Het Griekse voorbeeld

JEV VUCHELEN

Door de goedkeuring van een streng besparingsplan heeft Griekenland nieuwe middelen gekregen. Hiervoor betaalt het land een hoge prijs. Het is onduidelijk of de geldschijven die de komende maanden ter beschikking moeten worden gesteld nogmaals inleveringen vereisen. Door de voorbije en te verwachten saneringsinspanningen zien de groeivooruitzichten van de Griekse economie er allesbehalve goed uit. Nochtans kan alleen economische groei Griekenland structureel redden.

Het recentste saneringsplan bestaat voor bijna de helft uit lastenverhogingen. Het overheidsbeslag op de economie verhoogt hierdoor met meer dan 5,5 procentpunt tot nagenoeg 45 procent van het bbp, het gemiddelde in de eurolanden. Het ligt voor de hand dat die bijkomende punctie op de private sector, samen met de verlaagde uitkeringen, deflatoir werkt. Velen besluiten dat de crisisbestrijding van de Europese Commissie niet werkt. Misschien terecht. Duidelijk is wel dat de critici geen alternatieven formuleren. Stilzwijgend lijken ze aanhangers van het moto: ‘financieren en wachten’. Perspectieven biedt deze houding ook niet.

De beperkingen die een deelname aan een muntunie in crisismomenten oplegt, komen in het geval van Griekenland duidelijk tot uiting: groeistimulerende instrumenten ontbreken nagenoeg volledig. Toegegeven, structurele hervormingen zoals die van de arbeidsmarkt, verstevigen na verloop van tijd wel het economisch weefsel, maar er is geen instrument dat op kortere termijn de economie een elektroshock kan geven.

Kleine open economieën gebruiken hiervoor traditioneel het wisselkoersinstrument. Het zorgt voor een compenserende vraag uit het buitenland die de tewerkstelling ondersteunt en de onvermijdelijke verhoging van de inflatie verlicht de last van schulden. Een alternatieve ‘doping’ voor de groei heeft de eurozone niet ontwikkeld en dat kan de leden zuur opbreken. De deflatiespiraal zal wel ergens stoppen, maar perspectieven zijn er de komende jaren nauwelijks.

Daarom pleit ik voor een drastische hervorming van het Griekse inkomstenbelastingstelsel. Het voor de hand liggende stelsel is de vlaktaks. Die is eenvoudig en snel toe te passen waardoor veel discussies over fraude kunnen worden vermeden. Het stelsel laat ook toe, door een verlaging van het marginaal tarief, dat de economie wordt gestimuleerd zonder dat de belastingopbrengst lager moet. Wachten op de terugverdieneffecten om de belastinghervorming te financieren, hoeft niet. Integendeel, de overheid kan zelfs een contract met de belastingbetalers afsluiten waarbij ze belooft om de helft van de bijkomende belastingopbrengst te ristorneren onder de vorm van een tariefverlaging.

Een cruciaal onderdeel van zo’n belastinghervorming is dat de burgers duidelijk wordt gemaakt dat er een nieuwe tijd is aangebroken. Voor inkomen moet worden gewerkt. Dat is de belangrijkste tekortkoming van de Europese crisisbenadering: te weinig wordt het de Grieken duidelijk gemaakt dat de periode van omkopen, frauderen, enzovoort voorbij is. Het gevaar is vooral dat de zwakkeren bijkomend moeten inleveren, niet de corrupte ambtenaren of de fraudeurs.

De implementatie van een vlaktaks in Griekenland is de best mogelijke blijk van dankbaarheid van de Grieken tegenover de Europese belastingbetalers. Ze zetten belangrijke bedragen op het spel om de Griekse schulden te financieren en vrezen nog altijd een Grieks failliet. Buiten het behoud van de eurozone wordt hen nauwelijks of geen opbrengst beloofd. Een snelle heropleving van de Griekse economie maakt niet alleen duidelijk dat er een einde in zicht is voor de Griekse problemen, maar houdt ook de boodschap in dat een drastische hervorming van de inkomstenfiscaliteit een cruciaal sluitstuk vormt van de Europese hervormingen. We kunnen dan halsreikend uitkijken naar de lidstaten die het Griekse voorbeeld volgen. Zo kan Griekenland een onverwachte hulp zijn voor de Europese economie en ook een belangrijke bijdrage leveren aan het Europese integratieproces.

De auteur is professor economie aan de VUB.

De implementatie van een vlaktaks in Griekenland is de best mogelijke blijk van dankbaarheid van de Grieken tegenover de Europese belastingbetalers.