Het ‘geheim’ van succesvol beleggen

Charlatans zijn het, zij die beweren dat ze weten waar de mensheid en de financiële markten naartoe gaan. Als mensensoort zijn we genetisch geneigd om vaardigheid te claimen terwijl we gewoon geluk hebben, om wetmatigheid bloot te leggen waar puur toeval speelt, om zekerheid te poneren waar waarschijnlijkheid op haar plaats is, om oorzakelijke verbanden te zien in een samenloop van omstandigheden.

In de financiële wereld roept een geluksvogel zichzelf daarom graag uit tot een gewiekst belegger, terwijl zijn uitzonderlijke prestaties misschien een ‘een-uit-de-duizend’-treffer zijn. Waartegenover 999 verdrongen mislukkingen staan. Probabilisten kunnen precies berekenen hoeveel overlevers er zijn na enkele rondjes Russische roulette. De survivors roepen we dan uit tot winnaars en de doden begraven we.

Vertrouw nooit het verleden. Dat we onze toekomst niet kunnen kennen, hét dus niet weten, willen we echter niet geweten hebben. We bezweren de maatschappelijke werkelijkheid elke dag weer met vermeende kennis, vermoedens en voorspellingen die we – volgens de regels van de ‘wetenschap’ – uit het verleden afleiden. Maar vertrouw dat verleden niet, waarschuwt Nassim Nicholas Taleb, en vertrouw vooral de profetische interpretaties ervan niet. In het beleggerswereldje beweren we bijvoorbeeld merkwaardig genoeg vaker dat het morgen weer beter zal gaan dan dat er een recessie voor de deur staat. Op die behoefte aan beloftevol nieuws zijn ook respectabele godsdiensten gebouwd.

Nonsens? Tenzij deze beweringen komen van iemand die de economische en financiële wetenschappen niet alleen academisch onder de knie heeft, maar met dat wetenschappelijk werktuig ook echt op het financiële slagveld vecht. En Nassim Nicholas Taleb is wel degelijk een financiële oorlogsveteraan. In 1997 publiceerde deze trader en nu hedge-fundbeheerder ‘ Dynamic Hedging’, een werk dat derivatenhandelaren zozeer zijn gaan waarderen dat ze Taleb in 1991 in hun Derivatives Strategy Hall of Fame opnamen. Vandaag beheert Taleb in New York zijn Empirica Capital, een zogenaamd crisis hunting-resultaatsfonds. Hij mikt op het rare event, op de zeldzame gebeurtenissen die andere handelaren (vanuit het verleden) zo onwaarschijnlijk achten dat ze er geen rekening mee houden. Taleb koopt daarbij vooral opties waarvan de meeste waardeloos aflopen maar de treffers de verliezen ruim goedmaken.

Zijn stellingen over de heerschappij van het toeval formuleerde Taleb in een vorig jaar verschenen boek ‘ Fooled by Randomness. The hidden Role of Chance in the Markets and in Life‘ (Texere, NY-Londen), een must voor wie de voorspellingen van – overigens gewetensvolle – beleggingsadviseurs stilaan de strot uitkomen. Op enkele pedante uitvallen na, is het boek echter geen rekwisitoor tegen wie dan ook. Taleb stuurt aan op een radicaal-kritisch denken zoals ook collega-investeerder Georges Soros dat in ‘ The Crisis of Global Capitalism’ (1998) voorstaat of de kennisfilosoof Karl Popper, de vader van de open society.

Als je naar het leven, naar successen en mislukkingen kijkt, zegt Taleb, moet je niet alleen de reëel gebeurde ontwikkelingen meenemen, maar ook de niet gebeurde, de ontwikkelingen waaraan je ontsnapte of die je miste ( alternative histories). Je moet ook nagaan welke andere levens voor jou net zo goed mogelijk waren.

Stel, een tandarts woont in een villawijk naast een werkloze die de lotto heeft gewonnen. We laten nu de levensfilm van tandarts en werkloze opnieuw starten op het moment dat de ene met zijn tandartspraktijk begon en de andere zijn lottoformulier invulde. Het is waarschijnlijk dat de tandarts opnieuw in de villawijk zal terechtkomen, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat hij de werkloze nog als buur zal hebben. Waarom de lottowinnaar dan benijden, laat staan hem als gewiekst Ticket Picker ophemelen?

Vervang nu lottowinnaar door aandelenbelegger. Een gewone ‘kruis-of-munt’ (‘winst-of-verlies’)-simulatie leert toch dat er op tienduizend beleggers nog altijd 313 vijf jaar op rij winst maken. Bijna tien beleggers van de tienduizend maken tien jaar aan een stuk winst. En de tandarts krijgt er evenveel buren bij, succesrijke beleggers zonder bijzondere kennis met alleen maar geluk.

Kijk niet te vaak naar uw belegging. Omdat we niet naar de generator van de winst (willen) kijken en alleen het positieve resultaat willen zien, verliezen we de vele verliezers uit het oog, aldus Taleb. Maar er loopt nog meer mis met onze perceptie. We kunnen ook de ruis vaak niet van het signaal scheiden. In een stelling die intussen door William J. Bernstein het Taleb Paradigma werd genoemd, zegt Taleb: hoe vaker je naar je beleggingen kijkt, hoe rampzaliger je situatie eruitziet. Kijk, zo leert Taleb, een return van 15% bij een volatiliteit of onzekerheid van 10% per jaar, geeft volgens de kansberekening, een waarschijnlijkheid van 93% dat je in een bepaald jaar geld verdient. Maar hoe kleiner de tijdseenheid, hoe geringer de kans dat je elk moment geld verdient; bij een maand is dat nog 67%, bij een dag is dat 54% en bij een minuut 50,17%. Als je dus acht uur per dag elke minuut naar je portefeuille kijkt, telt je dag 241 aangename minuten en 239 onaangename, terwijl je jaarprestatie bijna zeker prima is. Als je inderdaad maar één keer per jaar kijkt, is de ervaring op bijvoorbeeld twintig jaar inderdaad negentien keer positief en één keer negatief.

Voor ons humeur bannen we dus best wat kortetermijnruis uit ons leven. En we ontmaskeren veel winnaars voortaan als lucky fools. Maar vooruitkijken, voorspellen en overeenkomstig beleggen blijven we wél doen. Sparen is het uitstellen van consumptie naar een ‘intrinsiek onvoorspelbare’ toekomst. Over die toekomst moeten we ons toch aan een uitspraak wagen, zodat sparen en beleggen meer blijft dan blindvaren. Doet ook Taleb elke dag, zij het nooit zonder ‘stoploss’. Hij probeert niet te vergeten dat fortuna plus quam consilium valet, dat mazzel belangrijker is dan het beste advies.

Paul Huybrechts [{ssquf}]

De auteur was financieel journalist van 1979 tot 1990 en nadien tot eind 2001 directeur van Uitgeversbedrijf Tijd.

Een interview met N.N.Taleb vindt u op

www.tradewindow.net/tradewindow–taleb.pdf. Lees vooral ook wat William. J. Bernstein zegt over de tijdshorizon van de belegger op www.efficientfrontier.com/ef/102/taleb.htm

Charlatans zijn het, zij die beweren dat ze weten waar de mensheid en de financiële markten naartoe gaan.