeeld, onze publieke financiën en de problematiek van duurzame tewerkstelling wil hebben en daarbij niet expliciet ingaat op de rendabiliteit van ondernemingen, strooit zichzelf en de publieke opinie zand in de ogen.

JOHAN VAN OVERTVELDT Hoofdredacteur

De winstgevendheid van het bedrijfsleven is een absoluut onmisbare pijler voor het maatschappelijk welzijn.