Het geldboek van Marcia De Wachter (ex-directeur NBB): Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises van Charlie Kindleberger en Bob Aliber

Tijdens de Week van het Geld vraagt Trends aan mensen die dag in dag uit met geld en economie bezig zijn, welke boeken hen het meeste inzicht hebben verschaft over geld en het geldsysteem.

Waarom dat boek? Welke inzichten heeft het u gebracht die u voordien niet had en waarom zijn die belangrijk?

MARCIA DE WACHTER. “Het biedt een zeer fascinerende analyse over de gemeenschappelijke patronen in het ontstaan, het verloop en de implosie van financiële zeepbellen. Van de Nederlandse tulpenbubbel in 1636 tot de dotcombubbel in 2000 wordt overtuigend aangetoond hoe de prijzen van grondstoffen, vastgoed, aandelen, wisselkoersen enzovoort steevast in een steeds sneller tempo tot een op middellange termijn onhoudbaar niveau worden opgedreven, in vergelijking met hun historisch gemiddelde waarde en met de koopkrachtgroei van de bevolking.

“Eerst is er een euforische fase met een onderliggend collectief sentiment bij de publieke opinie: ‘We hebben het nog nooit zo goed gehad. Deze keer is het anders.’ Er gaat ook een snelle stijging van de schuldgraad van de gezinnen mee gepaard waardoor er een soort collectieve blindheid ontstaat. Irrational exuberance noemde de voormalig Fed-voorzitter Alan Greenspan dat. Beleggers zijn in toenemende mate optimistisch over winstopportuniteiten en geldschieters worden minder risicoavers. Mensen beginnen aandelen of waarden te kopen omdat hun kennissen het hen aanbevelen of omdat de kranten erover schrijven en de zeepbel groeit.

“Dan is er een trigger, een incident zoals een faillissement van een grote bank of de ontdekking van een gigantische boekhoudfraude. De bubbel barst – onverwachts voor de outsiders, maar niet voor de insiders die hun winst al namen net voor de klap en uit het financieel product zijn uitgestapt. Er ontstaat paniek. Die plotse terugslag van het marktsentiment – het Hyman Minsky-moment – leidt onvermijdelijk tot een marktcrash.”

Hoe heeft dat uw kijk op geld en het geldsysteem veranderd?

DE WACHTER. “Cycli van financiële manieën en paniek zijn het resultaat van langgerekte perioden van een sterk stijgend kredietaanbod vaak aangevuurd door technologische vernieuwingen, in het bijzonder in de distributie en dus de toegankelijkheid voor grotere groepen. Het creëert gektes in vastgoed, aandelen of meer recent in technologische innovaties zoals de bitcoin en de NFTs (non fungible tokens) gebaseerd op blockchaintechnologie.

“Paradoxaal genoeg leiden uitgebreide perioden van kredietgroei, zoals we nu meemaken, onvermijdelijk tot kuddegedrag en roekeloosheid, tot de bubbel barst.”

Welke rol heeft dat in uw loopbaan gespeeld?

DE WACHTER. “Sedert 2000 hebben zich meerdere zulke systemische crisissen voorgedaan, zoals in de periode 2008-2011 toen rommelhypotheken in derivaten werden verpakt met aansluitend de schuldencrisis van landen en de fragmentatiecrisis. Er is ook de zeer sterke toename van de schuldgraad van de Belgische gezinnen en van de overheid. Dat verklaart onder meer de zeer sterke stijging van de woningprijzen die niet in verhouding staat tot de gemiddelde inkomensgroei en daardoor misschien op termijn onhoudbaar is. Als voormalig toezichthouder en als huidig bankvoorzitter van MeDirectBank kijk ik daar nauwlettend op toe.”

Heeft het een rol gespeeld in uw persoonlijke leven?

DE WACHTER. “Financiële crisissen zijn psychodynamische fenomenen met een onstelpbaar drijvend collectief irrationeel kuddegedrag. Vandaar mijn risicoaverse reactie tegenover zeer sterk stijgende waarderingen en koersen: als het te mooi is om waar te zijn, wees gerust, dan is het niet waar. Leg daarom nooit al je financiële middelen in dezelfde korf.”