Tijdens de Week van het geld vraagt Trends aan mensen die dag in dag uit met geld en economie bezig zijn, welke boeken hun het meeste inzicht hebben verschaft over geld en het geldsysteem.
“Zonder twijfel het in 2009 verschenen Lords of Finance: The Bankers Who Broke the World van Liaquat Ahamed. Een van de beste economisch-historische werken die de voorbije decennia gepubliceerd werden. Het boek brengt een vlot geschreven en diepgravend overzicht van het financieel en monetair beleid tussen grosso modo 1914 en 1939.”
(Beseffende dat hij hetzelfde boek als Trends-hoofdeconoom Daan Killemaes aandraagt, wil Alain Mouton benadrukken dat hij het boek het eerst gelezen heeft. Daan Killemaes staat erop mee te geven dat hij het ondertussen al twee keer heeft gelezen.)
Waarom dat boek? Welke inzichten heeft het u gebracht die u voordien niet had en waarom zijn die belangrijk?
ALAIN MOUTON. “Het boek brengt het leven en werk van de centrale bankiers van de toenmalige economische grootmachten: Benjamin Strong (VS), Montagu Norman (Groot-Brittannië), Hjalmar Schacht (Duitsland) en Emile Moreau (Frankrijk). Het toont hoe ze tijdens het interbellum door hun obsessie voor de goudstandaard de wereldeconomie de dieperik in hielpen.
“Na de Eerste Wereldoorlog bleven de Europese grootmachten achter met een massale schuldenberg. Duitsland kreunde onder de herstelbetalingen en de hyperinflatie. En, vooral, de meeste landen hadden tijdens de oorlog de goudstandaard – waarbij zo goed als alle geld inwisselbaar was tegen het edelmetaal – opgegeven, om massaal geld te kunnen drukken ter financiering van de oorlog.
Maar na de oorlog wilden de meeste landen snel terugkeren naar die goudstandaard, ook al had de econoom John Maynard Keynes daarvoor gewaarschuwd: de goudstandaard was in zijn ogen een “barbaarse relikwie”. De centrale bankiers hielden voet bij stuk en voerden de goudstandaard opnieuw in. In Groot-Brittannië leidde dat tot een lange recessie in de jaren twintig. Nadat de beurscrash van 1929 de wereldeconomie in een zware crisis had gestort, die maar bleef aanslepen, beslisten de VS in 1931 de rente te verhogen, om zo de goudvoorraden op peil te houden. Een fatale beslissing, want de wereldeconomie snakte naar goedkoop geld. De recessie werd de Grote Depressie.”
Hoe heeft dat uw kijk op geld en het geldsysteem veranderd?
MOUTON. “Het boek toont aan hoe cruciaal de rol van centrale bankiers kan zijn. Ten kwade, zoals blijkt uit het boek, maar ook ten goede. Benjamin Strong, de centrale bankier van de VS overleed voor de beurscrash van 1929 en zou – indien hij nog geleefd had – eerder gewonnen zijn voor een expansief beleid. De ervaringen van toen waren een les voor de centrale bankiers die na de financiële crisis van 2008 wel de juiste beslissingen namen. Al kun je nu wel vraagtekens plaatsen bij de gevolgen van het aanhoudende expansieve beleid van de Europese Centrale Bank. Een lage rente zet overheden niet aan tot verantwoordelijk gedrag, houdt zombiebedrijven deels in leven, zorgt voor een financiële repressie en een verborgen vermogensbelasting voor de spaarder. Het versterkt zelfs de ongelijkheid door de vlucht naar hoger renderende activa als aandelen.”
Heeft het boek een rol gespeeld in uw persoonlijke leven? Welke?
MOUTON. “Het boek sterkt mij in mijn overtuiging dat individuele beslissingen de economie en zelfs de geschiedenis sterk kunnen beïnvloeden. De rol van de centrale bankiers in de Grote Depressie en dus de opkomst van het nazisme in Duitsland is niet te verwaarlozen.
“Mensen maken de geschiedenis, dat toonden voorbeelden als Churchill, De Gaulle en Thatcher aan. Maar het hoeven dus niet altijd politici te zijn.”
