Het geldboek van Jan Smets (voormalig Gouverneur Nationale Bank van België): Ethica Nicomachea van Aristoteles

Tijdens de Week van het geld vraagt Trends aan mensen die dag in dag uit met geld en economie bezig zijn, welke boeken hun het meest inzicht hebben verschaft over geld en het geldsysteem.

“Misschien verrassend, en mogelijk mee geïnspireerd door de Latijns-Griekse humaniora die ik volgde, maar voor mij is dat Ethica Nicomachea van Aristoteles.”

Waarom dat boek? Welke inzichten heeft het u gebracht die u voordien niet had en waarom zijn die belangrijk?

JAN SMETS. “In dat werk heeft Aristoteles het ‘goede leven’ omschreven, dat de mens zou moeten of kunnen nastreven. Dat is een leven dat steunt op kennis en inzicht, en dat het voor iedereen mogelijk maakt haar of zijn talenten te ontplooien. In het Engels noemt men het weleens een fulfilled life, omdat het op zichzelf voldoening schenkt. Een goede economie hoort volgens de aristotelische ethiek aan dat goede leven bij te dragen door te zorgen voor dynamiek én inclusie. Geld past daar volgens Aristoteles in als een middel om ruil en handel te vergemakkelijken. Maar geld mag geen doel op zich vormen, en speculatieve woeker is verwerpelijk.”

Hoe heeft dat uw kijk op geld en het geldsysteem veranderd?

SMETS. “Het heeft me er voortdurend aan herinnerd dat, zelfs als materiële rijkdom boven een bepaald niveau niet gelukkig(er) maakt – wat gelukseconomen intussen hebben bevestigd – een goed begrip en een ethisch gebruik van geld wel degelijk een mooie bijdrage kunnen leveren aan een goed samenlevingsgevoel. Als middel om met anderen te handelen en te communiceren heeft het geld het einde ingeluid van de gesloten feodale gemeenschappen, die gekenmerkt werden door stilstand en onvrijheid. Geld heeft samenlevingen helpen ontvoogden.”

Welke rol heeft dat in uw loopbaan gespeeld?

SMETS. “Bij de Nationale Bank en de Europese Centrale Bank heb ik, als ‘geldbeheerder’, kunnen bijdragen aan het vertrouwen dat mensen en samenlevingen in geld moeten kunnen stellen. Vertrouwen in de geldigheid van betaalmiddelen. Vertrouwen in het behoud van de koopkracht van het geld. Daarom is de prioritaire doelstelling van het monetair beleid prijsstabiliteit te realiseren, en op die manier vertrouwen in het financieel systeem, dat spaaroverschotten kanaliseert naar mensen, bedrijven en overheden die middelen nodig hebben om te investeren.”

Heeft het boek een rol gespeeld in uw persoonlijke leven?

SMETS. “Aristoteles’ inzichten hebben me geholpen om te begrijpen dat geld een nobele rol kan spelen als instrument, maar ook om nooit te twijfelen aan de suprematie van waarden die voor het persoonlijke geluk en een goede samenleving cruciaal zijn: menselijke relaties, vrijheid en vrede, creativiteit, vriendschap en sociale samenhang.”